İstenmeyen Düşüncelerden Kurtulamamak: Beyaz Ayı Sendromu
İronik işlem teorisi olarak da adlandırılan Beyaz Ayı Sendromu, uzaklaşmaya çalıştığımız düşünceden neden kurtulamadığımızı açıklayan ruhbilimsel bir olgudur. Dostoevsky'den, Daniel Wegner'a uzanan düşünmemeyi düşünme sendromu içeriğimizde. 👇
"Kendinize şu görevi verin: bir kutup ayısı düşünmemeye çalışın ve her dakika aklınıza bu lanetli şeyin geleceğini göreceksiniz."
Bu düşünceyi ilk ortaya atan Fyodor Dostoevsky'dir.1863 yılında 'Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Notları' adlı, Avrupa seyahatlerine ilişkin kitabın içerisinde, bu gözleme yer vermiş.
Ancak doğruluğunu kanıtlayan araştırma, bir asırdan fazla bir süre sonra Sosyal Psikolog Daniel Wegner'dan geldi.
Harvard Üniversitesi'nde psikoloji profesörü ve düşünceyi bastırma araştırmasının kurucusu Daniel Wegner, Dostoevsky'inin gözlemini ilginç bularak, doğruluğunu test etmek istemiş.
Katılımcılardan, beyaz bir ayı düşünmemeye çalışırken zihinlerinden geçen şeyleri 5 dakika boyunca, sözlü olarak ifade etmelerini istemiş.
Katılımcıların aklına beyaz ayı gelmesi halinde, onlardan zil çalmalarını söyler. Bu düşünceden kaçınmalarını net bir şekilde ifade etmelerine rağmen, katılımcılar dakikada birden fazla beyaz ayıyı düşünmüşler.
Wegner, yine aynı uygulamayı yapmalarını isteyip, ama bu sefer beyaz ayıyı düşünmeleri gerektiğini söylemiş. Bu noktada katılımcılar, en başından beri beyaz ayıyı düşünmelerini söylenen başka bir gruptan, daha fazla beyaz ayıyı düşünmüş oldu.
Sonuçlara göre, bir düşünceyi ilk 5 dakika bastırmaya çalışılırken o düşüncenin ilerleyen dakikalarda, daha net bir şekilde geri döndüğünü gösterdi.
Sonraki 10 yıl içinde Wegner, istenmeyen düşünceyi bastırmanın neden bu kadar zor olduğunu açıklamak için "ironik süreçler" teorisini geliştirdi.
Bir düşünceyi düşünmemeye çalışırken, aklımızın bir yanı o yasak düşünceden kaçarken, diğer yanı düşüncenin ortaya çıkmadığından emin olmak için sık sık kontrol ederek, ironik bir şekilde aklımıza gelmesine neden oluyor.
Wegner, beyaz ayıyı bastırmaya yardımcı olmak için karşılaştığı bir kaç stratejiden bahsediyor. 👇
1. Etkileyici ve dikkat dağıtıcı bir şey bularak ona odaklanmak.
Başka bir çalışmada Wegner ve meslektaşları katılımcılardan, beyaz ayı yerine kırmızı bir Volkswagen düşünmelerini istemiş. Katılımcılara odaklanacak başka bir şey verdiklerinde, beyaz ayıyı düşünmemelerine yardımcı olduğunu bulmuşlar.
2. Düşünceyi ertelemeye çalışmak.
Bazı araştırmalarda ise, insanlardan endişelenmek için günde yarım saat ayırmaları istenmiş ve bu durum günlerinin geri kalanında endişelenmekten kaçmalarına izin verildiği görülmüş. Bir dahaki sefere istenmeyen bir düşüncenin ortaya çıkması halinde 'Bunu önümüzdeki hafta çarşamba gününe kadar düşünmeyeceğim' demeleri, araştırmada önerilmiş.
3. Aynı anda birden fazla şey yapmaktan kaçınmak.
Bir çalışmada, zihinsel yükün artması ile düşüncenin daha da olumsuz ve istenmeyen şeyleri düşünmeye başlandığı görülmüş. Yani çok fazla şey düşündüğümüz zamanların sonunda aklımıza ölüm gelebiliyor.
4. Düşünceyi bastırmak yerine, düşünmeye izin vermek.
Wegner'a göre acı verici ama işe yarayan bir strateji olan zihninizin düşünceye izin vermesi gerektiğidir. Kaçınmak istenilen düşünceye kontrollü bir şekilde izin verirsen, diğer zamanlarda düşüncelerin geri dönme olasılığı azalacaktır.
5. Meditasyon ve farkındalık
Wegner, zihinsel farkındalığı güçlendiren meditasyonun bireylerin istenmeyen düşüncelerden kaçmasına yardımcı olduğunu da gözlemlemiştir.
Siz de benim gibi beyaz ayıyı düşünmemeye çalıştınız mı? Yorumlara yazmayı unutmayın!
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.
Yorum Yazın