İnsan Hakları Konusunda Tüm Dünyaya İlham Olup Tarihin Yönünü Değiştiren 15 Kişi
Biliyorsunuz ki ABD'deki ırkçılıkla mücadele günümüzde de halen devam ediyor. Kölelikten kurtulmaları yıllar süren ve bu kalktığında dahi ikinci sınıf insan olarak görülmeye devam eden siyahi vatandaşların çilesi bitmek bilmiyor. Ancak insan hakları ve eşitlik uğruna mücadele eden Martin Luther King Jr. ve Malcolm X gibi isimler sayesinde bir şekilde başarı sağladılar. Gelin ABD'ye damgasını vuran insan hakları hareketlerinin en ünlü savunucularını beraber inceleyelim! 👇
1. Ida B. Wells, 1862 yılında köleliğin epey yaygın olduğu bir dönemde ABD'de dünyaya gelmişti.
Yetenekli bir araştırmacı gazeteci olarak siyahi vatandaşların hakları için canla başla mücadele eden Wells, özellikle linç kanunu hakkında çalışıyordu. Bu kanunun neredeyse sadece siyahi suçlulara uygulandığını istatistiki verilerle ortaya koyan Wells döneme damgasını vurdu. İlerleyen yıllarda Siyahi İnsanların Gelişmesi İçin Ulusal Birlik (NAACP) örgütünün kurucularından biri olmuş ve kadınların oy hakkı için yapılan hareketlere bizzat katılmıştı.
2. William E. D. Du Bois, Harvard Üniversitesi'nde doktora yapan ilk siyahi Amerikan vatandaşıydı.
Siyahi vatandaşların beyazlarla eşit haklara sahip olması ve siyasi arenada daha çok siyahi temsilci görmek istediklerini dile getirdikleri Niagara Hareketi'ne liderlik etmişti. Ida Wells gibi o da linç kanunu hakkında çalışmış ve iş ile eğitim alanındaki ayrımcılığa karşı direnmişti. Ayrıca kendisi NAACP'nin kurucularından bir diğeriydi.
3. Du Bois'yı ırksal eşitlik konusunda çalışmak için teşvik eden isimlerden biri olan A. Philip Randolph dönemin önde gelen insan hakları savunucularından biriydi.
ABD'nin güneyinde işçi olarak çalışan Randolph, eşitsiz çalışma şartları karşısında toplu olarak direnmenin elzem olduğunu anlamıştı. Bunun için ABD'nin siyahi vatandaşlardan oluşan ilk işçi sendikasını kurdu. Yataklı Vagon Görevlileri Birliği adındaki bu sendika Amerikan İşçiler Federasyonu tarafından kabul görmüştü.
İnsan hakları adına en büyük başarılarından biri ABD Başkanı F. D. Roosevelt'i Adil İstihdam Yasası'nı çıkarmaya mecbur bırakmasıydı.
Bunu Washington'da 50 bin kişilik bir yürüyüş düzenleyeceğini söyleyerek yapmıştı. Ayrıca orduda yaygın olan ırkçılığın kaldırılması için de canla başla çalışıyordu Randolph. İlerleyen dönemde bu konuda attığı adımlar Başkan Harry Truman'ı ordu içindeki ırk ayrımını kaldırmaya itecekti. 1963 yılında düzenlediği bir yürüyüşten sonraysa insan hakları hareketinin en büyük altı liderinden biri olarak anılmaya başlandı.
4. Bu listede bahsedeceğimiz tanınan kişilerle beraber arka planda azimle çalışmış bir isim daha: Ella Baker
Kendisi şiddet içermeyen direnişin ana organizatörlerinden biriydi ve Öğrenci Koordinasyon Komitesi'nin (SNCC) kurucusuydu. Martin Luther King'in Güney Hristiyan Liderlik Konferansı'na yardımcı olmuş ve bu konferansta siyahi vatandaşların seçmen kayıtlarının artırılmasına yönelik çalışmalar yapmıştı. Güneyde yaşayan beyaz halka ırkçılığın ne kadar kötü bir şey olduğunu göstermek için canla başla çalışan Ella Baker halen seçkin bir insan hakları aktivisti olarak anılıyor.
5. 40 yıl boyunca Siyah Kadınların Ulusal Konseyi'nin başkanlığını yapan Dorothy Height'in eşitsizlikle mücadeleye büyük katkıları olmuştu.
Kendisi kadın hakları ile ırk ayrımcılığının aynı kefeye konarak ikisi için beraber mücadele edilmesi gerektiğini söyleyen ilk kişiydi. Irkçılığı odak noktası yapan insan hakları hareketine kadın haklarını da ekleyerek lise dönemlerinden itibaren mücadeleye başlamıştı. Başarısızlıkları olsa da yıllar geçtikçe Eleanor Roosevelt, Barack Obama gibi seçkin politikacılarla bağlantı kurmuştu. 2010 yılında vefat ettiğinde Obama onu 'insan hakları hareketinin akıl hocası' olarak anmıştı.
6. James Farmer, 1942 yılında Irksal Eşitlik Komitesi'ni kurarak ırkçılık ve ayrımcılıkla mücadeleye destek vermişti.
Chicago kentinde iş yerlerinde ve restoranlarda ayrımcılığın azalmasını teşvik etmiş ve kurduğu komite aracılığıyla şiddete başvurmadan direnişe destek vermişti. İnsan hakları hareketine katkılarıyla 60'lı yıllara damgasını vuran isimlerden olan Farmer ayrıca ilk Özgürlük Yürüyüşü'nü düzenleyen isimdi.
7. İkinci Dünya Savaşı gazisi olan Whitney Young, ülkesine hizmet ettiği yıllarda edindiği deneyimi ırk ilişkilerinde orta yolu bulmak için kullanmıştı.
