Sanatın Arka Yüzü: İçinde Gizli İmgeler Barındıran 6 Resim
Hem ünlü hem de silik olan pek çok tablonun yüzeyinin altında, gizlenmiş farklı bir resim yatar. Silüet benzeri bu görüntüleri, bazen yakından baktığınızda görebilirsiniz. Sanat tarihçileri ve uzmanlar tarafından da restorasyon süreçlerinden, x-ray ışınlarından ve çeşitli incelemelerden de geçmiştir bu çalışmalar.
Bazı durumlarda ise sanatçılar, tartışmaya açık olan detayları değiştirmeye zorlanmıştır; bir nevi fikirlerini değiştirmişlerdir. Bazı sanatçılar, tamamlanmamış ya da az tatmin edici buldukları çalışmalarında değişiklik yapma yoluna başvurmuşlardır. Sebebi ise ne yazık ki yeni bir tuval almaya güçlerinin yetmemesi olmuştur.
Tasarımların önceki versiyonları, bazı resim düzeltmelerine ihtiyaç duymuş ve İtalyanca tövbe etmek anlamına gelen 'pentimenti' olarak adlandırılmış. Özellikle, daha önceki yaratma sürecinde yapmış olduğu seçim için tövbe eden sanatçılar, bu yola başvurmuş. Pentimenti, elin konumundaki bir değişiklik, masa örtüsünün genişlemesi veya şapka boyutunun küçülmesi bile olabilir. Küçük pentimenti, resimlerin her yerinde bulunabilir ve atölyeleri ya da asistanları olana ressamların çalışmalarında daha yaygın olarak bulunur. Ayrıca Leonardo da Vinci gibi büyük ressamların kayıp çalışmalarını bulmak için de pentimentiye başvurulur.
Her ne olursa olsun, binlerce resmin büyüleyici eksiklikleri, düzeltmeleri ve akıllıca yerleştirilmiş elementleri içerdiği kesin.
1. Roma Kralının kaybolan büstü - Jean-Auguste-Dominique Ingres'in Jacques Marquet De Montbreton De Norvins Portresi
Fransız neoklasik ressam Ingres'in 1811-12 yapımı portresinde, başka bir yüzün gölge şeklinde bir izi vardır. Kumaşların içinde, çocuk kafası şeklindeki bitmiş bir büst, çıplak gözle bile görülebilir. Ayrıca sanat tarihçileri, sağdaki Minerva büstünün dahil olduğu çerçeveden uzakta duran gelişigüzel bir eklentinin de farkına vardı.
Sol tarafta aceleyle ve beceriksizce çıkarılan figürün, Roma Kralı lakabıyla tanınan, Napolyon'un oğlunun büstü olduğu sanılmakta. 1814 yılında, Napolyon gücünü kaybediyor ve ressamlar için, portresinin yapılması moda olmaktan çıkıyor. Ingres'in kendisinin yapıp yapmadığı muallakta olan düzeltmenin, siyasi anlamda bir motive sağlamak için yapıldığı düşünülüyor.
2. Pablo Picasso'nun Yaşlı Gitarist'indeki gizli kadın
Picasso'nun 'Mavi Periyod' (1901-1904) döneminde, resim malzemesi için yapılan yardımlar azdı. Sanatçı meteliksiz kaldığı dönemde, tuval yerine karton ya da mukavva kullanıyordu; tuval aldığında ise resmini yeniden işlevlendiriyordu. Picasso, en çok bilinen çalışmalarını bu dönemde yarattı, onlardan biri olan Yaşlı Gitarist'te de başka bir figür daha ortaya çıktı.
Eğer tabloyu gördüyseniz, boynu bükük gitaristin arkasındaki diğer yüzü de fark etmişsinizdir. Gizli portre çok net olmamasına rağmen, x-ray görüntüleme sayesinde sonradan eklenen detaylar olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, küçük bir çocuğu emziren bu kadına bir koyun ve boğa da eşlik ediyor.
