Yeni Bir Savaş mı Geliyor? Çin ile Tayvan Arasındaki Gerilim Giderek Artıyor
Ukrayna ile Rusa arasındaki gerilimden anca uzaklaştık derken şimdi de Çin ile Tayvan arasında sinirler geriliyor. İnsanlar, yeni bir savaşın başlamasından korkuyor. Detaylara buyurun.
Çin ile Tayvan arasındaki gerilim nasıl başladı?
Çin ve Tayvan, Çin iç savaşının Mao Zedong liderliğindeki Komünistlerin zaferiyle sona erdiği 1949'dan beri ayrıldı. Mao'nun ezeli rakibi ve Kuomintang (KMT) partisinin başkanı Chiang Kai-shek liderliğindeki mağlup olmuş Milliyetçiler, Tayvan'a çekildiler.
O zamandan beri bağımsız olarak yönetilen Tayvan, resmi olarak Çin Cumhuriyeti olarak bilinirken, anakara Çin Halk Cumhuriyeti olarak anılır. Ada, anakaradan Tayvan Boğazı ile ayrılmıştır. Adanın demokratik olarak seçilmiş bir hükümeti var ve yaklaşık 23 milyon kişiye ev sahipliği yapıyor.
Yetmiş yılı aşkın bir süredir Pekin, Tayvan'ı 'haydut devlet' olarak görmeye devam ediyor ve onu Çin anakarasıyla “birleştirme” sözü veriyor.
Tayvan'ın uluslararası statüsü nedir?
Pekin, sadece 'bir tane Çin' olduğunu ve Tayvan'ın bunun bir parçası olduğunu söylüyor. Çin, dünya çapındaki ülkelere Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmeleri için baskı yapıyor. Şu anda sadece 14 ülke Tayvan ile resmi diplomatik ilişkiler sürdürüyor.
Taipei, Asya Kalkınma Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü gibi kuruluşlara üye olmasına rağmen, Birleşmiş Milletler'e üye değil. Çin'in ayrıca dünya çapındaki şirketlere Tayvan'ı Çin'in bir parçası olarak listelemeleri için baskı yaptığı iddia ediliyor.
Pekin'in bu konudaki çizgisine uymayan hükümetler ve firmalar, Çin hükümetinden tepki alma riskiyle karşı karşıya. Örneğin 2021'de Çin, başkentinde bir Tayvan temsilciliği açtığı için AB üyesi Litvanya ile ticaretini kesti.
ABD'nin Tayvan ile ilişkisi nedir?
Çin anakarasında Komünist hükümetin iktidara gelmesinden yaklaşık otuz yıl sonra, Birleşik Devletler Taipei'yi Çin'in hükümeti olarak tanıdı. Ancak 1979'da Washington, Tayvan ile diplomatik bağlarını ve karşılıklı savunma anlaşmasını iptal etti ve anakara Çin ile resmi diplomatik ilişkiler kurdu.
Bu değişime rağmen, Washington, Taipei ile yakın gayri resmi bağlarını sürdürdü. Pekin, ABD'yi bunu yapmaması konusunda defalarca uyarmasına rağmen, kendini savunma için Tayvan'a askeri teçhizat satmaya devam ediyor. ABD Donanması savaş gemileri de bölgedeki Amerikan askeri gücünü yansıtmak için düzenli olarak Tayvan Boğazı'ndan geçiyor.
ABD, amacının Tayvan Boğazı'nda barış ve istikrarı sağlamak olduğunu söylüyor. Bu amaçla, statükoyu korumak istiyor. Başkan Donald Trump yönetiminde ABD, Tayvan ile askeri bağlarını derinleştirdi ve silah teslimatlarını artırarak adaya 18 milyar doların üzerinde silah sattı. Başkan Joe Biden, Çin saldırırsa ABD'nin Tayvan'ı savunmaya geleceğini söyledi.
Çin Tayvan için savaşa girebilir mi?
Pekin, Tayvan'ın Çin ile yeniden birleşmesini sürdürmek için güç kullanmayı reddetmedi. Ocak 2019'da yaptığı önemli bir konuşmada Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, yeniden birleşme çağrısında bulundu ve statükonun sonsuza kadar devam edemeyeceğini söyledi. 'Güç kullanımından vazgeçme sözü vermiyoruz' dedi.
Xi ayrıca, yeniden birleşmenin, ülkenin 2049 yılına kadar dünyadaki büyük güç statüsünü geri kazanmaya yönelik “Çin rüyasının” gerçekleşmesi için gerekli olduğunu vurguladı.
Çin, giderek artan bir şekilde askerlerini, bombardıman uçaklarını ve gözetleme uçaklarını Tayvan yakınlarına gönderirken, aynı zamanda bir güç gösterisi olarak Tayvan Boğazı'ndan savaş gemileri gönderiyor.
Güç kullanma isteği, Çin'in hızla genişleyen askeri yetenekleri ve bozulan boğazlar arası ilişkilerle birleştiğinde, bunun bir çatışmayı tetikleyebileceğine dair korkuları artırdı.
2016 yılında Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen'in seçilmesinden bu yana boğazlar arası gerilim tırmandı. Tsai yönetiminde, Tayvan'da resmi olarak bağımsızlık ilan etme hareketi hız kazandı. Başkanın Demokratik İlerleme Partisi adanın bağımsızlığını destekliyor. Tsai ve DPP, 2022 için yaklaşık 17 milyar dolarlık rekor bütçeyle savunma harcamalarını da artırdı. İstilacı bir gücün geri püskürtülmesini simüle eden tatbikatlar, Çin'den gelen artan askeri baskı karşısında savaşa hazırlığı artırma çabalarının bir parçası.
Reuters'in bildirdiğine göre, Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian, tatbikatlar hakkında soru sorulduğunda, Çin'in Tayvan'ın herhangi bir askeri hamlesine ilişkin uyarılarını tekrarladı.
'Tayvan'ın Çin'e askeri olarak karşı koyma girişimi, bir savaş arabasını engellemeye çalışan bir peygamber devesine benziyor. Sonunda, başarısızlığa mahkumdur' dedi.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir;
Yorum Yazın
Çin biraz omurgalı olabilse Tayvan, Pekin'den gelen "bir devlet iki sistem" modeline sıcak bakıyordu ancak Pekin hükümeti aynı dönemde Hong-Kong'un özerkliği... Devamını Gör
Her taşın altından ameriga çıkıyor ammkkk
allamm biktik bu cekiklerdenn. yeterin uslu durun ya