Kendine Özgü Estetik Anlayışı Çerçevesinde Yüzyıllar Boyu Gelişen Geleneksel Bir Çığır: Hat Sanatı
Hat sanatı, Arap harfleri ile güzel yazı yazma sanatı olarak bilinir. Arapça 'hatt' mastarından türeyen hat kelimesi, yazı, çığır ve yol gibi anlamlara gelir. Bu sanatın sanatkarına 'hattat' adı verilir. İlk hattat olan Hz. Ali ise hat sanatını kullanarak Kur'an-ı Kerim'in güzel biçimde yazılmasını sağlamıştır. Bu içeriğimizde hat sanatı ile ilgili merak ettiğiniz tüm detayları öğrenebilirsiniz.
Hat Nedir?
Hat, Arap harfleri çevresinde oluşmuş güzel yazı sanatı olarak tanımlanır. Hat, İnce, uzun, doğru yol, birçok noktannın birbirine bitişerek sıralanmasından meydana gelen çizgi, çizgiye benzeyen şeyler ve yazı gibi anlamlara gelir. Aynı zamanda çığır anlamı da vardır.
İlk hattat Hz. Ali'dir. Hat sanatını kullanarak Kur'an-ı Kerim'in güzel biçimde yazılmasını sağlayan kendisidir.
Hat Türleri
Hat sanatının doğduğu dönemde başlıca yazı çeşitleri Makîlı ve Kûfi olarak bilinir. Bu yazı türlerinin köşelenmesi ve yumuşatılması ile Muhakkak, Nesih, Rika, Reyhânî, Sülüs ve Tevkî gibi yazı çeşitleri ortaya çıkmıştır. Bunların geneline de Aklam-ı Sitte adı verilir.
Tâlik, Tomar, Divâni, Sümbüli, İcaze ve Gubarî gibi hat çeşitleri de bunlar dışında kalan türlerden bazılarıdır.
Hat Sanatının Tarihçesi
Hat, önce Araplar tarafından kullanılmıştır. Arap yazısıyla anılan hat, hicretten birkaç asır sonra İslam ümmetinin ortak değeri halini almıştır. Abbasilerin Bağdatlı meşhur veziri ve hattatı olan İbn Mukle, sahip olduğu geometri bilgisi ile çığır açmış ve yazının ana ölçülerini tespit eden bir sistem ortaya koymuştur.
Abbasilerin, 1258 yılında tarih sahnesinden silinmesinden sonra yazı konusunda üstünlük el değiştirdi. Türk ve İranlı hattatların eline geçen hat sanatı daha sonra bazı değişimlerle karşılaştı.
Osmanlı Türkleri, hat sanatında erişilmesi mümkün olmayan bir ekol yaratmayı başardı. 16. yüzyılda Osmanlı-Türk hattatlarının babası sayılan Şeyh Hamdullah aklam-ı sitte’ye o zamana değin ulaşılamayan bir güzellik ve olgunluk getirmeyi başardı.
Hat sanatı Türklerde daha sonra Hafız Osman, Mustafa Rakım, Sami Efendi gibi hattatların elinde şekillendi.
Ekol Olmuş Bazı Türk Hattatlar
Şeyh Hamdullah
Ahmed Karahisari
Hafız Osman
Mustafa Rakım
Mahmut Celaleddin Efendi
Yesarizade Mustafa İzzet Efendi
Hat Sanatında Kullanılan Malzemeler
Hat sanatında temelde kağıt, kalem ve mürekkep kullanılır. Bu malzemelerin bazı türleri vardır ve çeşitli özelliklere sahip olması beklenir.
Kalem: Kamış kalem, kargı kalem, tahta kalem, çifte kalem, demir kalem, kurşun ve renkli kalem, tarama kalemi, cetvel kalemi gibi çeşitleri bulunur.
Mürekkep: Beyaz, siyah, lal, gülyuni, lacivert, asumani, altın, zırnık, tashih mürekkepleri olarak çeşitleri vardır.
Kağıt: Renk ve kalite bakımından farklı çeşitleri bulunur.
Hat Sanatı Nasıl Yapılır?
Hat sanatını icra etmek için hattat öncelikle yazacağı güzel söze veya cümleye karar verir. Daha sonra hayal gücünü kullanır ve bunu eşsiz bir yazıya dönüştürür.
Bilgi, deneyim ve yaratıcılık hattatlığın ön koşuludur. Buradan hareketle herkesin yapamayacağı bir sanat olarak ifade edilir.
Yorum Yazın
Hat , at tan gelir at t den gelir. Yani H hayattır a Olgunluktur T tükenmek sondur. Hat sanatı yani yaşamdır. Hat olmayan mat olur bu hayatta...