Sözcüklerin Kökenine İnmeyi Sevenleri Bilgiyle Sarıp Kuşatacak 23 Etimolojik Bağlantı
Günlük hayatta kullandığımız sözcüklerin kökenine indiğimizde dilin nasıl bir değişim geçirdiğini daha net görebiliyoruz. Etimoloji gerçekten şahane bir bilim, okurken tadını çıkarın.
Bilgiler Kelime Köken'den alıntılanmıştır.
Etimolojiyle ilgili bir diğer içerik için şöyle alalım:
1. Damak: Eski Türkçe tamġak "boğaz, geniz" sözcüğünden evrilmiştir. Türkçe tam- "damlamak" fiilinden ekle türetilmiştir.
2. Itır: Arapça ˁṭr kökünden gelen ˁiṭr "güzel koku, parfüm, baharat" sözcüğünden alıntıdır. Aktar kelimesi de buradan gelmektedir.
Itır kelimesinden gelen 'aktar' kelimesinin esas kullanımı 'attar (ıtır satan, baharatçı)' şeklindedir ve halk dilinde değişime uğramıştır.
3. Flört kelimesi "küçük çiçek, çiçek buketi" anlamındadır. Çünkü erkeğin, hoşlandığı kadına ilk buluşmalarda çiçek götürmesi hoş bir kuraldır.
Fransızca fleur 'çiçek' sözcüğünün küçültme halidir. İngilizce flower 'çiçek', flourish 'çiçeklenmek' biçimleri Fransızcadan alınmıştır.
Flört kelimesi günümüzde genellikle 'oynaşmak, cilveleşmek' anlamıyla kullanılır. Kubbealtı Lugatı'nın 'âşıktaşlık' tanımı da çok hoştur.
4. Kısrak: Eski Türkçe kısrak "genç dişi at" sözcüğünden evrilmiştir. Eski Türkçe kısır "cimri, kıt, evlenmemiş dişi" sözcüğünden türetilmiştir.
5. Güvercin: Türkçe kögerçin "güvercin", köger- "mavileşmek, göğermek" anlamındadır.
6. Linç: İngilizce lynch "yargısız infaz" sözcüğünden alıntıdır. İngilizce Lynch's law "Lynch kanunu, yargısız infaz" deyiminden türetilmiştir.
Linç kelimesi, Virginia eyaletinde kurulan yasadışı halk mahkemelerine önayak olan Amerikalı yüzbaşı William Lynch'in adından gelmektedir.
Amerikalı yüzbaşı ve yargıç oldukça sert cezalandırmalar gerçekleştirmiş, İngiliz taraftarlarına uyguladığı işkencelerle nam salmıştır.
7. Şort: İngilizce short trousers "kısa pantolon" deyiminden alıntıdır. Sözcük Germence skeran "kesmek" fiilinden türetilmiştir.
8. Bela kelimesinin esas anlamı "sınav"dır. Kişinin ağır/ kötü/ zor bir durumla sınanmasını ifade etmektedir. Vebal kelimesi de "bela"dan gelir.
9. Piknik: Fransızca pique-nique "kırda yenen hafif yemek" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca piquer "gagalamak, bir tutam almak" fiilinden gelir.
10. Keko: Kürtçe keko "ağabey (hitap şekli)" sözcüğünden alıntıdır. Kürtçe kek "büyük erkek kardeş, ağabey" sözcüğünden türetilmiştir.
11. Limuzin: Fransızca limousine "açık şoför mahalli olan binek araba", sözcük Fransa'nın Limousine bölgesinin adından gelmektedir.
Limuzin, Limousine bölgesinde kullanılan bir tür geleneksel başlığa benzerliğinden ötürü bu adı almıştır.
12. Çapkın: Türkçe çapġun "hızlı koşan(at), akın, saldırı" sözcüğünden evrilmiştir. Türkçe çap- "hızlı gitmek, akın etmek" fiilinden türetilmiştir.
13. Salak: Türkçe sal- "sallamak, sarkıtmak, bırakmak" fiilinden ekle türetilmiştir. Kendini bırakan, sallayan, kendinden vazgeçen anlamındadır.
14. İtalik: Fransızca italique "İtalya'ya ait, İtalyan tarzı, eğimli matbaa yazısı", Fransızca İtalie "İtalya" özel adından ekle türetilmiştir.
15. Tiramisu: İtalyanca tiramisù "《al götür beni》, bir tür tatlı", İtalyanca tira "çek, alıp götür" sözcüğünden türetilmiştir.
16. Yalı: Yunanca yiáli "sahil, deniz kıyısı, kıyı kumsalı", Eski Yunanca aigialós "deniz kıyısı" sözcüğünden evrilmiştir.
17. Kedi: Arapça ḳṭṭ kökünden gelen ḳaṭṭ "erkek kedi" sözcüğünden alıntıdır. Batı dillerindeki kullanım da muhtemelen buradan gelmektedir.
Tekir: Eski Yunanca tígris 'kaplan, benekli veya çizgili kedi' sözcüğünden alıntıdır. İngilizcedeki 'tiger' Yunancadan alınmıştır.
18. Mavi: Arapça māˀī veya māwī "su gibi, su rengi, mavi" sözcüğünden alıntıdır. Arapça mwh kökünden gelen māˀ "su" sözcüğünün nisbet halidir.
19. Çikolata: İspanyolca chocolate "malum tatlı-yiyecek", Nahuatl (Aztek) dilinde xocolli "acı" ve atl "su" sözcüklerinin bileşiğidir.
20. Cilve: Arapça clw kökünden cilwa(t) "açma, gelinin duvağını açarak yüzünü göstermesi, parlaklık, allık, cila" sözcüğünden alıntıdır.
21. Gözün renkli kısmını ifade etmek için kullanılan "iris" kelimesi, Gökkuşağı Tanrıçası İris'in adından gelmektedir.
22. Smokin adı verilen kıyafetin ortaya çıkışı oldukça ilginçtir. İlgili kıyafet sigara içmenin bir getirisi olarak ortaya çıkmıştır.
Smokin İngilizce smoke 'tütmek, sigara içmek' fiilinden türetilmiştir ve 1870'lerde moda olmuştur.İlgili kıyafete 'smoking jacket' de denir.
Smokin ceketi sigara odalarına girmeden önce giyen erkekler böylelikle sigara kokusundan kurtulmayı amaçlamışlardır.
Başlangıçta sadece sigara odalarında giyilen kıyafet daha sonra yarı resmi davetlerin bir numaralı kıyafeti olmuştur.
Yorum Yazın