Ufkumuzu Genişletiyoruz: Hayatımızın Her Anında Olan Magnus Etkisi ve Bilinmeyenleri
Magnus Etkisi, hayatımızın hemen hemen her alanında yer alan fakat birçoğumuzun farkında olmadığı fiziksel etkilerden birisidir.
Gelin, bu Magnus Etkisi'nin hayatımızın hangi alanlarında yer edindiğine hep beraber bakalım!
Serbest Düşüşe Bırakılan Basketbol Topu
Bir basketbol topunu belli bir yükseklikten bıraktığınızda, düşüş boyunca birkaç adet farklı uçuş katmanı gözlersiniz. Ya da belki aşağıdan o sırada geçmekte olan birinden özür dilemek zorunda da kalabilirsiniz.
Magnus Etkisinde Bırakılan Basketbol Topu
Ancak bu yüksekliği doğru ayarlar ve ufak bir geriye döndürme hareketi uygularsanız, uzun ve falsolu bir uçuştan sonra normalde dik serbest düşüş yaptığında düşeceği noktadan çok daha uzağa düşecektir.
Buna fizikte Magnus Etkisi deniyor, alçalan ve dönmekte olan – bu örnek için basketbol topu – cisim çevresindeki havayı bükerek alçak basınç ve yüksek basınç noktaları yaratıyor. Bu basınç değişimi, topa kuvvet uygulayarak falso almasını ve daha ileri gitmesini sağlıyor.
Sporda Magnus Etkisi
Magnus etkisi, spor toplarının gidiş izindeki sapmaları gözlemlemek için kullanılmaktadır. En çok kullanıldığı sporlar futbol, masa tenisi ve tenistir.
Futbolda bolca kullanılan ‘falsolu vuruş’ futbol topunun Magnus Etkisi sonucunda izlediği yörüngenin sapma yaparak ilerlemesi olayıdır. Futbol topundaki geri yönlü spin yer çekimi kuvvetine karşı yönde bir kuvvete sebep olur ve normalden daha fazla havada kalmasını sağlar.
2010 FIFA Dünya Kupası resmi topu diğer toplardan daha farklı Magnus Etkisi'ne sahip olmasıyla eleştirilmişti. Bu topta Magnus Etkisi diğer toplara göre daha düşük ve bu da topun daha ileri ama daha kontrolsüz gitmesine sebep oluyordu.
Masa tenisinde Magnus Etkisi çok rahat bir şekilde gözlemlenebilr. Çünkü kullanılan topun kütlesi ve yoğunluğu oldukça düşüktür. Tecrübeli bir masa tenisi oyuncusu birçok şekilde topu döndürerek falso verebilir. Masa tenisi raketlerde genellikle kauçuk yüzey kullanılır. Bu şekilde yüzey tutuşu büyük ölçüde artar, bu da oyuncunun topa falso vermesini kolaylaştırır.
Gemi Stabilizasyonu Magnus Etkisi
Magnus etkisi içerisinde yatay bir şekilde konumlandırılmış su hattı bulunduran dönen bir silindire sahip özel gemi stabilize araçlarında kullanılır. Bu sistemde dönmenin yönünün ve hızının kontrol edilmesiyle güçlü yukarı yönlü veya aşağı yönlü kuvvetler yaratılabilir.
Yaklaşık 150 yıl önce başlanan bu rüzgar gücünden yararlanma çalışmaları, günümüzde de ön plana alınmak isteniyor.
Manchester Üniversitesi’nden Dr. Michael Traut’a göre taşımacılıkta 150 yıl önceki gibi rüzgar gücünden yararlanmak mümkün. Dr.Traut liderliğinde geliştirilen bir projeye sayesinde, kargo gemilerinde kullanılacak rüzgar gücü hem yakıttan, hem de doğaya salınan karbondioksitten %50 tasarruf etmek mümkün olabilecek.
Uçan Makinelerde Magnus Etkisi
Bazı uçan makineler Magnus Etkisinin yarattığı havalandırmayı kullanacak şekilde üretilmişlerdir. Bu makineler kanatlarının yanlarında dönen silindirler bulundurur ve bu da o makinelerin daha düşük hızlarda kullanabilmesine olanak sağlar. Magnus Etkisinin havadan daha ağır hava araçları için kullanılması girişimi ilk olarak 1910 yılında Amerikan Kongre üyesi Butler Ames tarafından yapılmıştır. Daha sonraki deneme ise 1930'lu yılların başlarında New York eyaletinde bulunan 3 mucit tarafından yapılmıştır.