Sorunlarını Çözmeye Çalışırken Her Şeyi Daha Karmaşık Hale Getiriyorsun, Bu İşin Adını Koyalım: Kobra Etkisi 🐍
Bir şeyleri yoluna koymak için hamle yaptığınızda her şeyin olduğundan daha kötü hale geldiği o anı yaşadınız mı? Hepimiz yaşadık aslında. Bu durum bizim beceriksizliğimizden mi kaynaklanıyor bilinmez, yıllar boyu yaşananlar sonrasında özel bir ismi bile var.
Bahsedeceğimiz etkinin hayatımızdaki yansımalarına bakmadan evvel ortaya çıkış hikâyesine bir göz atalım.
Her şeyin başlangıcı olay Hindistan’ın başkenti Delhi’de, o bölgenin İngiliz sömürgesi olduğu dönem patlak veriyor. İngilizler Hindistan’da egemenliği ele geçirmiş olsalar da beklemedikleri bir sorun onların yoluna çıkar.
O dönemde Hindistan’da çok fazla kobra yılanı olduğu ve İngiliz askerleri kobra yılanlarından nasıl korunacağını bilemedikleri için sık sık korkutucu olaylar yaşanmaktaydı.
İngilizler çözüm aradıkça işlerin içinden çıkamayacaklarını görürler, sonunda hükûmet yetkililerine 'zekice' gelen bir fikir ortaya atılır.
Kobralarla teker teker uğraşmak yerine bu işi yerli halka bir ücret karşılığı yaptırmayı planlarlar. Öldürülen her kobra başına bir ödül belirlenir ve bundan hem halk hem de İngilizler memnundur.
İlk zamanlarda sokakta öldürülen kobra yılanlarıyla proje hayli başarı da göstermiştir, hakkını verelim.
Fakat gün geçtikçe Hindistan'da halk İngilizlerin bu uygulamasına daha zekice bir karşılık bulmuş.
Yılan üretmek!
Hintliler artık kendi yılanlarını beslemeye başladığında kimse sokaklarda gezmekte olan yılanları yakalamakla uğraşmıyor, çiftliklerde besledikleri yılanları İngilizlere satıyormuş. İngilizler yılan başına ödediği paranın artmasına rağmen yılan sayısının azalmadığını basit bir gözlem sonucu, bir süre sonra fark etmiş.
Bu olayın ardından İngilizler yeni bir duyuru daha yayınlamış ve artık yılanlara para ödemeyeceklerini açıklamışlar.
Tabii ortadaki kârlılık sona erince Hindistan'da beslenen yılanlar birer maliyet haline geleceği için tüm bu yılanlar sokağa salıverilmiş. Mevcut yılanlara ek olarak bir de beslenen yılanlar geldiğinde sorun iyiden iyiye çözülmez bir noktaya evrilmiş.
İşte, bu olay literatüre kobra etkisi olarak geçti ve bu etki hayatımızın birçok noktasında biz farkında bile olmadan karşımıza çıkıyor, döngüyü iyice algılayamazsak çıkmaya da devam edecek.
İngilizlerin Hindistan'da yaşadığı bu olay tam olarak 'beklenmeyen sonuçlar' şeklinde vücut buluyor.
Daha verimli bir hayata geçiş yapmak için hazırlık yaptığınızı varsayalım. Örneğin esnek çalışma veya okul saatleriniz var ve akşamları kendinize daha fazla vakit ayırabilmek adına işlerinizi günün erken saatlerinde halletmeye başlıyorsunuz.
Siz her ne kadar aynı sürede daha verimli iş yaparak işten ya da okuldan daha erken ayrılsanız da işler tahmin ettiğiniz gibi gitmiyor.
Bulunduğunuz çalışma ortamından herkesten önce ayrıldığınız için bu bazı durumlarda 'odaklanma eksikliği' ya da 'işi ciddiye almama' olarak yorumlanabilir.
Daha verimli olmak adına yaptığınız atılım bir anda ters tepebilir, mantıksız fakat kobra etkisi işte.
Ya da formunuzu kazanmak adına bir sağlıklı beslenme programına başladığınızı düşünelim.
Bu programda yemeyi tercih etmediğiniz besinler, içmeyi tercih etmediğiniz içecekler elbette olacak ve bu kısıtlamalar sayesinde kısa sürede istediğiniz formun yolunu tutacaksınız.
İşte kobra etkisi burada devreye giriyor, siz formunuzu korumak adına bu beslenme programını sürdürmeye çalışırken davet edildiğiniz yerler, dahil olduğunuz ortamlar çok farklı beslenme alışkanlıklarına sahip dostlarınızla dolup taşıyor olacak.
Dostlarınızla uzun süreler vakit geçirmek istiyorsanız onlara uyum sağlamanız gerekeceğinden beslenme programınızdan feragat etmeniz gerekecek, yahut...
Beslenme programınızı sürdürebilmek adına sosyal ilişkilerinizde bazı düzenlemeler yapma ihtiyacınız oluşacak. Daha sağlıklı olabilmek adına çıktığınız bu yolda dostlarınızla olan iletişiminizin bir anlamda zorunlu olarak sekteye uğrayacağını tahmin edemezdiniz, değil mi?
Birebir ilişkilerde de sık sık tahmin edemediğimiz ve çözüm getireceğini zannederken aradaki uçurumu daha da derinleştiren davranışlarda bulunuruz.
Zira bizim çözüm olarak aklımıza gelen ve vaktiyle İngiliz hükûmetinin de zekice olduğunu düşündüğü bu tip kısayollar bazı durumları içinden çıkılamaz hale getirdiğinde 'keşke o ilk duruma dönebilmiş olsaydım' diyor olabiliriz.
Her davranışımızı bir bilim insanının deney objesine yaklaştığı gibi özenle tartmamız mümkün olmadığına göre kobra etkisi hayatımızda olmaya devam edecek gibi görünüyor.
Yorum Yazın