Ayçiçekleri Neden Güneşe Doğru Dönerler?
Ayçiçekleri, genellikle sonbahar ve hasat mevsimlerinde karşımıza çıkan oldukça hoş görünümlü çiçeklerdir. Bu güzel çiçek birçok ünlü resimde karşımıza çıkar. Peki ama neden bu bitki bizler için bu kadar ilgi çekici? Güneş ile ilişkisini az çok duymuş olsanız da, biz sizin için uzun yıllar araştırma konusu olan ayçiçeklerinin neden ve nasıl hareket ettiğini araştırdık. Merak ediyorsanız sizi içeriğimizi okumaya davet ediyoruz...👇
Ayçiçeklerini anlamak için öncelikle heliotropizmi öğrenmemiz gerekir. Peki nedir bu heliotropizm?
Bazı bitkiler güneşten kaçarken bazıları ise güneşe doğru döner. Bu şekilde bitkilerin güneşi takip etme fenomenine 'heliotropizm' denir. Yani bir başka deyişle, heliotropizm bitkilerin güneş ışığına gösterdiği tepkidir. Ayçiçeklerinin insanlar gibi bir biyolojik saati olduğu ve bu nedenle heliotropizme katıldığı düşünülmektedir. Böylece biyolojik saat, bitkinin büyüyebildiği kadar büyümesine ve mümkün olan en fazla enerjiyi almasına yardımcı olur.
Ayçiçeklerinin hareketi gün içinde güneşin hareketlerine göre nasıl değişir?
Ayçiçekleri şafakta doğuya bakar ve güneşin doğmasına hazır şekilde beklerler. Güneş yükseldikçe, ayçiçeği de onunla birlikte hareket eder ve yukarı doğru bakar. Güneş gün boyunca gökyüzünde hareket etmeye devam ederken ayçiçeği de onu takip eder. Akşam güneş battığında ayçiçeği bu pozisyonda kalır. Gece olduğunda yavaş yavaş yüzünü doğuya döner ve sabah güneşi karşılamak için hazır olarak beklemeye koyulur.
Ayçiçeğinin günlük bu hareketi sapı sayesinde gerçekleşir.
Bir ayçiçeği büyürken, yeterince büyümek için güneşi takip etmek zorundadır ve sapı olmadan bu mümkün değildir. Sap kısmı, güneşi takip etmek için sürekli hareket eden baş kısmını desteklemek için gün boyunca uzar. Sabah sapın doğuya bakan tarafı uzar ve çiçeğin baş kısmının batıya hareket etmesine izin verir. Geceleri ise tahmin edeceğiniz üzere bunun tam tersi olur ve bu sefer sapın batı tarafı, başın doğuya geri dönmesine izin vermek için uzar.
Daha yeterince büyümemiş olan ayçiçekleri gelişmek için güneşe ihtiyaç duyar.
Bitki yapraklarının güneş ışınlarını toplayıp bunları bitkinin ihtiyacı olan enerji ve gıdaya dönüştürme eylemi olan fotosentezi çoğumuz biliriz. Genç ayçiçeklerinin de güçlü büyümek için maksimum enerjiyi elde etmesi gerekir ve bunun için de güneşi takip etmek zorundadır. Yani güneşten mahrum kalması bitkinin yeterince gelişememesine neden olur. Ayçiçekleri üzerine yapılan deneyler ve testlerden birinde ayçiçeğinin sapı hareket edemeyecek şekilde tutturulur ve sonuç olarak ayçiçeğinin yaprakları daha az büyür ve normal ayçiçeklerine oranla daha zayıf kalır!
Ancak ayçiçekleri belirli bir olgunluğa ulaştıklarında artık güneşi takip etmeyi bırakırlar.
Bunun başlıca nedeni, en gelişkin hallerine ulaştıklarında genel büyümelerinin artık yavaşlamasıdır. Gittikçe büyüdüğünde, ayçiçeğinin sirkadiyen saati (güneşin doğup batması ile sıfırlanan döngü), öğleden sonra güneşine değil de sabahın erken saatlerindeki güneşe olumlu tepki vermeye başlar. Bitkinin büyümesinde gerçekleşen bu olay, bitkinin biyolojik saatinin artık yeterince adapte olduğunu ve sadece yeterli güneş ışığı almaya odaklandığı anlamına gelir.
Ayçiçeklerinin büyüdüklerinde artık güneşi takip etmekten vazgeçmelerinin bir başka nedeni de arılardır!
Arıların doğuya bakan bir çiçeğe konma olasılığı, batıya bakan bir çiçeğe göre beş kat daha fazladır. Bunun nedeni, çiçeğin sabah güneşiyle daha hızlı ısınmasıdır. Arılar da konabilmek için daha sıcak çiçekleri tercih ederler.
Peki ya ayçiçeğinin güneşe bakmasının ekolojik döngüye faydaları nelerdir?
Ayçiçeği olgunlaştıkça soyunun devam ettiğinden emin olmalıdır. Yukarıda bahsettiğimiz gibi, ayçiçekleri arıları polen yayımına teşvik etmek için doğuya doğru döner. Bunun yanı sıra, güneş ışığı ve sıcaklık, çiçekleri açmaya ve batı yönüne nazaran daha hızlı polen üretmeye teşvik eder. Ayrıca doğuya bakan ayçiçeklerinin daha büyük ve daha ağır tohumlar ürettikleri de tespit edilmiştir.
Uzun yıllardır güzelliğiyle insanları büyülemiş bu çiçek, faydalarıyla ve güneş ile arasındaki ilişkinin insana benzerliğiyle bizleri büyüledi, siz ne düşünüyorsunuz?
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Bulundukları Her Ortama Canlılık Katan ve Edinmeniz Gereken 20 Bitki
Gül Nasıl Çoğaltılır? Gül Bakımı Nasıl Yapılır?
Yorum Yazın
Güneşe doğru dönen bir bitkinin isminin "ayçiçeği" olması ne büyük talihsizlik. Bizim Arap sanılmamız gibi...
"Günebakan" ismi de yine bu bitkimize verilmiş diğer bir addır. Hatırlatalım (:
Asıl ismi günebakan dır. Çok büyük lütuftur ki burda festivali bile yapılıyor. Ortalık rio karnavalına dönüyor.