Otoriteye İçten Darbe: Güç Timsali Lady Godiva ve Lanetli Kör Röntgenci Tom
Lady Godiva isminin aslı, eski İngilizce’de 'Tanrı'nın Hediyesi' olan 'God gift you'dan doğmuş olan Godgifu'dur. İngilizcenin Latinleşmesi döneminde ismin okunuşu Godiva’ya evrilmiş.
11. yüzyıl İngiltere'si...Coventry halkı, Lord Leofrei'nin koyduğu vergiler altında ezilmekte, gece gündüz çalışmalarına rağmen, tüm kazançları vergiye gittiği için yokluk ve sefalet içinde yaşamaktadırlar. İşte o anda ortaya çıkar Lady Godiva, GÜÇLÜ KADIN!
Döneminin sembol isimlerinden olan Lady Godiva'nın hikayesi popüler kültürde de yer bulmuş ve film olmuştur. Sadece popüler kültürde ilgi çekmemiş, Parapsikoloji'nin yaratıcısı Freud tarafından da incelenmiştir.
Şimdi hikayemize ve çözümlemelerimize geçelim..
Otoriteye İçeriden Darbe: Lady Godiva
İngiltere’de 11. yüzyılda yaşadığı belirtilen Mercia Dükü’nün eşi olan Lady Godiva, eşinin halk üzerinde aşırı miktarda vergi yüklemesine karşı çıkar ve eşiyle bir anlaşma yapar. Eşi de bu şartı kabul eder. Şarta göre, Lady Godiva çırılçıplak ata binerek tüm şehri gezecektir ve bunun karşılığında Dük, halk üzerindeki tüm vergileri kaldıracaktır.
Tüm Sokakları Çıplak Gezen Kadın
Bunun üzerine Lady, uzun saçları ile mahrem yerlerini kapatarak, at üzerinde tüm şehri baştan sona dolaşır ve Godiva’nın bu soylu, halkçı hareketine halk büyük bir asaletle karşılık verir; kimse sokakta atının üzerinde çırılçıplak dolaşan Godiva’ya bakmaz, hatta o günlük esnaf kepenklerini kapatır, kimse evinden çıkmaz.
Röntgenci Tom!
Halktan sadece tek bir kişi merakına yenik düşer ve Godiva’yı evindeki bir delikten gözetler; Tom. Bu olaydan sonra Tom kör olmuştur ve adının önüne ‘peeping’ -röntgenci- sıfatını almıştır.
Voyeurism (Röntgencilik)
Freud’a göre röntgenleme isteği -voyeurism- değerli bir olay. Her insanda var ama sinemacılarda daha baskın olarak ortaya çıkıyor. Bu durum tabii ki herkes de var. Porno izlerken yaşadığınız yönelimleri hatırlayın der geçerim..(peeping)
Freud'a Göre Tom Bir Sanatçıydı
Freud’a göre Tom, gerçek bir sanatçıydı. Yaptığı şey Godiva’yı gözetlemekti ve bu ahlaken yanlıştı. Lakin bu ahlak yanlışlığı kendi elinde olan bir şey değildi ve bu yanlışa sapmasa ‘sanatçı’ olamayacaktı. Niyet / eylem / kefaret ekseninde, niyetinin sonucundaki eyleminin cezasını da kör olarak yaşadı. Bir sinemacının ya da fotoğrafçının kör olması belki de böylesi bir durumda en büyük kefaret zira gözler olmazsa bir daha voyeurism gerçekleşmeyecek, sonucunda da röntgenleme arzusu bir türlü tatmin edilemeyecek.
Körlük, Arzunun Tatmininin Temsili
Bu bir kısır döngü ve tüm yönetmenler bu döngüde bocalıyor. Eğer Tom, arzusunu tatmin etmek için Godiva’yı röntgenlemeseydi kör olup arzusuna ulaşması olasılıksız kılınmayacaktı. Yönetmenler de bir film üretiyor ve ‘kör oluyor’. Körlük, arzunun tatmininin temsili; yeni orgazm olmuş bireyin, kendisini toparlama süreci.
İnsan Körken Kendi İç Dünyasını Daha İyi Keşfeder
Bir yönetmenin körlükten kurtuluşu ise kendisini, çevresini keşfetme sürecidir. İnsan körken kendi iç dünyasını daha iyi keşfeder ve çevresini görüntü dışında duyumsama kapasitesi artar. Neticesinde bu bir lanetli döngüdür. Yönetmen yaratır, arzusunu tatmin eder, karakterini (kendisini?) teşhir eder ve izlenir, izler. Sonra bunun cezası olarak kör olur.
Tom'un Laneti Kör Olmaktı! Yönetmenin İse..
Peeping Tom’un körlüğünün yönetmendeki karşılığı, görüntünün yok olması değil, görüntünün sonsuza kadar avucunun içinde bulunması ve bu görüntüyü de diğer insanlar ile paylaşma zaruriyetinde düşmesidir ki bu gerçekleşince voyeurism etkisini kaybeder. Peeping Tom’un laneti kör olmak iken yönetmenin laneti ise sanatını (arzusunu) başkaları ile paylaşıp, içini boşaltmak, orgazm olmaktır. Peeping Tom’un laneti kör olup siyah boşluğa düşmek iken, yönetmenin laneti, orgazm sonrası varoluşsal hafifliğe ve sorguya düşmektir.
Godiva Kimdi?
Dikkat çeken bir diğer husus ise, bu basit hikayenin aslında toplumun, sanattaki cinsiyetçi rol dağılımına olan bakış açısını açığa vurmasıdır. Godiva nedir? Kendisi bir azize mi yoksa basit bir teşhirci mi? Faşizme boyun eğmek zorunda kalmış bir mazlum mu? Halkçı bir kahraman mı? Söz konusu röntgenlenen nesne bir azizeden, mazlumdan, teşhirciden, kahramandan çok cinsel nesne olarak bir kadın bedeni.
KADIN BEDENİNİ METALAŞTIRMANIN SON BULMASI DİLEĞİYLE!
Kaynaklar:
Yorum Yazın
bu çok güzel bir inceleme aynısını freudyen yaklaşımla popüler filmler için yapıyorum :))