16 Maddede Dünyanın Tüm Yükünü Omuzlarında Taşıyan Titan: Atlas
'Dünyanın bittiği bir yerlerde
Güzel sesli akşam perilerinin karşısında
Dimdik durup ayakta tutuyor göğü
Başı ve yorulmaz kolları üstünde.
Akıllı Zeus’un ona ayırdığı kader bu.'
'Bu Atlas görür denizin bütün uçurumlarını,
Ve koca direkleri omuzlarında taşır,
Yeri göğü birbirinden ayıran direkleri.' ( Odysseia I, 53-55) diyerek tasvir ediliyor Atlas.
Göğü ve yeryüzünü birbirinden ayırmak için sonsuza kadar katlanmak zorunda olduğu bir yükün altına giren titan kimdir, bu içerikte görelim istedik biz de.
1. Atlas, Yunan mitolojisinde Iapetos ile Klymene'nin 13 çocuğundan en güçlü olanıdır. Prometheus'un da kardeşidir.
Prometheus hani şu, biz insanlar için ateşi çalan ve Zeus tarafından cezalandırılan fedakar titan abimiz. İşte o da Atlas'ın kardeşidir. Prometheus'un hikayesi için de buraya göz atabilirsiniz.
2. Atlas, erkek kardeşi Menoitios (Menoetius) ile birlikte, Titanların Olymposlu tanrılara karşı açtığı büyük savaşa (Titanomakhia) katılmış, hatta bazı kaynaklara göre bu savaşta Titanlara önderlik etmiştir.
Savaş zaten çok kötü bir şey, bir de tanrılarla titanlar arasında olanı düşünsenize. 😱
3. Savaşı Olymposlu Tanrılar kazanınca Zeus, Menoitios dahil, savaştığı Titanların tümünü Tartaros'a tıkmıştır.
4. Fakat Atlas'a daha farklı bir ceza vermiştir. Bu ceza uyarınca Atlas, dünyanın en batı ucunda (muhtemelen Kuzeybatı Afrika'daki Atlas Dağları'nda) dikilip gök kubbeyi omuzları üstünde taşıyacak, onu bir an olsun sırtından düşürmeyecektir.
5. Atlas'ın büyük çoğunluğu kız olan birçok çocuğu vardır. Bunlar arasında Atlas'ın Okeanid Pleione'den doğma kızları olan Pleiadlar'ı en başta saymak gerekir.
Yine efsanevi Ogygia Adası'nın, Hesiodos'un bir Okeanid saydığı perisi Kalypso da Homeros'a göre Atlas'ın kızıdır; fakat Homeros, Kalypso'nun annesinin kim olduğunu söylemez. Genellikle gece tanrıçası Nyx'in kızları sayılan Hesperidler de bazı kaynaklarda Atlas ile Hesperis'in kızları diye geçerler.
6. Atlas'ın gök kubbeyi omuzlarında taşıması genellikle bir küreyi taşıması şeklinde tasvir edilir. Bu yüzde de çokça dünya ile karıştırılır.
Ama Atlas'ın taşıdığı Dünya değil, gök kubbedir. Çoğu kaynakta da gök ile yeryüzünü ayıran sütunlar olarak tasvir edilir.
7. Atlas'a reva görülen "Gök kubbeyi sırtında taşıma" cezasının sembolik anlamı, gök-yer (Uranos-Gaia) buluşmasının ilelebet önüne geçilerek bu buluşmanın meyvesi olan Titanların sonsuza dek tarihe gömülmesidir.
8. Atlas, yine gök kubbeyi sırtında taşıdığı sıradan bir günde 11. görevini yerine getirmek için Hesperides'e gelen Herakles ile karşılaşır.
Herakles'in on birinci görevi Hesperides adalarında Ladon isminde bir yılanın koruduğu (bu bazı kaynaklarda ejderha olarak geçer.) altın elmaları almaktı. Bu elmalar vaktiyle toprak tanrıçası Titaea tarafından Zeus'a hediye edilen bir ağaçta büyüyorlardı. Zeus bu ağacı Hesperides adasına koyarak Hesperidlerin (kızlarının) korumasına teslim etmiş. Ancak onların elmaları sürekli yemelerinden dolayı, yılanı ağacı korumaya görevlendirdi.
9. Atlas göğü yerden ayıran sütunları taşımaktadır ve Herakles altın elmaları sorduğunda Herakles'in bir süre sütunları tutmasını, o arada kendisinin de altın elmaları alıp ona teslim edeceğini söyler.
Bunu Herakles kabul eder. Atlas da söz verdiği gibi altın elmaları getirir, ancak döndüğünde sütunları tekrar omuzlamaktan kaçınır.
10. Herakles sütunların omzundan kaydığını ve düzeltmek bahanesi ile yükünü bir süre için Atlas'a devretmeye teklif eder.
Bu basit hileye kanan Atlas sütunları tekrar yüklenir, ama Herakles yükü tekrar kabul etmeyip yoluna devam eder.
11. Böylece Atlas, yükünü taşımaktan kurtulamaz ve sonsuza kadar gök kubbeyi taşımaya devam eder.
12. Atlas'ın gök kubbeyi sırtında taşıması pek çok literatüre ilham kaynağı olmuştur. Bu mitolojik dayanakla tıpta, kafatasını taşıyan ilk omura da atlas adı verilmiştir.
13. "Toplu bilgi vermek için bir araya getirilmiş coğrafya haritaları derlemesi" anlamında kullandığımız "Atlas" kelimesi, mitolojideki Atlas karakterinden gelir.
14. Benzer şekilde Atlantik, "Atlas'ın Denizi"; Atlantis de "Atlas'ın Adası" anlamındadır.
15. Atlas'ın yükü ve sonsuza kadar sürecek cezası ile insanoğlunun taşıdığı yük olan "kendi benliği" bağdaştırılmaktadır.
Zeus, Atlas’a gök kubbeyi değil, varlığını ceza olarak yüklemiştir aslında. Var olduğunu unutamayacağı bir ağırlığın altında olmasıdır onun bitmeyen cezası. Sorumluk, var olmak, sorgulamak, nedenlerle, niçinlerle içinden çıkamayacağı bir sarmalda düşünür durur koca Titan. İnsanoğlu da böyledir işte her bir var olma telaşı içerisinde sürdürür hayatını. Geçmişiyle geleceğini sırtlar omuzlarına. Bu aslında, Atlas gibi ölene dek taşıması gereken benliğidir...
16. Atlas'ın yükü hepimizin yüküdür haliyle. Onun gibi bu yükten kaçıp kurtulmak istediğimiz zamanlar olsa da sadece bir süreliğine devrederiz başkasına, dertlerimizi anlatarak. Ama yalnızca geri almak koşuluyla...
