Kullandığınız Uygulamaların Zor Kullanarak Sizde Nostalji Hissi Yarattığını Söylemeden Edemezdik!
Bugün tatlı hislerle özdeşleştirilen nostalji 19. yüzyıla kadar paranoya veya histeriye benzer şekilde tedavi edilen psikolojik bir rahatsızlıktı.
Ara sıra sizin de nostaljik düşüncelere daldığınız oluyor mu?
Bu nasıl soru, tabii oluyordur. Örneğin Yedi Numara dizisini hatırlayıp o dönem spor karşılaşmalarını da bu nostaljik serüvene konuk ederek Galatasaray'ın UEFA kupasını aldığı günlere doğru gider zihnimiz. Genellikle bu nostaljik düşüncelerin sonunda 'o zamanlar ne güzeldi, şimdi mahvettik dünyayı' noktasında buluşulur.
Her neslin nostalji kavrayışı farklı olsa da geçmişe özlem teması kolay kolay değişmiyor.
Bazen yirmi yıl öncesine bazen de birkaç yıl öncesine dair yaşıyoruz bu hisleri, yani nostaljik hislerden bahsedince hemen Yeşilçam filmlerini düşünmeye gerek yok. Bu bağlamdaki geçmiş öyle uzaklardan gelmiyor da olabilir.
Biz kendi kendimize nostalji yaratırken Facebook dedi ki, buyrun bunu da biraz anın.
2015'te 'On this day' özelliğiyle geldi teknoloji devimiz. Birkaç haftada bir Facebook kullanıcıları yıllar evvel o gün paylaştıkları bir fotoğrafı, gönderiyi yahut anıyı hatırlıyor, kimi zaman istemedikleri anılarla karşılaşıyordu. Halen de devam ediyor bu özellik. Bu bildirimleri siz de alıyorsunuz.
Bir benzeri Apple tarafında da iOS 10 sonrasında oldu.
Bu yeni güncellemeyle her iPhone'un fotoğraf klasörüne Memories (Anılar) sekmesi koyuldu. Bugün 700 milyondan fazla kişi fotoğraf galerilerine girdiğinde hatırlamak istemeyeceği bir anıyla karşılaşıyor. Hatırlamak istiyor olsa bile ona dayatılmış bu anı bir anda gerçeklik algısını bozuyor.
Bu arada bu ufak çaplı uygulama değişikliklerini anıyoruz da nostaljinin kendisi olan Instagram'ı da unutmayalım.
Bir anlamda sosyal medyadaki hayatımızın arşivi olan Instagram profilimize girip şöyle birkaç kez aşağı doğru kaydırdığımızda geçmişin tam ortasındayız.
Şimdi siz bizim teknoloji kötüdür, geleneksel yöntemlere dönelim diyeceğimizi falan sanmıyorsunuz değil mi? Yani bu uygulamalarla değil derdimiz. Çok daha köklü bir tartışmanın peşindeyiz.
Bugün tatlı hislerle özdeşleştirilen nostalji 19. yüzyıla kadar paranoya veya histeriye benzer şekilde tedavi edilen psikolojik bir rahatsızlıktı.
Hatta 20. yüzyılda da bu görüş kökten değişmedi, nostaljinin bireyin hayat koşullarıyla başa çıkmasını zorlaştırdığını savlayan psikoloji araştırmaları yayınlandı. 2010'lara gelindiğinde işler biraz değişti. 10 yıllık bir süreci inceleyerek raporlayan Southampton Üniversitesi profesörü Constantine Sedikides, nostalji hissiyle baş başa bırakılan katılımcıların ruh sağlığı üzerinde son derece olumlu bir etkisi olduğunu söyledi.
Yani nostalji sanıldığı gibi 'öcü' değildi.
Facebook, Instagram gibi uygulamalarla teknoloji devlerinin yeni uygulamalara geçmeleri de bu sebeple ilgili.
Bu konuda şirketlerin aksiyon almasını şevklendiren bir diğer araştırma da şöyle diyordu:
'Bazı durumlarda eski bir fotoğraf olumsuz duygular uyandırsa da genel olarak cihazlarımız bizi geçmişimizin anlamlı noktalarına bağladıkça biz de kendi kendimize bağlanmaya başlarız.'
Tüm bunlar iyi hoş, büyük bir risk de var: Zor kullanarak nostalji.
Biz istemeden karşımıza çıkan nostaljik fotoğraf ya da gönderiler geçmişimize dair kısa bir seyahat olsa da hafızamızı manipüle edebilir. Çünkü olaydan ziyade fotoğrafı hatırladığımız için deneyimin parçalarını birleştirmekte zorlanıyoruz. Yani uzun lafı kısası, kendini nostalji olarak tanıtanlara hemen itimat etmeyin.
Nostaljinin riskleri, faydaları, teknoloji devleri tarafından nasıl kullanıldığını anladık da ne yapmalı? Yorumlarda tartışalım!
Yorum Yazın