Köşk'e Üç Aday

Türkiye, tarihinde ilk kez Cumhurbaşkanını doğrudan seçmek için 10 Ağustos'ta sandık başına gidecek.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün görev süresinin 28 Ağustos 2014'te dolacak olması nedeniyle Yüksek Seçim Kurulu (YSK), cumhurbaşkanı seçiminin ilk oylamasını 10 Ağustos 2014, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise ikinci oylamayı 24 Ağustos 2014 olarak belirledi.

Cumhurbaşkanı seçiminde 29 Haziran'da başlayan adaylık başvuruları, 3 Temmuz Perşembe saat 17.00'ye kadar yapılabilecek. Başvurular, TBMM Başkanlığına veya YSK'ya sunuluyor. Bu kapsamda ilk başvuru, 29 Haziran Pazar günü CHP ve MHP tarafından yapıldı. Partiler, ortak adayları Ekmeleddin İhsanoğlu'nu, cumhurbaşkanlığına aday gösteren dilekçelerini TBMM Başkanı Cemil Çiçek'e sundu. Ertesi gün de Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın cumhurbaşkanı adayı gösterildiği açıklandı. Demirtaş'ın adaylık başvurusunun bugün TBMM'ye yapılması bekleniyor.

Adaylık başvuru süresi devam ederken, AK Parti'nin cumhurbaşkanı adayının Başbakan Recep Tayyip Erdoğan olduğu da bugün açıklandı. Erdoğan'ın adaylığına ilişkin başvuru, TBMM Başkanlığına yapıldı. Buna göre, 3 Temmuz'a kadar başka aday gösterilmezse AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Ekmeleddin İhsanoğlu ve HDP Eş Genel Başkanı Selahaddin Demirtaş cumhurbaşkanı adayı olarak yarışacak.

Adaylık kriterleri

Anayasa'nın Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin maddesine göre, Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış TBMM üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıl olacak ve bir kişi en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilecek.

Yüksek öğrenimi olmayanlar, 40 yaşını doldurmayanlar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmayanlar, kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolaylı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkum olanlar, terör eylemlerinden mahkum olanlar, 765 sayılı TCK'nın 536. maddesinin 1, 2, 3 ile 537'nci maddesinin 1, 2, 3, 4 ve 5. fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar, devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ve bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik edenler, cumhurbaşkanı olamayacak.

Cumhurbaşkanlığı seçimi için adaylardan, 'Aday gösterenlerin milletvekili olduğunu gösterir; kimlik belgesinin onaylı örneği veya TBMM Başkanlığından alınmış belge örneği', 'Adayın, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını gösteren nüfus cüzdanı ve yüksek öğrenim yapmış olduğunu gösteren onaylı diploma örneği', 'Adayın imzasını içeren yazılı muvafakatı' ve 'Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden alınan adli sicil ve arşiv kaydının aslı, arka fonu beyaz (arka fonda bayrak, resim, dini sembol olmayan) 6 vesikalık renkli fotoğrafları ile fotoğrafın yüksek çözünürlüklü elektronik ortamda hazırlanmış hali' istenecek. Aday gösterilebilmek için ilgilinin yazılı muvafakatinin bulunması gerekecek.

Görevleri

Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'na göre, cumhurbaşkanı adayı gösterilen hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, belediye başkanları, subaylar ile astsubaylar, siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar aday listesinin kesinleştiği 11 Temmuz itibarıyla görevlerinden ayrılmış sayılacak.

Kesin aday listesinin Resmi Gazete'de yayımından itibaren oy verme günü saat 17.00'ye kadar ölüm veya adaylıktan vazgeçme nedeniyle meydana gelebilecek eksilmeler, kesin aday listesinde değişiklik yapılmasını gerektirmeyecek.

Seçim sistemi ve uygulaması

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde, ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesiyle yapılacak. Bunların dışındaki sebeplerle boşalma olması halinde ikame yoluna gidilmeyecek.

Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday geçerli oyların çoğunluğunu alması halinde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde seçim yenilenecek. Yeni seçilen cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanının görevi devam edecek. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilecek, TBMM üyeliği sona erecek.

Adaylık süreci

Cumhurbaşkanı adaylığı için 3 Temmuz Perşembe saat 17.00'ye kadar YSK ve TBMM'ye başvuruda bulunulabilecek. TBMM Başkanlığına yapılan cumhurbaşkanı adaylığı başvurularına ait bilgi ve belgeler, 4 Temmuz Cuma günü saat 17.00'ye kadar YSK Başkanlığına gönderilecek.

YSK, cumhurbaşkanı adaylık başvurularını 5 Temmuz Cumartesi günü incelemeye başlayacak ve tespit edilen eksikliklerin tamamlanmasına ilişkin yazılı bildirimde bulunulacak. Cumhurbaşkanı adayları, YSK'ca belirlenen bilgi ve belge eksikliklerini en son 7 Temmuz Pazartesi günü saat 17.00'ye kadar tamamlayacak.

Eksikliklerin tamamlanmasının ardından cumhurbaşkanı geçici aday listeleri 8 Temmuz Salı günü Resmi Gazete'de yayımlanacak ve itirazlar başlayacak.

Cumhurbaşkanı geçici aday listesine yapılan itirazlar, 10 Temmuz Perşembe günü YSK'ca karara bağlanacak. Cumhurbaşkanı kesin aday listesi 11 Temmuz Cuma günü Resmi Gazete'de yayımlanacak ve propaganda dönemi başlayacak.

YSK kararıyla adayların fotoğraflarının da yer alacağı birleşik oy pusulasında Cumhurbaşkanı adaylarının yerlerinin belirlenmesi için YSK'da kura çekimi 14 Temmuz Pazartesi günü yapılacak.

(AA)