On Parmağında On Marifet! Çağının En Büyük Dehalarından Biri Olan Imhotep, Modern Tıbbın Öncüsü müydü?
İsminin anlamı 'Barış içinde gelen' olan Imhotep, Antik Mısır'ın en önemli simalarından biri. Mimar, yazar, hekim, mucit, mühendis, heykeltıraş, astronom ve firavun Zoser'in veziri olarak tüm yeteneklerini sergileyen Imhotep, çağının en büyük dehalarından biri olarak kabul ediliyor. Kendisinin hiç bilmediğimiz bir yanı ise Imhotep'in bir nevi tıbbın öncüsü olması! Anlattık... 👇
"Modern tıbbın öncüsü" unvanı genellikle Hipokrat'a atfedilse de, ondan yaklaşık iki bin yıl önce gelen ve bu unvanı daha çok hak eden bir isim var.
On parmağında on marifet olan Imhotep, ilk taş piramidin tasarımından firavunun sağ kolu olmaya kadar sayısız başarıya sahipti. Hatta böylesine çok yönlü olması, zamanında tarihçileri varlığı konusunda şüpheye düşürdü!
Imhotep tarihte her zaman mimar tarafı ile ön plana çıktı: Firavun Zoser'e ait olan piramidi tasarlayan Imhotep böylece Antik Mısır'ın ilk piramidini inşa etmiş oldu.
Mimar olarak yeteneğini kanıtlayan Imhotep, Mısır halkı tarafından hekim yönüyle daha çok seviliyordu. Öyle ki; şifa ve tıp tanrısı olarak tanrılaştırıldı!
Sadece hekim olmasıyla da sınırlı değil: Imhotep, modern tıbba yön veren bir isimdi.
Öyle ki tarihçiler eski Mısır'da tıbbi prosedürleri izleyen ölüm oranı, muhtemelen MS 20. yüzyılın ortalarına kadar Hristiyanlık dönemindeki herhangi bir Avrupa hastanesinden daha düşük olduğunu tahmin ediyor.
Dünyanın en eski cerrahi dokümanı olan Edwin Smith Papirüsü, Imhotep'e ait önemli bilimsel buluşları da kapsıyordu.
Papirüste 48'i aşkın farklı yara ve hastalığın nasıl teşhis ve tedavi edileceğine dair metotlar yer alıyordu.
Çoğu yaralanma, inşaat veya savaş esnasında meydana gelmesi muhtemel olanlardı.
Ancak o zamanlarda hala bu tür hastalıkları tedavi etmek için "büyü" kullanılıyordu.
Imhotep'in kendisinin dahi bazı durumlarda büyü kullandığı bilinse de, papirüsteki notlar şaşırtıcı derecede moderndi. Hatta apandisit, gut ve artrit gibi hastalıkları tedavi ettiği söyleniyordu.
Imhotep'in notlarından omurga bel kemiğinin motor işlevlerinde önemli rol oynadığını ta o zamandan keşfettiğini görüyoruz.
Hastaları ise farklı şekilde kategorize ederek not alıyordu:
Bununla uğraşmak istiyorum
Tedavi edebilirim
Tedavi edilemez
Ayrıca bu dökümanda 100'ü aşkın tıbbi terim yer alıyordu: 'Beyinden' ilk defa bu papirüste bahsediliyor.
MÖ 525 ila 664 yılları arasında Imhoteop'e atfedilen ilk tapınak inşa edilmişti. Bu muhtemelen Yunan göçmenlerin, Imhotep ile kendi tıp tanrıları olarak benimsedikleri Askleipon arasında paralellik görmelerinden ötürüydü.
O zamandan beri Mısır'da yaşayan Yunanlar, Imhotep ve Asklepion'u özdeşleştirdi: Onun tapınaklarında ibadet ettiler.
Geçen yüzyıllar boyunca Imhotep'in ünü Mısır'ı aşarak yayılmaya devam etti.
Sadece Ptah (Antik Mısır'da evreni ve diğer her şeyi yarattığına inanılan tanrı) ile özdeşleştirilmekle kalmadı; Bilgeliğin tanrısı Thoth, doğum ve bereket tanrısı Hathor ile de bir tutuldu.
Mısır'dan gelen hacılar tapınaklarında ona ibadet ediyor ve dualar ediyordu. Imhotep'in ünü büyüdükçe Mısır'da dini inancın merkezine de oturdu.
Peki Imhotep'in bu şekilde tanrısallaştırılması, onu 'modern tıbbın öncüsü' olarak görmemiz için yeterli mi?
Bazı tarihçiler, tıp tanrısı olarak ilan edilmesine rağmen hekim olarak etkisinin küçük olduğunu söylüyorlar. Ayrıca papirüs Imhotep'le bağdaştırılsa da, onun ölmesinden yıllar sonra yazıldı.
Tarihi kayıtların eksikliği yüzünden büyük ihtimalle Hipokrat 'modern tıbbın öncüsü' kabul ediliyor.
Imhotep'e dair kaynaklar tek bir metin ile sınırlıyken, tarihçiler Hipokrat ile ilişkilendirilen altmış tıbbi metin buldu.
Ayrıca bu metinler, papirüste yer alandan daha fazla yaralanma ve hastalığı konu ediniyor.
Yine de Hipokrat'ın adı altında yazılan çoğu metin, onun tarafından yazılmadı.
İster Imhotep, ister Hipokrat 'modern tıbbın öncüsü' olsun, iki ismin de tıp için kendi başlarına sağladığı katkılar ve yaptıkları göz ardı edilemez.
Yorum Yazın