Shakespeare'in ‘Belalı’ Tiyatrosu Arkeolojik İncelemede

Shakespeare’in bir oyuncu olarak sahneye çıktığı ve “Romeo ve Juliet”in muhtemelen ilk kez sahnelendiği Curtain (Perde) tiyatrosunun temelleri ve omuz yüksekliğindeki duvarları, tiyatronun bulunduğu Shoreditch kentinde yapılan bir kazıyla gözler önüne serildi.

Uluslararası alanda da bilinen Shakespeare tiyatroları uzmanı arkeolojist Julian Bowsher’ı da hayrete düşüren bir biçimde, kazıdan ortaya çıkan sonuçlar “V. Henry”nin meşhur girizgahındaki gibi ahşap ve oval değil, dikdörtgen biçiminde olduğunu gösteriyor.

Bowsher, “Şimdi, tiyatro binasının bir konuttan (esasında bir apartmandan) dönüştürüldüğü ve sonrasında tekrar bir konuta döndürüldüğü açıkça görülebiliyor” dedi. “Tudor dönemi tiyatrolarının biçmine dair pek çok bilimsel tartışma yapıldı ancak oyuncuların gösterdiği bir delil var ki, tiyatronun şeklinin performansa hiçbir etkisi yok. Bir sandalyenin üstüne çıkıp oynamalarını isteyin, yapacaklardır.”

1,5 metrelik tuğla duvarların yanında, parası bilete yetmeyen izleyicilerinden ayakta dikildiği, eğimli ve çakılla döşenmiş yüzeyin bir kısmı da kalıntılar arasında. Bowsher’ın anlattığına göre, burada dikilenler arasında Venedik sefiri de yer aldı. Sefir, seçkinlerle birlikte oturmak yerine kalabalıkta dikilmenin daha eğlenceli olacağına karar vererek bir skandala yol açmış, arkadaşıyla İtalyanca konuşması üzerine bir İspanyol ajanı sanılarak kalabalık tarafından dövülmekten kıl payı kurtulmuştu.

Curtain isminin tiyatro ile hiçbi ilgisi yok, bu isim antik Curtain Yolu’ndan geliyor ki bu yolun yanında bir Ortaçağ manastırının perdeduvarı uzanıyordu. Burası, aralarında 100 metre bulunan iki tiyatrodan biriydi, bir ziyaretçinin anlatımına göre şehir duvarlarının hemen dışında, panayır çayırında kurulmuştu. Curtain tiyatrosu aynı zamanda en az belgelenmiş Shakespeare tiyatrosudur ancak bilinen gerçeklerden biri, Shakespeare’in 1589 yılında Ben Jonson’ın “Every Man In His Humour” ilk performansları için oyunculuk yaptığıdır.

Dirkdörtgen tiyatro, tıpkı oyunların sahnelendiği revaklı hanlar gibi, “V. Henry”nin anlattığı meşhur “ahşap O” biçminde değil. Browsher, bu kısmın, oyun Globe Tiyatrosu’nda oynanmaya başlandıktan sonra eklendiğinden şüphelendiğini söyledi.

Bunun yanında, eldeki veriler tiyatronun bulunduğu bölgenin “belalı” olduğunu gösteriyor. Örneğin, Shakespeare’in arkadaşı ve tiyatro müdürü Richard Burbage, tiyatroya çok yakın bir yerde yasadışı içki satan bir bar işlettiği için sık sık ceza yiyordu. Oğullarının evlerine izinsiz girildi ve tiyatro kostümleri çalındı ancak suçlu çok uzakta değildi, sonrasında tiyatro ekibinden biri hırsızlık yaptığını itiraf etti. Oyuncular daha önce yakındaki ırmakta arbede çıkardıkları için tutuklanmışlardı ve bir seferinde, maaşından şikayet etmek için gelen bir feribot kaptanı, iki oyuncu tarafından yumruklandı.

Her ne kadar Curtain’in tahmini olarak nerede olduğu yaklaşık yüz yıl önce bir levha ile işaretlenmiş olsa da, tam olarak nerede olduğu beş yıl önce, 1970 ve 80’lerin binaları kentsel dönüşüme girdiğinde keşfedildi. Dönüşümü gerçekleştirenler, kalıntıları ziyaretçiye açmak için muhafaza etmeyi ve bir performans alanı oluşturmayı teklif ettiler.

Kültür Servisi