Burçların İnandırıcılıktan Çok Uzak Olduğunu Düşünenlerin Bildiği 14 Şey
Astrolojiyi inandırıcı bulmayanların neler düşündüklerine ve bu konuda bilimin ne dediğine kulak verelim:
1. Dünyadaki 7 milyardan fazla insanı, hatta şimdiye kadar yaşayıp ölmüş 100 milyardan fazla insanı 12 kategorilik kişisel özelliklere ayırmak bile kuşkulanmak için yeterli.
Karakterimizi belirleyen etkenlerin sayısı çok fazladır, bu yüzden belli kalıplara sokulmak inandırıcı değil. Yetiştiğin aile, yaşadığın ülke, kalıtsal özellikler, aldığın eğitim vb. bir sürü etken var.
2. Mesela ikiz kardeşler aynı günde, aynı saatte, aynı yerde doğarlar ama farklı ülkelerde ve ailelerde yetiştiklerinde bambaşka insanlar olurlar.
Aynı burçta olmalarının etkilerini göremezsiniz. Hatta aynı şartlarda yetişen farklı karakterdeki ikizler bile var.
3. Burçlara körü körüne inananlar nedeniyle, yeni bir insanla tanışırken burcunuzu söylediğinizde hemen ön yargıya maruz kalabiliyorsunuz.
Özelliklerini sevmediği bir burca sahipseniz yandınız, anında yaftalanabilirsiniz.
4. Yine de burçlara inanmayanlar da arada bir günlük burç yorumlarına göz atarlar.
'Bakalım bu kez yüzde kaçını tutturmuşlar?', 'Yine nasıl bir genelleme yapmışlar?' düşüncesiyle okunur burç yorumları.
5. Burcunuzun genel özelliklerine -objektif bir şekilde- bakarsınız fakat çoğuyla alakanızın olmadığını görürsünüz.
Burç yorumu: Koç burçları cesaretli olur.
İç ses: İyi de ben cesaretli değilim ki. Hımm, demek cesaretliymişim ama öyle olmadığımı sanıyormuşum.
(Bu konuda insanların girdiği kabın şeklini alma meyili vardır anlayacağınız.)
6. Burç yorumunda diyor ki; "Bu ay iş yaşamınızda güzel gelişmeler yaşanabilir". Yahu hava durumu tahmini değil ki bu!
Güzel gelişmelerden bahsediliyor ama o ay söz konusu burçtaki yüzbinlerce insan işten çıkarılabiliyor, iflas edebiliyor, amiriyle tartışabiliyor, iş kazası yaşayabiliyor. Oyun karakteriymişiz, bir yazılımmışız gibi belli gruptaki insanların o ay benzer durumları yaşaması gerçekçi değil.
Zaten insanlar burç yorumlarını okuduktan sonra hemen unuttukları için bir sonraki yorumu kendilerine reset atılmış şekilde okumaya devam ediyorlar.
7. Tabii ki astroloji sadece günlük burç yorumlarından ibaret değil, yıldız haritası gibi detayları da var ama onun da bilimsel bir yanı yok.
Yükselenime baktım, bu kategorideki kişilerin 'el ve ayaklarının küçük olduğu' yazılmış. 44 numara olmasını geçtim, küçük olsaydı bile bunun tesadüf olduğunu anlamak zor olmazdı. Bunun yanı sıra 'yaşınız ilerledikçe göbek kısımlarında yağlanma göze çarpacaktır' yazılı. Karakter yetmediği gibi bir de fiziksel özellikleri etkilediği iddia ediliyor. Bu tip özellikler genetikle, beslenme tipiyle, spor yapıp yapmamayla alakalı. Gerçekten ilginç ve fazla iddialı!
8. Evet, gezegenlerin bir çekim etkisi var. Hatta Ay'ın gelgit yapma etkisini biliyoruz, kimi zaman uykusuzluğa yol açtığı da söyleniyor.
Gezegenler belli bir konuma geldiğinde herkes etkilenir mantıken, sadece belli burçtaki kişiler değil. Sanki doğunca bir veri yüklemesi yapılıyormuş düşüncesi bilimsellikten uzak.
