Artık Yeniçeriler Kazan Kaldırmasa da Savunma Sanayi de Hazine'ye Yük
Tarih boyunca güçlü bir savunma sistemi ülkelerin en büyük harcamalarını oluştururken, tarihteki savaşlar şimdi yaşanmıyor olsa da teknolojinin gelişmesi ile savunma sistemlerindeki değişiklikler, siber güvenlik, soğuk savaş kavramları maliyetleri halen artırmaya devam ediyor.
Örneğin Osmanlı döneminde padişah değişimlerinde yaşanan Yeniçerilere ulufe dağıtımı hazineyi her seferinde sarsarken, gerileme süreçlerinde ekonomi üzerinde büyük rol dahi oynamıştır.
Günümüzde ise savaşlar eskisi gibi yağma yapılmadığından ganimetsiz sonuçlandığında başka hesaplamalar altında olsa da eskiye göre daha az karlı sayılıyor.
"Günde 500 mermi 500 bin dolar eder"
Independent Türkçe'den Ali Kemal Erdem haberine göre, birçok insanın merakla izlediği yeni nesil savunma sistemleri insan canı almakla kalmazken, ceplerimizden de para alıyor.
Yakın dönemde bir obüs mermisinin fiyatını MHP Lideri Devlet Bahçeli verdiği bir röportajda, 1000 dolar oalrak açıklamış sonra da şöyle devam etmişti:
Günde 500 mermi 500 bin dolar eder. Tek bir fırtına obüsünün sadece atıştaki mermi maliyeti yılda 50 milyon dolara yaklaşıyor. Bir harekâtta 100 obüs topu kullanıldığını düşünürsek yılda sadece 5 milyar dolar obüs maliyeti karşımıza çıkar. Bir savaş uçağının attığı sıradan bir bombanın fiyatı 2500 dolar. F-16’ların attığı bombanın ortalama fiyatı da yaklaşık 3 bin dolar. Bu bombaların lazer güdümlüsü var, sığınak delicisi var, var da var. Türkiye bunları iki yıldır Kırıkkale’de üretiyor. TSK’nın yerli malı olarak geliştirilen Roketsan’ın ürettiği Cirit Füzelerinin maliyeti de epey fazla. Bu işler kolay olmuyor derken kast ettiğim bu. Nasıl olsa ezbere konuşmak maliyetsiz.
1 saat havada gezen F-16 14 bin dolar yakıyor
Bahçeli, yine aynı röportajda bir F-16’nın hiç ateş açmadan 1 saat havada uçmasının maliyetini de 14 bin dolar olarak açıklamış, 'Sadece Zeytin Dalı Harekatı’nın ilk gününde uçan savaş uçaklarımızın yakıt bedeli 1 milyon dolar. Bomba ve mühimmat bedelinden bakınız hiç bahsetmiyorum bile' ifadelerini kullanmıştı.
Roketsan eski Genel Müdürü Selçuk Yaşar, 20 Nisan 2018 günü Anadolu Ajansı’na yaptığı açıklamalarda da Türkiye’de üretilen cirit füzeleri ile SİHA’lardan atılan akıllı mermi MAM-L’nin kilogram fiyatının 2 bin doların üzerinde olduğunu söylemişti.
Kısa bir matematik
Kamuya açık bilgilerde MAM-L’lerin ağırlığının 22 kilo olmasından yola çıkılarak her bir MAM-L'nin 44 bin dolar değerinde olduğu hesaplanabiliyor.
Cirit füzeleri ise 15 kilogram ağırlığında olduğundan bir cirit füzesinin maliyeti de 30 bin dolara geliyor.
Piyadelerce kullanılan silahlara bakıldığında da maliyetler artıyor.
Savunma Sanayii Başkanlığı, 2019 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) için 50 bin adet MPT-76 piyade tüfeği üretileceği açıklamaları yapılmıştı. Bu haberlere göre 4,2 kilogram ağırlığındaki silahın maliyeti 1481 dolar olduğu biliniyor.
Bir asker üzerinden 2 bin dolar taşıyor
ABD yapımı M67 el bombasının maliyeti internette açık kaynaklarda tanıtım metinlerine göre 45 dolar.
Kısaca bir savaş esnasında bir piyade tüfeği, şarjör ve dört el bombası taşıyan bir askerin teçhizatı kıyafetleriyle birlikte 2 bin dolar ediyor.
Silahlanma masrafları özellikle güvenlik kaygıları olmayan ülkelerde daha çok sorgulanırken, son dönemde Rusya-Ukrayna savaşı da bu durumu biraz değiştirmiş olabilir.
