Orta Çağ’dan Günümüze Büyük İlgi Toplayan Sanat Akımları
Tarih boyunca sanat akımlarının değişmesi ve gelişmesinde sosyal etmenler, dönemin yönetim şekilleri, bilimsel gelişmeler ve sanatçıların bakış açıları büyük rol oynamıştır. Genel olarak, bir akım kendisinden önceki akıma tepki olarak doğmuştur fakat ayrıntılarına baktığımız zaman birbirlerine tepki olmalarının yanı sıra, birbirlerini destekler nitelikte olmuşlardır. Çünkü bir olgunun kendi varlığını sürdürebilmesi için ona karşıt bir olgu ortaya çıkması gerekmektedir. Hazırladığımız bu yazıda, dünden bugüne olan sanat akımlarına kısa bir göz atacağız. O zaman haydi gelin hep birlikte sanat akımlarını yakından tanıyalım!
1. Rönesans (Klasizm-Yeniden Doğuş) 15-16.yy
Eser: The Last Supper (Son Akşam Yemeği), Leonardo Da Vinci
Kelime anlamı 'yeniden doğuş' olan Rönesans döneminde Avrupa, rönesans kavramını tam anlamıyla yaşamıştır ve İtalya'da başlamıştır. Bilimsizliğin hakim olduğu, kilise baskılarının yoğun olarak hissedildiği ve bilginin, bilmenin ikinci plana atıldığı dönemin son bulması, Rönesans ile yaşanmıştır. Bununla birlikte, her alanda atılım yaşayan halk, özellikle sanat konusunda yenilenme yoluna skolastik düşüncenin son bulmasıyla girdi ve yeni bir dünya görüşüne sahip olmaya başladı. Bu dönem sanat anlayışının en göze çarpan özelliği ise, estetik anlayış ve gerçekliğin harmanlanarak bizlere sunulmuş olmasıdır. Dnöemin temsilcileri olarak Boticelli, Leonardo Da Vinci, Donato Bramante ve Michelangelo isimlerini sıralayabiliriz.
2. Maniyerizm (Üslupçuluk)
Eser: Atina Okulu - Raffaello Sanzio
Yaklaşık olarak 1520-1600 yılları arasında etkili olan bu sanat üslubunu, Rönesans'ın getirmiş olduğu yenilik ve yetkinliğe bir baş kaldırış olarak düşünebiliriz. İlk kez İtalya'da ortaya çıkmış olmakla beraber kelime anlamı olarak İtalyanca olan 'Maniera' yani 'stil' anlamına gelen Maniyerizm, kendisinden sonra gelecek olan sanat üsluplarına bir ön ayak niteliğindedir. Akımın öncüleri, Rönesans'ın uslubundan sıyrılıp daha yenilikçi, öznel ve estetik kaygılarla dolu eserler ortaya çıkarmışlardır. En önemli temsilcisi Michelangelo Bounarotti'dir.
3. Barok (1580-1750)
Eser: The Girl With Pearl Earring (İnci Küpeli Kız), Johannes Vermeer
Barok sözcüğü Portekizce 'barocco' ya da İspanyolca 'barucca' sözcüklerinden türemiş olup 'düzgün olmayan inci' anlamına gelir. Barok sanatı anlayışını, Avrupa'daki Rönesans ve Maniyerist dönemini izleyen 1580-1750 yılları arasında gözlemleyebiliriz. Her akım kendisinden önceki akıma tepki olarak doğar demiştik. Bu bağlamda Barok tarzı da Rönesans'ın matematiksel anlayışının tersine hareketlilik içerir. Eserleri incelediğinizde ışık oyunlarıyla ve çeşitli dairesel kompozisyonlarla karşılaşırsınız. Kendisinden önceki akımdan daha gerçekçi ve duygusaldır. Önemli temsilcileri Bernini, Rubens,Caravaggio,Rembrandt ve Vermeer'dir.
4. Rokoko (18.yy)
Eser: Marriage A-la-Mode: 2. The Tête à Tête, William Hogarth
Rokoko kavramı, kelime olarak Fransızca'da 'çakıltaşı' anlamına gelir fakat 'modası geçmiş olan' manasında kullanılır. Bir süsleme sanatı olarak ortaya çıkan bu akımda, iç dekorasyon ve mimarinin yanı sıra soylu kişiler sade ve anlaşılır teknikler ile resmedilir. Bu akımı incelemeden önce Barok tarzına bir göz gezdirmeliyiz çünkü Rokoko, Barok tarzının son aşaması olarak değerlendirilir ve kendi başına bir tarz olarak sayılmaz. Barok anlayışının bir uzantısı olarak devam eder. Başlıca temsilcilerini François Boucher, Nicolas Lancret, Jean François de Troy ve Jean-Baptiste van Loo olarak sıralayabiliriz.
5. Neo-Klasisizm (1780-1850)
Eser: Seaport At Sunset (Gün Batımında Liman), Claude Lorrain
Fransız İhtilali döneminde Barok tarzının yükselişe geçmesiyle Klasisizm unutulmaya yüz tutmuştur. Fakat bu durum 18.yy'da bazı sanatçılarda bir tepki yaratır ve geçmişe özlem duymaya başlarlar. Bu sanat akımında sanatçılar, eserlerinde izleyiciyi içine çeken güzellikte teknikler kullanarak geçmişe vurgu yapmaya başladılar. Eserleri genel olarak incelediğimizde önceden karanlık olan ışık oyunlarının yerini daha eşit vurgulanan ışık, sütunluklar ve frizler (duvar süsleri) almıştır. Başlıca temsilcilerini Giovanni Paolo Pannini, Joseph Wright, Anne Vallayer-Coster ve Rose-Adélaïde Ducreux olarak sıralayabiliriz.