9. Madem gezegenler etkiliyor karakterimizi, o zaman bir gün insanoğlu yüzyıllar boyunca devasa bir uzay gemisinde seyahat etmek zorunda kaldığında burç kavramı ortadan kalkacak mı?
Burada doğup büyüyen her insanın karakteri aynı mı olacak yani?
10. Peki nasıl oluyor da burçlar bazen doğru tahminler yapıyormuş gibi geliyor? Bir açıklaması var: Bu duruma "Barnum Etkisi" deniyor.
Peki nedir bu Barnum Etkisi?
Psikolog Bertram Forer, öğrencilerine bir kişilik testi uygulamış ve teker teker hepsine içinde şu metnin olduğu zarfları vermiş:
'Başkalarının sizi beğenmesine, size hayran olmasına ihtiyaç duyuyorsunuz, ama aynı zamanda kendinize karşı eleştirel olmaya da eğilimlisiniz. Kişiliğinizin bazı zayıf yönleri var ama genelde bunları telafi etmeyi başarıyorsunuz. Kendi yararınıza çevirebileceğiniz halde kullanmadığınız önemli bir kapasiteye sahipsiniz. Dışarıdan disiplinli ve özgüvenli gözükürken, içten içe kaygılı ve güvensizsiniz. Bazen doğru kararı verip vermediğiniz ya da doğru şeyi yapıp yapmadığınız konusunda kafanızda ciddi şüpheler uyanıyor. Belli bir miktarda değişiklik ve farklılığı tercih ediyorsunuz; kısıtlamaların, sınırlandırmaların içinde kalmak sizi mutsuz ediyor. Bağımsız bir düşünür olmakla gurur duyuyorsunuz ve başkalarının iddialarını tatmin edici kanıt olmadan kabul etmiyorsunuz. Ama kendinizi başkalarına açarken çok açık, çok içten olmayı akıllıca bulmuyorsunuz. Bazı zamanlar dışa dönük, sokulgan ve sosyalsiniz; bazı zamanlarsa içedönük, sakıngan bir kapalı kutu oluyorsunuz. Bazı çok gerçek dışı arzularınız var.'
11. Sonra da metinde yazanların kişiliklerine ne kadar uyumlu olduğunu 1'den 5'e kadar puanlamalarını istemiş. Sonuç 4,26 çıkmış.
Oysa metin o günkü rastgele bir burç yorumundan alıntıymış. Bu deney daha sonra çok sayıdaki insanla da yapılmış ve sonuç hep benzer çıkmış.
Görselde sadece Koç burcu olanların gıcık olduğu iddia edilen şeyler yazılı, oysa o 5 şeye gıcık olmayan insan yoktur. Durum bu kadar basit.
İnsanlar başka herkes için de geçerli olabilecek kadar geniş cümleleri bile kendilerine özgüymüş gibi kabullenebiliyorlar, özellikle de övücü sözler içeriyorsa.
12. Barnum Etkisi psikoloğun adıyla pek bilinmez, adını 1800'lerde yaşamış bir sirk göstericisi olan P. T. Barnum'dan almıştır. Çünkü bu gösteri adamı, o dönemde yalan haberlerle halkı sürekli kandırmasıyla nam salmıştır.
Barnum'un şu meşhur sözü durumu özetliyor: Biz, insanların ne kadar kolay kandıklarını değil; kandırılmaya ne kadar meraklı olduklarını keşfettik.
The Greatest Showman (2017) filminde Hugh Jackman tarafından canlandırıldı.
13. Tabii ki astrolojinin bilim olmadığını söyleyen tek kişi Forer değil. Neredeyse her bilim insanı karşıdır, çünkü bilim olması için kanıt olması gerekir.
Carl Sagan da astrolojinin safsata olduğunu söyler. 'Karanlık Bir Dünyada Bilimin Mum Işığı' adlı kitabında bunu detaylı bir şekilde belirtir.
Marcello Truzzi'nin de dediği gibi; 'Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir.'
14. İngiltere'de burçlara inananların oranı %25, Türkiye'de ise çevremizden gördüğümüz kadarıyla %90'larda.
Gelişmiş ülkeler bilimi dinlemiş.
Richard Dawkins'in "Astroloji Üzerine" adlı bu deneyini de izleyebilirsiniz.
Siz inanıyor musunuz?
Yorum Yazın