Türkiye özelinde bakıldığında ise kurlardaki artış savunmayı da vuruyor.
1990’lardan beri dış alımdan çok iç üretime yönelen Türkiye, yine de silahların maliyetini daha fazla ucuzlatamıyor.
Silahların AR-GE çalışmaları, lisans anlaşmaları ve yapım malzemeleri gibi bazı unsurlar eklendiğinde ithal fiyatlara yaklaşıyor.
Savunma sanayii üzerine araştırmalar yapan BlueMelange analistlerinin hazırladığı bilgilerde Türkiye, savunma sanayii çok ciddi miktarda ithal malzeme tedariki ödemesi yapıyor.
Şirketin notunda, 21 Haziran 2021 tarihli yerli bir silah sistemi haberinde yer alan savunma sitesine yapılmış bir açıklama bulunuyor.
Savunma Sanayii Başkanlığı ile ASELSAN arasında Aralık 2017’de imzalanmış olan kısa menzilli/alçak irtifa hava savunma sistemi sözleşmesine ait 91 milyon 939 bin euro ve 1 milyar 767 milyon 865 bin TL değerindeki opsiyon paketi, 18 Haziran 2021 tarihinde imzalanan sözleşme kapsamına dahil edildi.
Kamuyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) yapılan açıklamada söz konusu opsiyona ait teslimatların 2023-2024 döneminde gerçekleşeceği belirtildi.
ASELSAN ile Savunma Sanayii Başkanlığı arasında 29 Aralık 2017 tarihinde, toplam bedeli 122 milyon 422 bin 715 euro ve 1 milyar 11 milyon 395 bin 262 TL tutarında kısa menzilli/alçak irtifa bir savunma sistemi sözleşmesi imzalanmıştı.
Söz konusu sözleşme kapsamında teslimatlar 2019-2022 yılları arasında gerçekleştirilecekti. Böylelikle kısa menzilli/alçak irtifa bir savunma sistemi sözleşmesinin toplam tutarı, 5 milyar TL’ye yaklaştı.
Analistlerin yorumunda ise artışa dikkat çekiliyor
Biz 35mm Oerlikon namlulu kundağı motorlu kısa menzil/alçak irtifa hava savunma sistemi (radar, komuta kontrol, haberleşme dahil) için toplam 214 milyon euro (o günün kuru ile 2,2 ama güncel kur ile 3,5 milyar lira) ve 2,8 milyar lira ödeyeceğiz.
Yani yaklaşık 1 yılda ödenecek ulusal para birimi 5 milyar liradan 6,3 milyar liraya zıplamış durumda.
1 yılda sadece euro kaynaklı değer kaybının faturası yüzde 26 artış. Lira kısmında da yaşanan değer kaybı da yıllık (resmi olarak) yüzde 75.
Artan döviz maliyetleri ile milli savunma bütçesinden yatırıma ayrılan miktar daraltılıyor
Salt 2022 MSB (Milli Savunma Bakanlığı) bütçesi yaklaşık 8,9 milyar dolar olarak sunulmuşken bugün gelinen noktada MSB bütçesi 5,3 milyar dolar, Savunma Sanayi Destekleme Fonu bütçesi ise 2 milyar dolar olmaktadır.
Bu bütçelerden yeni tedarik ve proje yürütmek 1-2 milyar dolarlık bir pay bırakmaktadır. 2023 bütçesi ise dolar bazında yüzde 20 civarında aşağı inecektir.
Türkiye’nin savunma sanayisi Rusya gibi yüzde 100 kendini idame ettirebilen bir sektör değil
BlueMelange analistleri, eğer üretilebilirse 2030 yılına kadar üretilmesi planlanan 250 Altay tankı için eskalasyon hariç maliyetin en az 5,5 milyar euroyu bulabileceğini söylerken, şöyle devam etti:
Ukrayna’da Javelin füzeleri ile patlayan T-72B3M veya T-90M Rus tankının maliyeti Rusya için birkaç milyon dolar karşılığı Ruble olup yüzde 100 yine Rus kaynakları ile yerine konabilirken, Türkiye 250 adetlik bir Altay filosu için geliştirme ve tedarik olarak tank başına 20 milyon dolardan fazla bir ücreti tankın çeliğinden kompozitine gücünden metaline lisansından elektroniğine büyük kısmı yurtdışına kayacak şekilde ödeyecektir.
Yorum Yazın