3. Pablo Picasso'nun Mavi Oda'sındaki bıyıklı adam
Picasso'nun bir diğer Mavi Periyod dönemindeki 1901 tarihli resmi Mavi Oda, Yaşlı Gitarist ile benzer tonlara sahip olmaktan çok daha fazlasına sahip. Kızılötesi görüntüleme, oda sahnesinin arkasındaki bir başka portreyi ortaya çıkarıyor. Parmaklarında yüzükler olan, resmi kıyafetli, bıyıklı bir adam görülüyor. Bu adam da Yaşlı Gitarist tablosunda olduğu gibi, Picasso'nun bütçe sıkıntısı çektiği zamanlara denk gelmiş.
4. John Singer Sargent'in Madame X tablosundaki müstehcen askı
Madame X, Metropolitan Sanat Müzesi'ndeki en bilindik portrelerden ve sade siyah elbisesi, mağrur ifadesi ve heykel gibi duruşuyla bir stil ikonu. Ancak portre bir zamanlar ahlak kurallarına aykırı olarak görülmüş ve yaratıcısının Avrupa kariyerinde adeta felaket etkisi yaratmış.
Portredeki kadın Madame Pierre Gautreau, Amerikalı bir gurbetçi olarak Avrupa sahnesinde güzelliğiyle fark yaratmaya çalışmış. Resimde de fark edilen, bir eleştirmen tarafından kadavraya benzetilen soluk teni için arsenik kullanmış. Kına ile saçlarının rengini koyulaştırması ve kulaklarına allık sürmesiyle tanınıyormuş.
Onu en dramatik haliyle yakalamak isteyen Sargent, giymesi için çarpıcı bir siyah elbise seçmiş ve mücevherli tek askısı omuzundan dökülen elbisesiyle Gautreau'yu resmetmiş. Portre ilk sergilendiğinde, bir anda haykırışlar başlamış. Eleştirmenler, öznenin kostümünün apaçık bir şekilde yetersiz olduğunu söylemiş ve kadının küçük düşen ailesi, portrenin sergi salonundan kaldırılmasını istemiş. Sargent da bir an kendisinden kuşku duymuş ve resimde değişik yaparak askıyı düzgün bir şekilde omuza yerleştirmiş. Böylelikle bugünkü ünlü tablo ortaya çıkmış.
5. Penceredeki Kadın tablosundaki boya
Londra'daki Ulusal Galeride, 1500'li yıllarda bilinmeyen bir sanatçı tarafından yapılan açık bir makyaj hilesi ortaya çıktı. Müze çalışanlarına göre, saçtaki kusurları gidermek için yapılan vernikleme sonucu, orijinal halinin üzerine sarı bukleler eklendi.
Esmer görüntünün altında sarışın bir görüntü olması oldukça ilgi çekici bir konu oldu. Bakışlar ve vücut daha detaylı hale geldi; ifade ise daha kafa karıştırıcı oldu. Yani bir nevi tehditkar bakışlı sarışın kaldırılmış ve daha mütevazi duruşlu esmer haline getirilmiş. Rönesans kadının açık bir şekilde görüldüğü portre orijinal haline döndürülmüş vaziyette.
6. Hendrick van Anthonissen'in Plaj Sahnesi'nde yeniden beliren balina
17. yüzyıla ait olan bu Hollanda resmi Fitzwilliam Müzesi'ne bağışlandığında, resmin basit bir plaj görüntüsü olduğu düşünüldü. Ancak müzede sergilenmeden önce resmin restorasyonundan sorumlu olan uzman, bir araya gelen kalabalığın görünürde bir sebep yokken sudan uzak durduğunu fark etti. Ufak bir temizlikten sonra ise ufukta yeni bir figür belirdi. Detaylı bir temizlikten sonra da bu figürün bir balina olduğu görüldü.
Bu değişikliğin sebebinin ise basit bir dekorasyon sorunu olduğu düşünüldü. Düzeltmenin de 18. ya da 19. yüzyılda yapıldığı sanılıyor. Herhalde kıyıya vuran bir balina, misafir odası için çirkin bir görüntü olarak düşüldü ve değiştirilmeye gidildi. Şu anda eski ihtişamına kavuşmuş olan ölü balina, gururlu bir şekilde halka açık olarak yıllar boyunca sergilenecek.