Estonya'dan 'Online Fırsat': İnternet Üzerinden Oturum Hakkı

Dünyanın, ücretsiz interneti anayasal bir hak olarak tanıyan tek ülkesi olan ve hayatın hemen her alanında işlemlerin kağıt yerine internet üzerinden yürüdüğü Estonya, internet üzerinden yapılan işlemlere bir yenisini daha ekledi. 1.3 milyon nüfuslu Kuzey Avrupa ülkesi, bu uygulamayla birlikte  'dijital oturum' hakkı dağıtmaya başladı.

BBC Türkçe'den Tarık Demirkan'ın haberine göre, Rusya'dan bağımsızlıklarını kazanmalarının sonra modası geçmiş birkaç sanayi fabrikasından ve kâğıt üretiminden başka bir gelir kaynağı olmayan Estonya 2000 yılından itibaren internete yönelmiş, ülkenin kurtuluşunu 'dijital dünyada' bulmuş.

Gelinen nokta şu:

• Ülkenin çok büyük bir kısmında halk için ücretsiz wifi uygulaması var.

• Vergi beyanından seçimlere kadar her şey online ve elektronik yollardan yürüyor. 2007 yılından bu yana Estonya seçmenleri dünyanın hangi köşesinden olursa olsun, online oy kullanıyor.

• 2000 yılından bu yana hükümet ve parlamento kâğıt kullanmıyor. Bütün faaliyetler elektronik kayıt sistemiyle sürüyor.

• Sağlık sisteminde ve reçete yazımında da kağıt yok.

• Planlara göre 2020 yılında nakit para kalkacak.

• Okullarda çocuklar 7 yaşından itibaren bilgisayar ve programlama dersleri görüyorlar.

• Ve anayasasında 'internet ücretsiz karşılanması gereken bir vatandaşlık hakkıdır' ibaresinin bulunduğu tek ülke

Bu sistemin temelinde 2002 yılında çıkarılan 'her vatandaş için bir chipkart' uygulaması var.

'ID kaart' adı verilen ve çocuk 15 yaşına girdiğinde zorunlu olarak çıkarılan bu kart, aslında her alanda kullanılabilen bir vatandaşlık belgesi. Başka bir belge de yok.

Devlet kademelerindeki tüm işler bu tek kartla yürütülüyor. Paralel işlemler ortadan kalmış: Pasaport, kimlik kartı, sağlık karnesi, oturum belgesi olmadığı gibi, banka işlemlerinde ve para transferlerinde de bu kart kullanılıyor.

Hatta şehir içi ulaşım araçlarında bile bu kart geçerli.

Vergi beyanlarında da internet üzerinden bu kart işleme sokuluyor. Vergi sitesine gidip, kartla size ait bölümü bulup işlemlerinizi gerçekleştiriyor ve sonra da vergi beyanınızı yapıyorsunuz.

Mesela bir araba aldığınızda da sadece yeni bilgileri, yani bir arabaya sahip olduğunuzu giriyorsunuz, hiçbir bilginin iki defa girilmesine gerek kalmıyor.

Hayatın internet üzerinden kolaylaşması dünyada Estonya'ya ilgiyi de son derece arttırdı.

Şimdi artık Estonya 'dijital oturum' da dağıtmaya başladı.

'Dijital oturum' hakkını elde edenlere Estonya hükümeti tarafından dijital bir kimlik kartı veriliyor. Bu kimlik kartı her ne kadar oturma izni veya vize kolaylığı getiriyor olmasa da iş yapmak isteyenlere önemli imkanlar sağlıyor. Estonya'ya gitmeden banka hesabı açmak, bu ülkede şirket kurup yönetmek mümkün hale geliyor.

Bu hak, internet üzerinden başvuru yaparak elde edilebiliyor.

Bugün nüfusu 1,3 milyon olan Estonya 2025'de nüfusunu bu yolla, yani dijital başvurularla alınan oturumlarla 10 milyona çıkarmayı planlıyor. Bu gerçekleşemeyecek bir hayal da değil. Bu uygulamanın başlamasıyla bir yıl içinde dijital başvurularla on bin  yeni kişi 'dijital oturum' hakkından yararlanmış. 

Ancak vatandaşlık 'dijital' olmakla birlikte 'sanal' değil.

Çünkü Estonya hayatta sağladığı bunca kolaylığa karşın, yeni katılımcılardan vergi de alıyor.

Ve hızla yükselen gelir düzeyiyle Doğu Avrupa'nın pek çok ülkesini çoktan solladı bile.

BBC Türkçe