10 yıl boyunca liderliğini yaptığı Ulusal Kent Topluluğu'nu bazı beyaz Amerikalıların da desteğiyle insan hakları hareketinin önde gelen örgütlerinden birine dönüştürmüştü. Sahip olduğu nüfuz sayesinde birçok şirket sahibini ve politikacıyı siyahi toplulukları desteklemeye ikna etmiş; Kennedy, Johnson ve Nixon gibi ABD başkanlarına danışmanlık yapmıştı.
8. Malcolm X, müslüman siyahi Amerikalıların sosyal, ekonomik ve siyasi bağımsızlığı için kurulan İslam Ulusu'nun sözcüsüydü.
Malcolm diğer insan hakları söylemlerinden farklı olarak eşitliği değil mutlak bir bağımsızlığı destekliyordu. Siyahi toplulukların kendi toprağı ve kendi hükümetleri olması gerektiğini savunuyordu. Hayatı boyunca siyahi insanların neye mal olursa olun harekete geçmesini ve güçlenmesini teşvik etti.
9. Amerikan insan hakları hareketlerinin en seçkin isimlerinden biri elbette ki Dr. Martin Luther King idi.
Hitap konusunda doğuştan yetenekli olan King, 1955 yılındaki Montgomery otobüsü boykotunda öne çıkmıştı. Güçlü konuşmaları ve liderliğiyle diğer insan hakları aktivistleriyle bağ kuran King, Güney Hristiyan Liderlik Konferansı'nı düzenlemiş ve siyahilere ait kiliselerin harekete destek vermelerini sağlamıştı. 1963 yılında düzenlenen yürüyüşte yaptığı 'Benim Bir Hayalim Var' konuşması ile tarihe adını altın harflerle yazdırdı.
10. Claudette Colvin, mücadelesine daha sadece 15 yaşındayken başlamıştı.
Otobüsle yolculuk yaparken koltuğunu beyaz bir kadına vermeyi reddeden 15 yaşındaki Colvin bu sebepten dolayı tutuklanmıştı. 1955'te yaşanan bu olay Montgomery otobüsü boykotu için fitili ateşleyerek otobüslerde ırk ayrımcılığının ortadan kalkmasına kadar gidecek olan süreci başlattı. Böylece Claudette'in bireysel direnişi koca bir yasanın değişimine ön ayak oldu.
11. Julian Bond, insan hakları hareketinin önemli örgütlerinden olan Öğrenci Koordinasyon Komitesi'nin kurucu üyelerinden biriydi.
Uzun yıllar komitenin iletişim yöneticisi olarak çalışan Bond, birçok bölgede insan hakları protestolarını organize etmiş ve siyahi vatandaşların seçmen kayıtlarını almasını sağlamıştı. Beyazların üstün ırk kabulü ile hukuki yoldan savaşmak için Güney Yoksulluk Hukuk Merkezi'ni kurdu. 2010 yılına kadar da siyahi vatandaşlar ve eşitlik için çalışmaya devam etti.
12. John Lewis, 1963 yılındaki büyük ses getiren iş ve özgürlük yürüyüşünü organize eden kişiydi.
Lewis sıradan bir eylemci olarak insan hakları hareketine katılsa da zamanla seçkin biri haline gelmişti. Temsilciler Meclisi'nde yıllarca görev yaptı. 1965 düzenlenen ve eyalet polislerinin katılımcılara saldırması sonucu 'Kanlı Pazar' olarak anılmaya başlayan olaylarda kafatası çatlamıştı. Bu olaylar dönemin başkanı Lyndon B. Johnson'ı Oy Hakkı Kanunu'nu imzalamasını sağladı. Böylece seçmenler arasında ırk ayrımcılığı tamamen ortadan kalktı. 2011 yılında Obama tarafından kendisine Özgürlük Madalyası ödülü verildi.
13. Tarana Burke, #MeToo terimini ilk kullanan kadındı. 2006 yılında cinsel saldırı ve istismar konularına dikkat çekmek için bu terimi ortaya atmıştı.
Bu terim kullanılarak insanların istismar konusunda özgürce konuştuğu bir akım 2017 yılına damgasını vurmuştu. O yıl Tarana Burke Time dergisinde Yılın İnsanı seçilmişti. Halen bir aktivist olarak eylemlerine devam eden Burke aynı zamanda siyahi kadınlara kişisel gelişim konusunda yardımcı olan Genç Kadınlar İçin Cinsiyet Eşitliği örgütünde kıdemli yönetici olarak görev yapıyor.
14. Nekima Levy Armstrong, 2020 yılında gerçekleşen George Floyd cinayetiyle yükselen protestolarda öne çıkan bir isimdi.
2015 ve 2016 yıllarında NAACP'nin başkanlığını da yapmıştı Nekima Armstrong. Irksal Adalet Şebekesi adlı bir örgüt kuran aktivist, bu örgütle beraber ekonomik, sosyal ve siyasi alanlarda ırklar arasında köprü kurabilmeyi ve her ırk için adaleti sağlayabilmeyi amaçlıyor.
15. Ibram X. Kendi, Boston Üniversitesi'nde Irkçılık Karşıtı Araştırmalar Merkezi'nin yöneticisi ve günümüzün önde gelen insan hakları savunucularından biri.
Tarihçi, yazar ve aktivist olan Kendi, yazmış olduğu 'Nasıl Irkçılık Karşıtı Olunur?' adlı kitabıyla siyahi vatandaşların mücadelesine katkıda bulundu. Ayrıca kurduğu 'The Emancipator' adlı haber sitesinde ırksal adalet konularında haberler ve yazılar paylaşmakta.
Bu insanların mücadelesi hakkında siz neler düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım! 👇
Yorum Yazın