Selda Terek Yazio: ABD Seçimlerinin Sonucuna Kuantum Yorumu
Bu iki yakışıklının yarışını seyrederken, siz de dejavu yaşadığınızı düşündünüz mü?
Sosyal medyada kedi esprileri, çuvalların üzerine yatan insanlar, sahte pusula damgalayanlar dolanmaya başlayınca dedik ki “Amaan biliyoruz biz bunları. Ayrıca dünyanın derdi bizi mi gerdi?”
Evet, sanırım biraz öyle. Günümüzde “projeksiyon” diye bir kavram var ya, hani liderlerin geçmişte ettikleri laflara, gaflara, kampanya döneminde bol keseden sarf ettikleri sözlere bakarak geleceği tahmin ediyoruz ve başımıza ne gelir, hangisi ABD’nin başkanı olursa hakkımızda hayırlı olur diye düşünüyoruz ve bu amcaların kafalarını kaşıyışlarından bile bir mana çıkarmaya çalışıyoruz ya, işte onu kastediyorum, siyasi yorumcularımız günlerce televizyonlarda konuştular da konuştular. Boşa koydular dolmadı, doluya koydular almadı.
Sonuçta Donald Trump’a, Hillary Clinton karşısında üstünlük sağlayan ABD’nin muhafazakar ve daha az eğitimli kesimi, bu sefer aynı performansı Joe Biden’a karşı gösteremedi. Vah!
Peki şimdi ne olacak? İşte bu noktada diyeceklerim var; bir yorum da benden duyun, fena mı olur?
ABD seçimlerine en anlamlı açıklamayı kuantum fiziğinin getireceğini düşünüyorum.
1933'te kendisine Nobel Ödülü kazandıran Schrödinger Denklemi'yle tanınan Avusturyalı fizikçi Erwin Schrödinger’in tuhaf bir deneyi vardı, hatırlarsınız. Deney şöyle; mükemmel izole edilmiş kapalı bir kutunun içine tatlış bir kedi ve yanına da radyoaktif bir maddenin yapacağı beta ışınımına bağlı olarak çalışan bir mekanizma yerleştirilir. Bu mekanizmaya göre, eğer yayılan beta parçacığı detektöre çarparsa, kutunun içine dağılacak olan zehirli bir gaz, kediyi öldürecektir.
Ancak ışınım olmazsa ya da diğer bir deyişle mekanizmayı harekete geçirecek aktivasyon gerçekleşmezse, kedi canlı kalacaktır. Dışarıdan bir gözlemci, kutunun içerisini görmeden bir tahminde bulunacak olursa, kedinin canlı mı yoksa ölü mü olduğunu söyleyemeyecektir. Bu arada beta ışınımı olasılığı %50’dir. Bu sebeple, kutuyu açıp bakmadan önce yapılabilecek tahmin ancak kedinin %50 canlı, %50 ise ölü olduğu yönünde olabilir. Doğruyu bilmenin tek yolu, gözlemcinin gidip kutuyu açmasıdır.
Bu deneyin adı Schrödinger’in Kedisi’dir. Epeyce bilinir. Üzerine kitaplar yazılmıştır.
İşte, gözlem sonucu ortaya çıkan ve belki de maddi dünyayı algılama biçimimize temel oluşturan bu tuhaf deney “dalga işlevinin çökmesi (collapse of the wave function)” olarak bilinir. Teknik detaya takılmayın, ben de anlamıyorum. Bu deney, mikroskobik bir olayı makroskobik boyuta taşımak için düşünülmüş meğerse; yani gerçekte böyle bir deney yapılamaz. Ayrıca kutu açılmadan önceki durum için, kuantum fizikçileri, “kedinin hem ölü hem de canlı olduğu” bir üçüncü olasılığın da var olması gerektiğini söylemiş ve vaktiyle birbirlerine girmişler. Yani bir deli kuyuya taş atması, yüzlerce akıllının çıkaramaması durumu.
Uzun lafın kısası, o kutuyu açmak lazım Mehmet Ali Bey. Ha bir de Pandora’nın kutusu var ama konumuzla alakası yok. Mevcut duruma kutu açılmadan şu yorum yapılabilir ancak; mutlaka bir şekilde “Malkara Keşan hopbala paşam” pozisyonu yaşayacağız. Yani şaşıracak, kızacak, sevinecek, “Ayy Biden en çok bizimle telefon konuşuyor, demek ki en çok bizi seviyor” hissine kapılacağız.
Sadede gelecek olursak: Amerikan siyasetinin bende yarattığı his şu; tahmin edilememe üzerine kurulmuş pek çok parametresi olan bir oyun... Ayrıca tek adam işi de değil, sistem işi, üst akıl işi. Öyle “Benim adım Hıdır, yaptığım budur” işlemiyor. İşte bu nedenle kampanya döneminde liderler ne söylenmiş olurlarsa olsunlar, gelecek günlerde olacaklar, yine o günün konjonktürel durumuna bağlı olacak.
Ayrıca tek adam olmaya çalışan, dediğim dedik çaldığım düdük tarzı liderler o coğrafyada uzun ömürlü olamazlar. Ne kadar toz kaldırmayan, geniş gülüşlü, etliye sütlüye karışmayan, kısaca politik lider tiplemesi varsa, ABD vitrine onu koyar. Trump bir istisnaydı.
Hoşça ve sevgiyle kalın.
Yorum Yazın