Marslılar Dünya'ya Saldırıyor! Tarihin En İlginç Kitlesel Panik Olayını Yaratan Radyo Programı: The War of the Worlds
Tarihte yanlış anlaşılmadan kaynaklı olarak kargaşaya, kaosa neden olan pek çok olay var ancak belki de bunların en ilginci 1938 yılında Amerika'da yaşanmış...
Akşam üstü arabanızda giderken radyodan ani bir anons geliyor: "Marslıların saldırısına uğradık!" İnanır mıydınız?
1938 yılında radyo dinleyen insanlar tam da bu anonsu duydu: 'Marslılar Dünya'yı işgale başladı!'. Evlerine, ailelerine ulaşmaya çalıştılar: oldukça paniklemiş ve korkmuşlardı.
Daha önceden Mars'ta meydana gelen garip patlamalar ve bir köye düşen büyük bir cisimden bahsediliyordu. Haberlerin aniden kesilmesiyle giren bu haber, kitlesel paniğe yol açtı.
Oysa dinleyenleri oldukça panikleten bu olayın aslı bambaşkaydı: Orson Welles'in yönettiği bir radyo tiyatrosu yarattığı bu panikten habersiz canlı yayına devam ediyordu.
Hem aktörlük hem de yönetmenlik yapan, Yurttaş Kane, Touch of Evil gibi filmlerin unutulmaz oyuncusu Orson Welles'in kurduğu 'The Mercury Theatre on the Air' radyo tiyatrosunun bir oyunu o anda yayındaydı.
Tiyatro, sıradan haberler geçen bir bülten gibi başlamıştı, çoğu dinleyici bunu haber yayını sanıyorken, aniden Marslılar Dünya'ya bir saldırı gerçekleştirdiği haberi girdi.
Öncelikle dünyadan haberler veren program, Mars'ta yaşanan garip patlamalar, bir kasabada bulunan dev bir objeden sıradan bir şekilde bahsetti. Hemen hemen yarım saat bu şekilde devam eden program bir anda kesilerek Marslıların Dünya'ya saldırdığı ve devasa bir uzaylı istilası ile karşı karşıya olunduğu duyuruldu.
Bilim kurgu yazarı H.G. Wells'in yazdığı, Marslıların gezegenimize saldırmasını konu alan 'The War of The Worlds' romanını radyoya uyarlanmıştı. Ancak dinleyiciler bunun bir tiyatro olduğunu anlayamadı.
Bir saat süren programda H.G Wells'in romanını 1939 yılına adapte ederek canlandırılıyordu. Dünyanın ve Amerika ordusunun harekete geçtiği ancak bu saldırı karşısında güçlerinin yetmediği duyuruldu. Ardından Marslıların New York'un göbeğine zehirli gaz attığı haberini girdiler, burada tiyatronun ilk yarısı sonlanacaktı.
Programın ikinci parçası diyaloglardan ve aranan çözümlerden bahsediyordu ve orijinal romanda olduğu gibi, Uzaylıların sonunu insanlar değil, Dünya'dan kaptıkları mikroplar getiriyordu.
Yayın stüdyosundaki 20'den fazla kişi kendilerini kaptırarak oynadıkları rollerinde oldukça başarılı ve fazlasıyla inandırıcı olmuşlar diyebiliriz.
Adaptasyondan sonraki günler içinde, radyo tiyatrosunun haber formatında olması ve bu sebeple toplumda paniğe yol açması medyadan ve yetkililerden büyük eleştiriler aldı.
Radyo Oyunu Ulusu Korkuttu
Hatta Amerika'nın RTÜK'ü gibi çalışan Federal Communications Commission'dan radyo tiyatrolarına düzenleme getirilmesi talep edildi. Programın yarattığı etki ağır eleştirilere maruz kaldı.
Peki bu olay aslında ne kadar büyüktü?
1940 yılında 'The Invasion from Mars' isimli bir çalışma yayınlayan Princeton Üniversitesinde profesörlük yapan Hadley Cantril olayın kaç kişiyi etkilediğini hesaplamaya çalıştı. Çalışmaya göre 6 milyon insan radyo yayınını duymuş ve bunların 1.7 milyon insan bunun oyun değil haber olduğuna inanmış. Dünyanın istila edildiğine inanan insan sayısı ve korkan insan sayısını ise 1.2 milyon olarak hesaplamış. Ancak bu araştırmanın gerçekçiliği tartışılıyor, çünkü 6 milyon dinleyici, programın normal dinleyici sayısının iki katı.
Yıllar sonra başka çalışmalar ve iddialar ortaya kondu. Yayının dönemin gazetelerinin iddia ettiği gibi tüm ulusu değil, küçük bir kitleyi etkilediği söylendi. Ancak yaşanan paniğin boyutu hala tam olarak bilinmiyor.
Bu kaos, Orson Welles'in ününe ün katmaya da yetti, gazeteler biraz esprili biraz eleştirisel bir dille bu olayı günlerce yazdı.
Daha sonradan verdiği bir röportajda yayının bu kadar büyük bir etki yaratacağını tahmin edemediklerini söyleyen Welles'e neden gerçek Amerika şehirleri ve hükumet yetkililerinin isimlerini kullandığı sorulunca inandırıcı olması adına yaptığını söyleyip üzgün olduğunu belirtecekti.
Olay, esasında absürt bir tiyatro oyununun kitlesel bir panik haline dönüşmesi sebebiyle ünlendi ve tarihteki ilginç olaylar listesinde yerini almayı başardı.
Olayın 75. yıl dönümüne özel hazırlanmış bir CD.
Queen'in Radio Ga Ga şarkısına kulak verelim biz en iyisi:
You gave them all those old time stars
Through wars of worlds invaded by Mars
You made 'em laugh, you made 'em cry
You made us feel like we could fly
Günümüzde insanlar gerçekten Marslılar tarafından saldırıya uğrasak bile inanmayabilir gibi duruyor. Gerçeklik ile bağımız daha mı güçlü artık ya da daha mı zekiyiz? Yoksa hepsi teknoloji yüzünden mi? Fikirlerinizi yorumlarda bizimle paylaşmayı unutmayın!
Yorum Yazın
Amerikalılar, uzaylıdan korkar, ülkelerini onların yönettiğini düşünür, 51. Bölge ile onları incelediğine ve onları yenebilecek silahlar yaptığına inanır. Pa... Devamını Gör
Bu tamamıyla dönemin gazetelerinin radyoların güvenirliliğini bozmak için uydurduğu bir şey. Bu War of Worlds radyo şovunu çok az Amerikalı dinlemiş ve kitl... Devamını Gör
Merhabalar, İlgili radyo tiyatrosunun efektini çeşitli kaynaklardan derledim, kaynakları da ekleyeceğim. Eğer göz attıysanız olayın etki boyutunu tartıştığım... Devamını Gör