Türkiye'de Sizin Oturduğunuz Apartman da Dahil Bütün Yapılar Neden Bu Kadar Çirkin?
Yoksulluktan deyip çıkamayız, daha yoksul pek çok toplum daha iyi durumda. Göçebelikten de değil. Peki neden?
Avrupa'nın ya da "Batı" olarak adlandırdığımız coğrafyanın herhangi bir noktasına gittiğimizde dikkatimizi ilk olarak kurallar ikinci olarak da mimari çekiyor.
Binaların güzel olmasından bahsetmiyoruz, her birinin özenle tasarlanıp inşa edilmesinden bahsediyoruz. Yani düşük bütçeyle yapılmış olsa bile bulunduğu sokağa uygun renkler, boyutlar ve tasarım detayları taşıyan yapılar arasında yürümek insana mutluluk veriyor. Çünkü oradaki 'incelik' hissi bize de geçiyor.
Türkiye'de ise ister zengin muhitlere gidin ister çarpık kentleşmenin olduğu yerleri gezin, hep bir düzensizlik var.
'Avrupalılar gibi zengin miyiz?' diyecek olanlar varsa hemen yanıtlayalım, bunun parayla ilişkisi yok denecek kadar az. Bir apartman inşa edilirken bulunduğu çevreye uygun, özen gösterilerek ortaya çıkarılmış bir tasarımı dikkate almak zenginlik göstergesi değil.
Sanki hızlıca yaşayıp ölmek için yapılmış binalar, yaşama isteğini sıfırlıyor insanın...
Konuyla ilgili belki de onlarca ayrı tartışma var ancak siyaset bilimci Alper H. Yağcı'nın Twitter hesabında kaleme aldığı ve şuradan ulaşılabilecek görüşü, çirkin yapılaşmanın bizde huy haline gelmesini açıklamak için ilginç bir bakış açısı sunuyor.
Ondan dinliyoruz. 👇
"Türkiye’yi baştan başa kaplayan apartmanlar neden bu kadar çirkin? Sivil mimari neden bu kadar sakil?"
'Geleneksel mimariyle ve kırla ilişkisi neden bu kadar kopuk? Yoksulluktan deyip çıkamayız, daha yoksul pek çok toplum daha iyi durumda. Göçebelikten de değil.'
"Selçuklu ve Moğol dönemlerinde henüz göçebelik geçmişi tazeyken, Anadolu bozkırındaki kentlerde mimari harikalar yaratıldı."
Bu kentlerin çoğu Osmanlı’nın geç yüzyıllarında silikleşti, Cumhuriyet döneminde çirkinleşti. Çünkü galiba 16. yüzyıldan sonra üç büyük şey oldu...
Bir, Akdeniz’i Asya’ya bağlayan ticaret yolları Atlantik’e kaydı. Anadolu kenarda kaldı. Daha önce kendi başına dinamizm kaynağı olan iç kentler, limanların hinterland’ına ve başkentin iaşe kaynaklarına dönüştü.
"İki, aynı sürece paralel olarak, sanatsal ilham kaynağı İran coğrafyasıyla geçişkenlik kayboldu."
Osmanlı ve İran devlet dinlerinin zıtlaşması ve İç-Doğu Anadolu Türkmenlerinin bu zıtlıkta “karşı” tarafta kodlanarak Osmanlı merkezinden sosyal olarak uzaklaşması rol oynadı.
Bunun parçası olan Celali isyanları Anadolu’nun iç bölgelerinde nüfus gerilemesine ve yerleşim yerleri arasında kopukluğa yol açtı. Köyler izole oldu ve kırsal kültür prematüre bir şekilde ‘aşağı kültür’ haline geldi. Bu mesela Avrupa ve Japonya’daki tarihi süreçten çok farklı.
"Üç, 20. yüzyıl başında gayrimüslimleri kovduk."
Kent kültürünü daha çok onlar taşıyordu. Taş işçiliğinin ustalığı da en çok onlardan çıkıyordu. Ahşap mimariyse zamana ve yangınlara daha az dayanıklı olduğu için bu kaybı ikame edecek bir kültür aktarımına konu olamadı.
Aslında bin yıllık bir 'göçebelik' anlatısıyla kestirmeden açıklamaya çalıştığımız pek çok şey Anadolu kentlerinin 20. yy başında gayrimüslimleri kaybetmesiyle yakından ilişkili sanki.
"Çarpık kentleşme meselesini köyden göç ve hızlı kentleşmeyle açıklarız genelde."
'Ama şu soru baki kalıyor: kente gelenlerin getirdiği mimari kültür neden bu kadar cılız, hatta sakil? Anadolu'nun burada tarif ettiğim tarihsel yoksunlaşmasıyla yakından ilgili olduğunu düşünüyorum.'
Tartışma ortada: Siz şehirlerimizin çirkinleşmesini neye bağlıyorsunuz?
Yorum Yazın
Bunun biçok nedeni var tabii ama bana göre en temel sebep yaşam tarzı. Avrupalı kırsalda oturur şehirde çalışır. Yani yerleşim daha yataydır. Ama ülkemizde a... Devamını Gör
Küçük alanlarda da harikalar yaratanlar var. Sadece ev oda da değil eşyalar da hem kullanışlı hem yer kaplamayan harika tasarımlar var. Mesela tiny house adı... Devamını Gör
Sadece apartmanlar mı ? Heykeller, parklar , kaldırımlar, çeşmeler ... Kısacası herşey. Vicdansızlık, para hırsı , bencillik, sevgi yok , eğitim yok .Bu topl... Devamını Gör
yara olsa kapanır gider bu ülkeye verdikleri zarar öyle anıt gibi duruyor. ben 21 yaşındayım baktığım zaman beğeneceğim, bu ülkenin ekonomisinden de eğitimin... Devamını Gör
Cahillik ve bağlamında kültürsüzlük, sonradan görmecilik, ham yapıp hamuduyla götürme iç güdüsü ve bunu en kısa sürede yapma arzusu, etrafına saygı duymama h... Devamını Gör
Efenim mimarız galiba