Dünyada Uygulanan Ekonomi Modelleri Neler? Hangi Ülkeler Hangi Modeli Uyguluyor?
Ekonomi modelleri, kaynakların bir ekonomi içerisinde nasıl tahsil edildiğini ve kullanıldığını açıklayan çeşitli sistemlere atıfta bulunur. Aynı zamanda yaklaşımlara ve teorilere de atıfta bulunduğunu unutmamalısınız. Her ülke, ihtiyaçlarına ve hedeflerine uyan farklı ekonomi modelleri benimser. Biz bu içerikte, dünyada uygulanan başlıca ekonomi modellerini inceleyeceğiz. Bununla beraber, hangi ülkenin hangi ekonomi modelini uyguladığını aktaracağız.
1. Kapitalizm
Kapitalizm, özel aktörlerin kendi çıkarları doğrultusunda mülkiyet sahibi olduğu ve bunu kontrol ettiği ekonomi modelidir. Kapitalizmin temel amacı, kâr elde etme güdüsüdür. Talep ve arzın piyasalarda halkın çıkarlarına hizmet edebilecek şekilde fiyatları serbestçe belirlediği bir ekonomi sistemi olarak düşünülüyor. Kaynakların nasıl tahsil edildiğini belirlemek için piyasa güçlerine, rekabete ve fiyatlandırma düzeneğine izin verir. Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Kanada kapitalist ekonomi modelini benimseyen ülkeler arasında yer alır.
2. Piyasa ekonomisi
Piyasa ekonomisi; yatırım, üretim ve dağıtım ile ilgili kararların arz ve talebe dayalı olduğu ekonomi modelidir. Yani mal ve hizmet fiyatları serbest fiyat sistemi içerisinde belirleniyor. Bir ülkenin bireysel vatandaşları ve işletmelerin etkileşimleri, mal ve hizmetlerin fiyatlandırmasını yönlendiriyor. Türkiye, Hong Kong, İsviçre ve Singapur gibi ülkeler piyasa ekonomisini uyguluyor.
3. Karma ekonomi
Karma ekonomi hem kapitalizmin hem sosyalizmin güçlerini birleştiriyor. Bireylerin ve işletmelerin özel mülkiyetine izin veriyor. Ancak sosyal refahı ve belirli alanlarda devlet müdahalesini destekliyor. Almanya, İsveç ve Japonya gibi ülkeler karma ekonomiyi uyguluyor.
4. Sosyalizm
Sosyalizm, ekonominin geniş kitlelerin yararına işletilmesi gerektiğini savunan bir ekonomi modeli. Yani küçük bir aristokrat, zenginler sınıfı ya da kapitalist sınıf yerine geniş kitleleri düşünerek hareket ediyor. Dolayısıyla çalışan sınıfın iktidarını savunuyor. Eşitsizliği azaltır ve sosyal refahı arttırır. Venezuela, Çin ve Küba gibi ülkelerde sosyalizm ekonomi modelini kullanılır.
5. Komünizm
Komünizmde üretim araçları tüm toplumun ortak malı. Sosyal sınıfları ortadan kaldırmaya çalışır. Aynı zamanda eşitliği teşvik eder. Tüm mülk ve servet topluma ait. Küba, Kuzey Kore ve Vietnam gibi ülkeler komünizm ekonomi modelini uyguluyor.
6. Komuta ekonomisi
Komuta ekonomisinde hükümet, ülkede üretilen mal ve hizmetlerin planlanmasında ve düzenlenmesinde temel rolü oynar. Hükümet, ekonominin tüm yönlerini kontrol eder. Rekabeti ortadan kaldırmayı ve sosyal refahı arttırmayı hedefliyor. Kuzey Kore, Küba ve Hindistan gibi ülkeler komuta ekonomisini uygular.
7. Yeşil ekonomi
Yeşil ekonomi, çevresel kaygıları ekonomik karar alma sürecine entegre eder. Böylece sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeyi ve çevresel etkileri azaltmayı amaçlar. Emisyon ticareti ve yenilebilir enerjiye yatırım gibi politikaları içerebiliyor. Danimarka, Almanya, Norveç, Çin, Güney Kore, İsveç, Kanada, Hollanda ve Kosta Rika gibi ülkeler yeşil ekonomi modelini uyguluyor.
Ülkeler tarihsel ve kültürel geçmişlerine bağlı olarak farklı ekonomi modelleri benimser.
Bu içeriğimizde, ülkelerin yaygın bir şekilde benimsediği ekonomi modellerinden bahsettik. Ayrıca ülkelerin her biri, burada bahsettiğimiz ekonomi modellerinin bir karışımını benimseyebiliyor. Ülkelerin ekonomilerini yönetmek için kendi benzersiz yaklaşımlarına sahip olabileceğini unutmamanız gerekiyor.
Yorum Yazın