Gezegenin Akciğerleri Yok Olma Tehlikesiyle Karşı Karşıya

Dünyanın en geniş yağmur ormanlarındaki tehlike altındaki türler için yapılan ilk kapsamlı araştırmanın sonuçları korkutuyor. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, Amazon ormanlarındaki devasa ağaç çeşitliliğinin yarısından fazlası yok olma tehlikesi ile karşı karşıya.

Gaia Dergi'de yer alan habere göre şu anda madenciler, çiftçiler ve keresteciler dünyanın en çok çeşitliliğe sahip ormanlarının yok olmasının yüzde 12’sinden sorumlu ve bu hızla devam edilirse 15 bin ağaç türünün yüzde 57’si tehlike altında olacak. 

Fakat el değmemiş alanlar ile şu anda tartışmalı olan alanlar ileriki aşamalarda varlığını sürdürebilirse tehlike altındaki türler toplamın üçte birine indirilmiş olabilir.

East Anglia Üniversitesi’nden ve bu çalışmayı gerçekleştiren 21 ülkeden 158 araştırmacının içinde olan Profesör Carlos Peres, “1950’lerden beri bu tehlikenin varlığı biliniyordu; fakat türlerin teker teker nasıl etkilendiğine dair bir araştırma yoktu. Amazon havzasının yarısını kaplayan koruma alanları ve tartışmalı topraklar güvende gibi gözükse de aslında baraj inşaatları, madencilik, kontrol edilemeyen yangınlar ve küresel ısınmanın tetiklediği kuraklık yüzünden tehdit altında” diye belirtiyor.

Amazonların yüzde 60’lık bir kısmı Brezilya sınırları içerisinde yer alıyor. Geçen on yıllık süreçte Brezilya, ağaç kesimlerini net bir şekilde azaltsa da Bolivya ve Peru’da kesimler artış gösteriyor. Toplamda ise her gün 4 bin 500 tane futbol sahası kadar alan yok oluyor.

Brezilya ve havzaya dahil olan diğer ülkeler ilerleyen zamanlarda önlem alsa bile koruma alanlarının yönetim planı ve koruma bütçesi eksikliği, bölgede yerleşik donanımlı personel olmayışı bu alanların geleceğini riske atıyor. Bir yandan da gittikçe artan nüfus daha fazla ormanlık alanın yok edilmesine neden oluyor. Hayvan otlatma, soya ve palm yağı ihtiyacı için daha fazla ormanlık alan tahrip ediliyor.

Science Advances dergisinde yayınlan bu çalışma, önceden Amazon için yapılan bin 500 çalışmayla kıyaslanarak oluşturuldu. Bu kıyaslama esnasında bölgenin önceki ve şimdiki ormanlık alan haritaları karşılaştırıldı; böylece ilerleyen zamanlarda toplam ağaç türleri nasıl değişecek, hangi türlerde azalma gerçekleşecek, öngörüldü.

Bu çalışma, ağaç popülasyonlarındaki değişim sonucu hangi türlerin tehdit altında olduğunu da gösterdi. International Union for Conservation of Nature (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği / IUCN) standartlarına göre ağaç türlerinin güncel sayısı ve çeşitliliği ile gelecekte öngörülen değişimi göz önüne alınarak “kırmızı listeye” dahil edilecek tehlike altındaki türler tespit edildi. 

Geçmiş 10 yıl içinde bu listeye tropikal Güney Amerika’dan bin 275 bitki türü eklenmişti. Bu çalışma sonucunda, Amazon bölgesinden listeye eklenecek yeni türlerin bu sayının on kat daha fazlası olacağı tahmin ediliyor.

Sonuçlar Amazon bölgesine dahil ülkeleri korkutur mu bilinmez ama eğer şimdiden başlayıp 2050’ye kadar ormansızlaştırma kontrol edilmez ise bilim insanlarının öngörüsüne göre Brezilya fındık ağaçlarının yüzde 63’ü, Acai palm ağaçlarının yüzde 72’si, kakao ağaçlarının yüzde 50’si yok olacak.

Kaynak: Guardian Çeviri: Gaia Dergi