Edebiyatın Arkasındaki Mitoloji: Kahramanın Yolculuğu

Mitoloji size edebiyat ve sanatın ardında ne olduğunu öğretir, size kendi yaşamınızı öğretir. Joseph Campbell

Gençken okuduğum Harry Potter olsun, Yüzüklerin Efendisi ya da izlediğim Matrix Üçlemesi, Star Wars gibi seriler olsun; dikkatimi bu eserlerin temel olarak benzerliği çekmişti. Daha sonra zaman geçtikçe kendim keşfettiğim diye çok sevindiğim şeyin aslında taaa 1949 yılında Joseph Campbell isimli mitolog tarafından The Hero with Thousand Faces isimli eserinde ortaya koyulduğunu görmüştüm ve hayal kırıklığına uğramıştım. Kısaca açıklamam gerekirse Campbell 'Farklı kostümler giymiş, fakat aynı özelliği gösteren' bir kahramandan bahsetmektedir.

Kahramanlarımız sıradan dünyada alelade bir yaşam sürmektedirler, genellikle sıradışı olaylar kendilerini bulmaktadır. Örneğin Bilbo Baggins ya da Tatooine'de yaşayan Luke Skywalker, Harry Potter ve hatta Simba.

Maceraya çağrıda karakter yaşadığı dünyaya değil bilinmeyene çağrılır ve genellikle bu davete icabet etme konusunda isteksizlerdir. Çağrıyı ise genellikle dış dünyadan gelen birisi yapar, Gandalf, Hagrid, Morpheus, Obi Wan Kenobi. Bir diğer nokta ise bilinmezlikler daha çok şey vaat ettiği kadar da tehlikelidir. Örneğin Hobbit köyüne gelen Gandalf ile birlikte Frodo'nun yaşamının değişmesi, R2D2'dan gelen mesaj ya da Harry'den çok şey beklenmesi veya Matrix serisindeki Neo'nun bir kurtarıcı olarak görülmesi gibi.

Buradaki bir diğer nokta ise kahramanları çağrıya genellikle gönülsüz yanıt vermeleri, fakat zamanla kaderlerini kabullenmeleridir. Pi'nin Yaşamı filmindeki Pi Patel örnek olabilir ya da akrabaları ölene kadar geçen süredeki Luke veya Simba.

Kahramanımız davete icabet ettikten sonra bilmediği bir dünyaya adımını atar. Matrix'i anlamaya çalışan Neo, büyücüler dünyasına ayak uydurmaya çabalayan Harry, Frodo'nun yaşlı ormana doğru olan yolculuğu gibi.

Kahramanlar yolculuklarına genellikle dış dünyadan gelen ve orayı iyi bilen kişilerin gözetiminde başlarlar. Luke'un ışın kılıcına, Harry'nin asaya sahip olması, Beowulf'a ilk savaşında verilen güç, Athena'nın Odysseus'a yardım etmesi gibi.

Her kahramanın yolculuğunda birisi ya da birileri ona yardım eder. Samwise Gamgee, Han Solo, Ron Weasley. Yine yolculuk esnasında 'kardeşliği' oluşturan üyeler arasında da bir sınanma yaşanabilir, örneğin Boromir ve tekrar vermek gerekirse Ron Weasley.

Aslında her mit bir bakıma insanın günümüze kadar olan süreç içerisinde sınanmasını anlatıyor desek sanırım yanlış olmaz. Thomas Mann'dan alıntılayacak olursak 'Mit yaşamın kaynağıdır, ebedi desenlerden oluşur.' Ve kahramanlarımız da sınanır, öfkesi ile sınanan Anakin, aşkıyla sınanan Neo, cesaretiyle Harry, dayanıklılığı ile Frodo.

Kahramanımız zorlayıcı sınavını geçtikten sonra eve dönüşe hak kazanır ve sanırım bunun en eski örneklerinden birisi evine döndüğü zaman eşi Penelope tarafından karşılanan Odysseus olsa gerek.

Kahramanımız döndükten sonra Dünya veya yaşanılan yer neresiyse büyük bir yıkımdan, kötülükten kurtarılmış ve daha yaşanılabilir bir hâle gelmiştir, sanırım kendi yaş grubum için en iyi örnek bu maddedeki görsel olsa gerek.

Bu kısım kahramanla alakalı değil. Aslında mitoloji dediğimiz şey sanırım biraz gerçek hayatı andırıyor olsa gerek, zira olgulara bakınca gayet evrensel ve belirli bir yaşa sahip değil; bir bakıma kahramanın hikayesi aslında insanın hikayesi desek sanırım daha güzel olur.