İnsanlarda Hasarlı Organlar Yenilenebilecek mi?

Semender, su keleri gibi hem karada hem suda yaşayan canlıların kopan kuyruklarının yerine yenisini çıkarma becerisi, çok uzun süredir bilim dünyasının ilgisini çeken bir doğal olgu. Aynı şekilde bir gün insanlarda da hasar görmüş kalp ya da beyin gibi organlarının yerine yenilerinin büyümesini mümkün olabilir.

San Francisco’daki Gladstone Enstitüsü Hücre Biyolojisi ve Tıp Merkezi’nden uzmanlar ve Çinli araştırmacılar, genetik mühendisliğine gerek kalmadan hücreleri yeniden programlayan bir kimyasal kokteyl geliştirdi. Bu çalışma, ilaçlarla hasar gören hücrelerin yerine yenilerinin üremesi ilkesinin temelini oluşturuyor.

Bazı kimyasal karışımların cilt hücrelerini kök hücreye nasıl dönüştürdüğü açıklayan bilimsel makale, Bilim ve Kök Hücre dergisinde yayınlandı. ‘Asil hücre’ olarak tanımlanan kök hücreler, insan bedenindeki her hücreye dönüşebiliyor.

Gladstone Enstitüsü’nden rejeneratif, yani yenileyici tıp uzmanı biyolog Sheng Ding, cilt hücrelerini kalp hücrelerine dönüştürebilen dokuz kimyasal bileşiği keşfeden ekibin başında yer alıyor. Ekip, fare kalbine nakledilen cilt hücrelerini sağlıklı kalp kası hücrelerine dönüştürmeyi başardı.

Ding bu buluşu, yıllardır erişmeye çalıştıkları hedef olarak niteliyor.

Bir başka ekip ise benzer bir kimyasal süreci kullanarak cilt hücrelerini sinir hücrelerine dönüştürmeyi başardı. Amaç, bazı hastalıklar nedeniyle hasar gören beyni yeni hücrelerle onarmak.

Hastanın kendi cildinden alınan hücreler, molekül kokteyliyle yeniden programlanıyor ve sinir hücresine dönüştürülüyor. Beyin hasar gördüğünde ölen hücrelerin yerine bu sinir hücreleri yerleştiriliyor.

Kalp krizi, kalp hücrelerinin ölmesine yol açıyor. Zarar gören kalp kası hücrelerinin kendilerini yenileme şansı, son derece az. Sheng Ding ve ekibi, geliştirdikleri kimyasal kokteylle farelerden aldıkları cilt hücrelerini, atan kalp hücrelerine dönüştürmeyi başardı.

Doku rejenerasyonuyla ilgili eski çalışmalar, çok daha uzun ve zorlu bir çalışma süreci gerektiriyordu. Cilt hücrelerinden elde edilen kök hücrelere genler naklediliyor, gen nakledilen bu hücreler sağlıklı doku üretmeleri için hastaya veriliyordu. Olumlu sonuç elde etmek hem çok zaman alıyordu, hem de başarı oranı düşüktü.

Sheng Ding’e göre doku onarımı süreci şimdi çok daha basit hale gelebilir.

Uzman, küçük miktardaki molekül kokteylini içeren bir hapın hastaya verilebileceğini, bu şekilde insan bedenindeki hücrelerin yenilenmesinin sağlanacağını belirtiyor.

Böylelikle hastanın nakil organı reddetme riski ortadan kalkıyor ve organlar, kendi kendine yenilenebiliyor.

Jessica Berman, VOA