Zamanda Yolculuğa Çıkalım: Tuvalet Kağıdı Yokken İnsanlar Ne Kullanıyordu?
Tuvalet kağıdı günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası. Peki tuvalet kağıdının icadından önce ne kullanılıyordu? Bu içerikte hep beraber tuvalet kağıdının icadı, kullanımı, ve tuvalet kağıdı öncesi dönemi öğreneceğiz.
Tuvalet kağıdı öncesi dönemden bahsedelim...
Bugünkü şartlar kadar rahat ve konforlu olmasa da, insanlar dünyaya ilk geldikleri dönemden beri tuvalet kağıdı işlevi gören bir şeyler kullanıyorlar. Geçmişte, insanların tuvaletlerini nasıl temizledikleri, kültürel, iklimsel, hiyerarşik olarak farklılık gösteriyormuş. Peki tuvalet kağıdı yokken ne kullanılıyordu? Hemen hemen her şey...
Mağara adamlarının tuvalette hijyeni nasıl sağladıklarına dair pek bir bilgimiz yok, ama şartlara bağlı olarak ellerinde ne varsa onu kullandıklarını tahmin edebiliyoruz. Yapraklar, sopalar, kum, su gibi etrafta ne varsa o kullanılıyormuş. Tarıma geçildikten sonra, saman ve mısır püskülü gibi opsiyonlar da ortaya çıkmış. Adalarda ve sahil kesimlerinde yaşayan ilk insanlar, deniz kabuklarını kullanmışlar. Hatta soğuk bölgelerdeki yerliler, tuvalet sonrası temizlik için karı kullanıyorlarmış.
Eski uygarlıklar tuvalet kağıdı yerine ne kullanmış?
İlk defa tuvalet kağıdı kullanımının belgelendiği dönem, milattan önceye ya da Romalılar dönemlerine dayanıyor. Romalılar, tuvalet kağıdı olarak, 'tersorium' dedikleri, tuzlu su ya da sirkede bekleyen ve ucuna sünger takılmış bir sopa kullanıyormuş.
Genel olarak halk, açık tuvaletler kullanıyordu. Büyük bir mermerde çok sayıda delikler kesiliyor ve halk bu delikleri tuvalet olarak kullanıyordu. Arada mahremiyet sağlayıcı herhangi bir paravan da bulunmuyordu.
Oturduğunuz mermerin ortasında, tersorium'un durduğu bir delik vardı. Maalesef ki fakir halk, bir tersorium'u paylaşıyorlardı. Tersorium'lar tuzlu su ya da sirkede bekletilse bile, bulaşıcı hastalıklara sebep olabiliyormuş.
Ama eğer zengin bir Romalı olsaydınız, sünger yerine yün takılı, gül suyunda bekleyen bir tersorium'a sahip olabilirdiniz, hem de kimseyle paylaşmak zorunda kalmazdınız.
Tuvalet kağıdıyla silmek yerine yıkamayı seçen uygarlıklar da var.
Avrupa'da, 16.yüzyıla kadar, tuvalet kağıdının esamesi pek de okunmuyordu. Fransız yazar Francois Rabelais'in eleştiri yazısında tuvalet kağıdının ne kadar işe yaramadığını anlatmış.
Rabelais, o dönem herkesin kullandığı taharet musluğu yüzünden tuvalet kağıdı fikrinden hoşlanmamış olabilir. Bidet adı verilen taharet musluğu, o dönem herkesin yatak odasında, oturağının yanında bulunan ve asla atlanmayacak bir tuvalet adımıydı.
Hala suyu tuvalet rutininin bir parçası olarak kullanan birçok kültür var. Kuzey Afrika , Asya ve Ortadoğu bölgelerinde, elle silip suyla temizlemek halen oldukça yaygın. Bu kültürlerde, sağ elle tokalaşılır, sol elle tuvalet temizliği yapılır ve sol elin kirli olduğu düşünülür.
Antik Yunanlılar'ın tuvalet kağıdı yerine neyi kullandığını öğrenince çok şaşıracaksınız!
Süngerli sopa fikri sizi rahatsız ettiyse, Antik Yunan uygarlığının tuvalet kağıdı muadilini duymayı bekleyin! Pessoi ya da Ostraca adı verilen, çakıl ya da kırık seramik parçaları ile tuvaletlerini temizliyorlarmış. Bu olay o kadar popülermiş ki, 2 bin 700 yıllık bir bardakta, ve Talmud'da bu olaydan bahsederek ölümsüzleştirmişler.
Arkeologlar, üzerinde isimler yazılı ostraca parçalarını buldular. Antik Yunan dönemi için bir nevi intikam hamlesi olan isimli ostraca, düşmanının ismini seramiğe yazıp kullanılması ile ortaya çıkmış.
Peki Çinliler tuvalet kağıdı olarak ne kullanıyordu?
İpek yolu bölgesindeki arkeolojik alanlarda, bilim insanları 2000 yıllık Salaka, Cechou ve Chugi bulmuşlar. Bunlar, genellikle bambu ve ahşaptan yapılan saptula şeklindeki çubuklar. Halk, spatulanın ucuna bir kumaş geçirip tuvalet kağıdı olarak kullanıyormuş. Bu çubuklarla beraber, Çinliler tuvalet kağıdını kullanan ilk halk olarak geçiyor.
Kağıdın icadı, Çin'de gerçekleşti. ( Tıpkı medeniyetimize medeniyet katan barut, pusula ve matbaa gibi) Yani, kaydedilen ilk tuvalet kağıdı kullanımının 6. yüzyılda Çin'de olması hiç de şaşırtıcı değil. Bilim insanı Yen Chih Thui, tuvalete gittikten sonra müsvedde kağıtları tuvalet kağıdı olarak kullandığından bir yazısında bahsetmiş. Ama hiçbir zaman önemli yazıların ya da kutsal isimlerin olduğu kağıtları tuvalet kağıdı olarak kullanmıyormuş.
Yorum Yazın
Mağara dönemine gitmeye gerek yokki 20 sene öncesine kadar özellikle köyde herkes elini kullanıyordu. Boşuna mı sol elle yıka deniyor