Şiddetli Rüzgar ve Yükselen Su Seviyeleri Gibi Ağır Kasırga Koşullarının Yapay Olarak Oluşturulması Mümkün mü?
Rüzgar saatte 300 kilometreden daha hızlı esiyor ve iki katlı ahşap bir evin çatısını söküyor. Ardından 6 metre yüksekliğindeki bir dalga yapıyı sarıyor, evi temelinden yıkıyor ve götürüyor. Bu, dünyadaki en güçlü kasırgaların yol açtığı tahribatı yeniden yaratmak için son teknoloji ürünü yeni bir tesis planlayan araştırmacıların korkunç vizyonu. Ocak ayında Amerika Birleşik Devletlerinde, Ulusal Bilim Vakfı en az 290 km/s rüzgar hızlarını simüle edebilen ve aynı zamanda ölümcül, yükselen fırtına dalgaları üretebilen bir tesis tasarlamaları için araştırmacılara 12.8 milyon dolarlık bir hibe verdi.
Doğal seviyede su ve rüzgar şiddetini üretebilecek hiçbir tesis dünyada bulunmamakta.
Ancak artık bunun değişmesinin zamanı geldi. Florida Uluslararası Üniversitesi'nde veya Miami'deki FIU'da aşırı olaylar araştırması direktörü olan afet araştırmacısı Richard Olson, “Bu zamana karşı bir yarış” diyor. Kasırgalar, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle daha da kötüleşiyor: kasırgalar artık daha büyük, daha güçlü ve daha yavaş. Bilim insanları, 1 Haziran ile 30 Kasım arasındaki 2022 Atlantik Okyanusu kasırga sezonunun ortalamadan daha fazla fırtına ile geçeceğini tahmin ediyor. Son mevsimlerde, okyanus sularının ısınmasıyla bağlantılı olarak hızla yoğunlaşan kasırgalarda bir artış göze çarpıyor.
Araştırmacılar, Dünya daha da ısındıkça bu eğilimlerin devam etmesini bekliyor.
Ve dünyanın dört bir yanındaki kıyılarda yaşayan toplumlar nasıl hazırlanacağını bilmeleri gerekiyor: bu tür cezalandırıcı rüzgarlara ve dalgalara karşı nasıl dayanıklı binalar, köprüler, yollar, su ve enerji sistemleri inşa edilir? FIU araştırmacıları bu hazırlıklara yardımcı olmak için fırtınaları en iyi nasıl simüle edeceklerini bulmayı amaçlayan, Amerika Birleşik Devletleri'nin dört bir yanından rüzgar ve yapı mühendisleri, kıyı ve okyanus mühendisleri, hesaplama modelleyicileri ve esneklik uzmanlarından oluşan bir ekibe liderlik ediyor. FIU'da rüzgar mühendisi olan Ioannis Zisis, aşırı rüzgar ve su dalgalanmalarını tek bir tesiste birleştirmenin daha önce eşinin olmadığını söylüyor.
Kategori 6 fırtınasına bir hazırlık yapılmak isteniyor.
Dünya'da böyle aşırı fırtınalar görülmemiş değil. Sadece son birkaç yılda, Atlantik Okyanusu'ndaki Dorian (2019) ve Irma (2017) Kasırgaları ve Pasifik Okyanusu'ndaki süper Tayfun Haiyan (2013), 290 km/s'nin üzerinde rüzgar hızlarına sahiplerdi. Bu tür aşırı şiddetli fırtınalara bazen 'kategori 6' kasırgalar denir, ancak bu resmi bir tanım değildir. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi veya NOAA, Atlantik ve Doğu Pasifik okyanuslarındaki kasırgaları, rüzgar hızlarına ve bu rüzgarların ne kadar zarar verebileceğine bağlı olarak 1 ila 5 arasında derecelendirir. Her kategori arası şiddet yükseldikçe kabaca 30 km/s'lik bir artış vardır.
119 ila 153 km/s rüzgar hızına sahip kategori 1 kasırgalar, bazı elektrik hatlarını devirerek "hafif hasar" verir.
252 km/s hızla başlayan rüzgarlarla kategori 5 fırtınalar, 'felaket hasarına' neden olur, binaları neredeyse tamamen yok eder ve potansiyel olarak mahalleleri haftalar ila aylarca yaşanmaz hale getirir. Ancak 5, resmi ölçekte en yüksek seviye; ne de olsa bundan daha yıkıcı bir kategori ne olabilir ki? Bu, Bahamalar'ı yaklaşık 300 km/s'ye varan rüzgar hızlarıyla düzleştiren 2019'daki Dorian Kasırgası gibi canavar fırtınaların bile hâlâ kategori 5 olarak kabul edildiği anlamına geliyor.
Bir "süper fırtına simülasyonu".
FIU, bir ucunda 12 büyük fan olan büyük bir hangarda bulunan devasa bir kasırga simülatörü olan Rüzgar Duvarı'na ev sahipliği yapıyor. Düşük rüzgar hızlarında bile - örneğin 50 km/s civarında - fanlar yüksek, rahatsız edici bir uğultu üretiyor. Tam güçte çalıştıklarında bu fanlar 252 km/s kadar hızlı rüzgarlar üretebiliyor, ki bu da neredeyse düşük dereceli bir kategori 5 kasırgasına eşit. Hangarların içinde araştırmacılar gökdelenleri, evleri ve ağaçları taklit eden yapılar ve zemin yüzeyinin tümseklerini ve eğimlerini temsil eden şekillerle dolduruyor. Dünyanın dört bir yanından mühendisler, kendi tasarımlarının rüzgar direncini test etmek için tesisi ziyaret ediyor ve rüzgarların yapısal tasarımlarına çarpmasını gözlemliyor.
Rüzgar Duvarı, tüm yapıların tam ölçekli rüzgar testi için tasarlanmış bir düzenek.
Gainesville'deki Florida Üniversitesi'nde barındırılan başka bir rüzgar makinesi, atmosfer ile yer arasındaki sınırdaki rüzgarların türbülanslı davranışını daha yakından gözleme fırsatı sunuyor. Bir de Corvallis'teki Oregon Eyalet Üniversitesi'ndeki dev tsunami ve fırtına dalgalanmasını simüle eden su dalgası tankları var. Yapılacak olan bu yeni tesis, ülke çapındaki diğer deneysel laboratuvarların yanı sıra bu devlerin omuzları üzerinde inşa edilecek. Tasarım aşamasının dört yıl sürmesi bekleniyor, çünkü ekip rüzgar hızlarını nasıl Rüzgar Duvarı'ndan daha fazla yapacağını ve şiddetli rüzgarlar ile devasa su tanklarını tek bir deneysel alanda nasıl birleştireceğini düşünüyor.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
Yorum Yazın