Neden Günümüzde Dünyadaki Her Şehir Mimari Olarak Birbirine Benziyor?
Günümüz çağında dünyanın hemen her ülkesinde gökdelen ağırlıklı, benzer mimarı yapılara rastlıyoruz. Bunun sebebi tam olarak ne olabilir? Bunu anlamak için dünyanın tarihine bakıp geçmişte durum ne şekilde farklıydı anlamak gerekiyor öncelikle. Gelin açıklayalım...
Günümüzde birçok ülkede birbirine benzeyen gökdelenlerin revaçta olduğunu fark etmişsinizdir.
Aslına bakarsanız bu aynılık günümüze has bir durum değil.
Teknoloji, din, kolonicilik, ekonomi, tarz ve pratiklik gibi faktörler yüzyıllar boyunca bazen belli bölgelerde, bazen de küresel düzeyde birbiri aynısı binalar yarattı.
Örneğin iki bin yıl önce Roma mimarisinin sözü geçiyordu.
Orta Çağ Avrupası'nda ise kilise ve katedrallerin tasarımında gotik mimarinin sözü geçiyordu.
Kıta boyunca bölgesel farklılıklar gözlemlense de dönemin dini binalarının tasarımında bütünlüklü bir tarz mevcuttu.
İlk kez Çin'de ortaya çıkıp birçok ülkeye yayılan, karakteristik çatısıyla tanınan bir mimari estetik de var.
18. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar ise neoklasik mimari revaçtaydı.
Anlayacağınız şehirler günümüzde aynı görünüyor olabilir, ama bu ilk kez gerçekleşen bir durum değil!
Osmanlı'nın cami estetiğini de unutmayalım.
Benzer cami estetiklerini de elbette birçok ülkede görüyoruz.
19. ve 20. yüzyılın Ortodoks kiliselerinde ise Neo Bizans mimarisi yaygındı.
Bu estetiklerin her birinde insanlar, bir binayı tasarlamanın yöntemini keşfedip ona sadık kaldılar. Gökdelenler için de durum aynı aslına bakarsanız.
Tabii bu örnekler, günümüzdeki mimari homojenliğin apayrı bir boyutta olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
Gökdelen mimarileri sahiden de aşırı yaygın bir küresel eğilim.
Ancak bu örneklerle eskiden de değişen boyutlarda bir mimari homojenliğin söz konusu olduğunu görüyoruz.
Dünyadaki ülkeler ve kültürler birbiriyle günümüzdeki kadar bağlantılı değilken mimari estetikler de daha fazla çeşitlilik gösteriyordu.
Günümüzdeki bu geniş çaplı dönüşümün sebebi ne olabilir?
Geçmiş zamanda imparatorluk gibi güçlü oluşumların niye bir mimari homojenliğe sebep olduğunu anlamak zor değil, sonuçta ulaştığı topraklara kendi mimari estetiklerini taşıyorlardı.
Bir de dinin mimari estetikteki rolünü düşünelim.
Farklı toplulukların kültürlerini yansıtan din olgusu, günümüzde bile gökdelenlerin aksine birbirinden çok farklı mimarı yapıların varlığına kapı açıyor.
Mimari estetiklerin ortaya çıkışında kimi zaman önemli olan bir faktör de pratik olmaları.
Batı Afrika'da rastlayabileceğiniz aşağıdaki aşırı karakteristik estetiğin adı Sudani-Saheli mimarisi.
Duvarları kerpiçten yapılan bu binalar, bu sayede zorlu koşullara dayanıklı hale getirilmiş.
Özellikle Orta Çağ döneminde yayılan bu kendine özgü estetik, sanatla pratikliği güzelce sentezlemeyi başarmış.
Ancak bu evler sadece yerel malzemelerden yapılıyordu.
Günümüzde ise uluslararası ticaret arttıkça yerel yapı malzemelerinin önemi azalmış durumda.
Ayrıca yeni tekniklerin ortaya çıkışı çok şeyi değiştirdi. Çelik çerçeve ve betonarme gökdelenlerin ortaya çıkışında kilit rol oynayan iki aktördü.
Gelişen teknolojinin bu hikâyedeki yeri büyük.
O halde niye günümüzün gökdelen estetiği en yaygın tarz olarak öne çıktı?
Pratiklik olası bir cevap olabilir. Hem nüfusu büyüyen, hem de her anlamda hızlanan ve büyüyen bir dünyada gökdelenlerin niye işe yaradığı anlaşılabilir.
Bunlar elbette estetiğin bir önem taşımadığı anlamına gelmiyor. Ne de olsa birçok insanı modern mimariyle ilgili rahatsız eden şey, homojenliğinden ziyade görüntüsü.
Mimari estetiklerin bizi ne kadar etkilediğini Disney filmlerinde görmek bile mümkün.
Mimari estetiklerin çeşitlilik gösterdiği bu filmlerdeki binaların üstüne düşünülerek tasarlandığı kesin.
Neticede mimari estetiklerin zamanın şartları ve ihtiyaçlarına göre şekillendiğini söyleyebiliriz.
Bu baskın tarzların tekrar değişmeyeceği anlamına gelmiyor, dünyamız daima dönüşüm halinde.
Yorum Yazın