Ütopyayı Andıran Anayasasıyla Orada Yaşama Hayalinizi Kışkırtacak Bir Yerleşim: Uzupis Cumhuriyeti
Burası Litvanya'nın başkenti Vilnius kenti içinde yer alan bağımsız bir yerleşim.
Ama bu bağımsızlık devlet tarafından resmî olarak kabul edilmiyor tabii, orası ayrı. Her ne kadar resmî olmasa da, devlet bu oluşuma kesinlikle karşı değil; hatta yer yer destekliyor bile. Çünkü gayet barışçıl bir topluluktan söz ediyoruz.
Aslında Uzupis'te bir zamanlar sadece ayyaşlar, yoksul kesim yaşarmış. Litvanya'nın Sovyetlerin bir parçası olduğu süre boyunca bölge iyice beter bir hal almış.
Litvanya'nın 1991'de bağımsızlığına kavuşması ile işler değişmeye başlamış.
Çünkü Litvanyalı sanatçılar bu bölgede kiraların ucuz olmasından da faydalanarak yavaş yavaş buraya yerleşmeye başlamışlar.
Sovyet etkisinden kaçmak isteyen bir grup sanatçı kesim, 1994 yılında "Biz artık nehrin bu tarafında yaşıyoruz" deyip bağımsızlığını ilan etmişler.
Zaten 'Uzupis' de Litvanya dilinde 'nehrin diğer tarafı' anlamı taşıyor.
UNESCO tarihi miras listesine girmesiyle birlikte bölgeyi koruma ve yenileme çabaları başlayınca turistik bir yer haline gelmiş.
1 Nisan 1997’de kuruluyor bu mini cumhuriyet ve her yıl 1 Nisan’da "bağımsızlıklarını" kutlamayı da ihmal etmiyorlar. (Evet, tarih manidar.)
Bölgede halen sanatçılar ve kreatif insanlar yaşadığı için kutlamalar da bayağı keyifli geçiyor olmalı.
Kendi anayasası, 11 kişilik küçük bir ordusu, kendi para birimi, bakanlar kurulu, her mevsim için ayrı bir bayrağı ve bir cumhurbaşkanı bile var.
Uzupis'e yalnızca nehrin üzerindeki köprüden geçerek girebiliyorsunuz ve girişte kocaman bir tabela sizi karşılıyor.
Tabii ki elinizi kolunuzu sallaya sallaya gidebilirsiniz.
Uzupis'i koruyup kolladığına inanılan melek heykelinin bulunduğu meydan, bölgenin en merkezi noktası.
Heykele 'Uzupis Meleği' adını vermişler. Çevresinde birkaç kafe ve restoran da mevcut.
Tabii bir başka önemli nokta da Paupio Sokağı. Çünkü burada ütopik bir anayasanın 10+ farklı dilde madde madde sıralanmış halleri mevcut.
Bunlar arasında Türkçe de var.
41 maddelik, doğa dostu, insan özgürlüğü kadar hayvan özgürlüğü ve bireyselliğini savunan, kendi içinde tutarlı bir anayasa bu. Son üç maddeyse bölgenin mottosunu oluşturuyor: 'Yenilme, karşılık verme, teslim olma!'
İşte o anayasanın maddeleri: 1. Herkesin Vilnele Nehri'nin yanında yaşamaya hakkı olduğu gibi Vilnele Nehri'nin de herkesin yanından akmaya hakkı vardır.
2. Herkesin sıcak suya, kışın ısınmaya ve başını sokacak bir yere sahip olmaya hakkı vardır.
3. Herkesin ölmeye hakkı vardır, fakat bu bir zorunluluk değildir.
4. Herkesin hata yapma hakkı vardır.
5. Herkesin bireysellik hakkı vardır.
6. Herkesin sevmeye hakkı vardır.
7. Herkesin sevilmemeye hakkı vardır, fakat bu zorunlu değildir.
8. Herkesin bilinen veya ünlü biri olmama hakkı vardır.
9. Herkes aylaklık yapma hakkına sahiptir.
10. Herkes bir kediyi sevme ve ona bakma hakkına sahiptir.
11. Herkesin bir diğerinin ölümüne kadar bir köpeğe bakma hakkı vardır.
12. Bir köpeğin köpek olmaya hakkı vardır.
13. Kedi, sahibini sevmek zorunda değildir; ancak zor zamanlarda sahibine yardım etmelidir.
14. İnsan bazen görevlerinin farkında olmama hakkına sahiptir.
15. Herkesin tereddütte olma hakkı vardır, fakat bu o kişinin görevi değildir.
16. Herkesin mutlu olmaya hakkı vardır.
17. Herkesin mutsuz olmaya hakkı vardır.
18. Herkes sessiz kalma hakkına sahiptir.
19. Herkes bir şeye inanma hakkına sahiptir.
20. Kimsenin şiddete başvurma hakkı yoktur.
21. Herkesin kendi acizliğinin ve muhteşemliğinin farkına varma hakkı vardır.
22. Herkesin sonsuzluğa karşı gelme hakkı vardır.
23. Herkes anlama hakkına sahiptir.
24. Herkes hiçbir şey anlamama hakkına sahiptir.
25. Herkesin birden fazla milliyete tabi olma hakkı vardır.
26. Herkesin kendi doğum gününü kutlama ya da kutlamama hakkı vardır.
27. Herkes kendi adını hatırlamalıdır.
28. Herkes sahip olduklarını paylaşabilir.
29. Kimse sahip olmadığını paylaşamaz.
30. Herkesin erkek-kadın kardeşi ve anne-babası olmasına hakkı vardır.
31. Herkes bağımsız olma yetisine sahiptir.
32. Herkes kendi özgürlüğünden sorumludur.
33. Herkesin ağlamaya hakkı vardır.
34. Herkesin yanlış anlaşılmaya hakkı vardır.
35. Kimsenin başka birisini suçlu göstermeye hakkı yoktur.
36. Herkesin kendine özel olma hakkı vardır.
37. Herkes hiçbir hakka sahip olmama hakkına sahiptir.
38. Herkesin korkusuz olmaya hakkı vardır.
39. Yenilme. 40. Kavgaya karşılık verme. 41. Teslim olma.
Uzupis Cumhuriyeti Anayasası'nı sevdiyseniz ve "Vay be, dünyada neler var" diye düşünüyorsanız bu topluluğu bir gün görmekte fayda var.
Hatta Vilnius yakınlarında bulunan ve Karay Türklerinin yaşadığı Trakai kentine de uğrayabilirsiniz.
Musevi Türkleri görmek de farklı bir deneyim olacaktır.