6. Romantizm (1800-1850)
Eser: The Third Of May 1808 (3 Mayıs 1808), Francisco Goya
19.yy'ın ilk akımı olarak bilinir. Sanatçılar ilham olarak kendi duygularını baz alır ve eserleri incelediğimiz zaman folklorik ögeler ile tarihsel konulara rastlarız. Klasik ağırbaşlılığın yerini akımın isminden de anlaşılacağı üzere tutkular, hareket ve duygular alır çünkü Fransız İhtilali, Avrupa ülkelerinde ulusal duyguların ortaya çıkıp yoğunlaşmasına ön ayak olur. Kendisinden önceki akıma tepki olarak doğmuştur fakat içeriğimizin başında da dediğimiz gibi kendisinden sonraki akımları da etkiler çünkü hepsi aslında birbirinden beslenmektedir. Francisco Goya, Eugene Delacroix, Caspar David Friedrich ve John Constable başlıca temsilcileridir.
7. Realizm (19.yy'ın ikinci yarısı)
Eser: The End Of The Working Day (İş Bitimi), Jules Breton
Endüstriyel gelişme ve değişmelerin etkisiyle toplum, duygu dünyalarından sıyrılıp gerçek hayata yönelmeye başladı. Bu dönemin sanatçıları da yaşanan gelişmelere tepki olarak Realizm akımını başlattılar. Çünkü önceki akım (Romantizm) duygu ağırlıklıydı ve özneldi. Toplumsal gerçekler dışında kişinin hislerine ve coşkulu duygularına odaklıydı. Realizm dönemindeki eserlerin genel konusu işçiler ve kenar kentler olmuştur. Temsilcilerini Erward Hopper, Gerhard Richert ve Jean-François Millet olarak sıralayabiliriz.
8. Empresyonizm (19.yy sonu)
Eser: Poppies (Gelincikler), Monet
Empresyonizm akımını, sanat ve edebiyatta duygu ve hisleri belirtme şekli olarak ifade edebiliriz. Sanatçının zihninde beliren ani ve güçlü bir etkidir. Akımın diğer adı izlenimcilik olduğu için, sanatçılar doğada gördüğü şeyleri eserlerine aksettirmeyi amaç edinmiştir. 19.yy'ın en zengin dönemi diyebiliriz. Sanatçılar doğayı tasvir etmeyi amaç edindikleri için eserlerine yansıyan duyguları saf bir şekildedir. Siyah rengi kullanmadıkları için bu dönem eserlerinde akşam ve gece vakitlerini görmek zordur. Temsilcileri ise Claude Monet, Camille Pissarro, Auguste Renoir, Toulouse Leatrec, Sisley, Vincent van Gogh ve Cezzanne'dir.
9. Fovizm (19.yy sonu 20.yy başı)
Eser: Charing Cross Bridge (Köprü Kavşağı), André Derain
Doğal renklerin kullanıldığı Fovizm kısa ömürlü olmasına rağmen tüm akımlarda olduğu gibi kendisinden sonraki akımları oldukça etkilemiştir. Eserlerde kullanılan renklerin asıl amacı duyguları anlatmaktır. Üç boyutlu eserler yoktur, boyalar palette nasıl duruyorsa tuvale öyle aktarılır. Maurice de Vlaminck , Kees van Dongen, Charles Camoin, Henri-Charles
Manguin, Othon Friesz, Jean Puy, Louis Valtat ve Georges Rouault önemli sanatçılar arasında sıralanabilir.
10. Fütürizm (20.yy başları)
Eser: The Laugh (Kahkaha), Umberto Boccioni
Fütürizm akımı, her şeyin değiştiğini ve hareketin, yaşamın esas kaynağı olduğunu savunur. Bu yüzden 'gelecekçilik' olarak tanımlanır. Resim sanatına yeni bir ruh kazandırmak için eserlerinde nesneleri parçalara ayırmışlardır. Çizgiler üst üstedir ve hareket vurgulanır. Giacomo Balla, Umberto Boccioni, David Burliuk ve Ambrogio Casati bu akımın temsilcileri arasındadır.
11. Sürrealizm (20.yy başları)
Eser: Perseverance Of Memory (Belleğin Azmi), Salvador Dali
I. Dünya Savaşı sonrası sanatçılar, savaş esnasında ve sonrasında yaşananlara tepki olarak düşsel bir dünyaya yöneldiler. Somut nesneleri soyutlaştırarak bu düşsel dünyaya uyarladılar. Kendi duygu ve düşüncelerini, düş güçleriyle eserlerine yansıtmaya çalışmışlardır. Andre Brethon, Paul Eluard, Philippe Soupault, Louis Aragon ve Benjamin Perret bu akımın öncüleri arasında zikredilebilir.
12. Süprematizm (20.yy başları)
Eser: Suprematist Composition (Süprematist Kompozisyon), Kazimir Malevich
Kazimir Malevich'in öncüsü olduğu bu akım, duyguların yalın renklerle geometrik şekiller tarafından ifade edilmesidir. Malevich, eserlerini St. Petersburg’da Son Fütüristler Sergisi’nde göstermiştir. Resim sanatını sadeliğe doğru çevirmek istemiş ve bunu dikdörtgen, daire, üçgen ve haç sembolleriyle ifade etmek istemiştir.
Yorum Yazın