Torba Yasa ile Sayıştay Devre Dışı mı Bırakılacak?

THY ve Telekom gibi kamu hissesi yüzde 50’nin altında olan şirketleri Sayıştay denetiminden muaf tutma önerisi daha önce Anayasa Mahkemesi’nden dönen hükümet, bu kez de torba yasaya eklediği bir düzenlemeyle Sayıştay’ı devre dışı bırakmayı hedefliyor. Tasarı yasalaşırsa THY ve Telekom gibi borsada işlem gören şirketlerin denetimini bağımsız denetim kurumları yapacak.

Cumhuriyet'ten Emine Kaplan'ın haberine göre THY ve Telekom başta olmak üzere kamu hissesi yüzde 50’nin altında olan şirketleri Sayıştay denetiminden muaf tutma önerisi Anayasa Mahkemesi’nden dönen AKP, TBMM’ye sunduğu torba yasa tasarısıyla Sayıştay’ın doğrudan denetimini yine engelledi. Tasarıya göre, bu kapsamdaki Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlere ilişkin bağımsız denetim raporları Sayıştay’a gönderilecek. Sayıştay, kendisine sunulan bağımsız denetim raporlarını esas alarak hazırlayacağı raporu TBMM’nin bilgisine sunacak.

AK Parti Hükümeti, 2013’te Sayıştay Yasası’nda getirdiği düzenlemeyle Sayıştay’ın “Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarını, mahalli idareleri, sermayesindeki kamu payı doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50’den fazla olan özel kanunlar ile kurulmuş anonim ortaklıkları; kamu payı yüzde 50’den az olmamak kaydıyla söz konusu idarelere bağlı veya bu idarelerin kurdukları veya doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ortak oldukları her çeşit idare, kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketleri” denetleyeceği hükmünü getirdi.

CHP’nin iptal başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi, “yüzde 50’den az” ve “yüzde 50’den fazla” kriterlerinin yer aldığı denetim yetkisini anayasaya aykırı bularak iptal etti. İptal gerekçesinde, söz konusu düzenlemenin “Sayıştay’ın kamu kaynaklarının kullanımına ilişkin denetim yetkisini ortadan kaldırdığı, yasama organının yürütmenin bütçe ile ilgili işlemlerini kanunlara uygun bir şekilde yürütüp yürütmediğini denetleme imkânını sınırlayarak demokratik devlet ilkesine zarar verdiği”ne dikkat çekildi.

AK Parti, iptal kararı üzerine TBMM’ye önceki gün sunduğu torba yasa tasarısına bir madde ekledi. Maddede, “Kamu payı yüzde 50’den az olan ve Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlere ilişkin ilgili mevzuatı uyarınca düzenlenen bağımsız denetim raporları Sayıştay’a gönderilir.

“Sayıştay, kendisine sunulan bağımsız denetim raporlarını esas alarak hazırlayacağı raporu TBMM’nin bilgisine sunar” hükmü öngörüldü. Hükümet, bu maddenin gerekçesinde Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararına dikkat çekmesine karşın, öngördüğü düzenlemede Sayıştay’ın doğrudan denetimini yine engelledi.

Sayıştay, yalnızca bağımsız denetim raporları üzerinden denetim yapabilecek. Sayıştay’ın dolaylı denetimine de şirketlerin Borsa’da işlem görme koşulu getirildi. Söz konusu düzenlemeye Türk Telekom ve THY de giriyor.

Borsada işlem gören iki şirketten Türk Telekom’da Hazine Müsteşarlığı’nın yüzde 30, THY’de Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın yüzde 49.12 payı bulunuyor.

Bütçeyi dengeleme

Hükümet, aynı torba yasa tasarısında “Özel tüketim vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi, özel iletişim vergisi, şans oyunları vergisi”nin tahsilinde mali tatilin uygulanmamasını öngördü. Maddenin gerekçesinde, “Aylık Hazine gelir- gider dengesinin gözetilmesi amacına yönelik olarak, merkezi yönetim bütçe gelirlerinde önemli bir paya sahip olan özel tüketim vergisi ile mükellefi sınırlı sayıda olan banka ve sigorta muameleleri vergisi, özel iletişim vergisi, şans oyunları vergisi ile mali tatil nedeniyle beyanname verme süreleri uzamış olan vergilerin aynı ay içerisinde Hazine hesaplarına intikalinin sağlanması amaçlanmıştır” denildi.