Dünya Çapında Şimdiye Kadar Yaşanan 7 Büyük Finansal Kriz

Finansal krizler özellikle halklar için büyük felaketlerdir. Dünyada yaşanan büyük ekonomik krizlere gelin birlikte bakalım...1772 yılının Haziran aynında Londra'daki Neale, James, Fordyce ve Down bankası, Doğu Hindistan Şirketi'nde (EIC) yaklaşık 300.000 £ (yaklaşık 48.8 milyon £ veya bugünün parasıyla 64 milyon $) değerinde spekülatif hisse senedi kaybının ardından çöktü. Dünya tarihine göre Londra'da iflasların artması ve İskoçya'daki hemen hemen her özel bankanın iflas etmesiyle birlikte panik başladı. Liberty Street Economics'e göre piyasalar sonunda sakinleşmeden önce kriz hızla birkaç Hollanda bankasına yayıldı. Ancak Liberty Street Economics, krizin en ciddi şekilde EIC'yi etkilediğini ve şirketin büyük bir nakit sıkıntısıyla karşı karşıya kaldığını belirtti. EIC'nin çökmesini önlemek için İngiliz hükümeti 1773 yılında şirkete Kuzey Amerika çay satışlarında tekel hakkı veren Çay Yasası'nı çıkardı. 16 Aralık 1773'te Amerikan vatanseverleri, Boston Çay Partisi olarak bilinen bir protestoda 342 sandık çayı denize attılar.Uzun Bunalım 1873'te Viyana Menkul Kıymetler Borsası'nın çöküşüyle başladı. ABD'ye göre, Britanya'da panik, yaklaşık yirmi yıl süren bir ekonomik durgunluk dönemiyle sonuçlandı. Bu artık 'Uzun Buhran' olarak biliniyor zira 23 yıl boyunca sürdü. Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde gümüşün parasallaştırılmasının yanı sıra artan spekülatif yatırım, felaketin sık sık belirtilen nedenlerinden bazıları olarak kayıtlara geçmiş. Michel Beaud makalesinde şöyle belirtti. 'Viyana'daki borsayı Avusturya ve ardından Almanya banka iflasları izledi.' Beaud, fiyat artışlarının ve daha az kârlılığın Alman endüstrisi üzerinde zincirleme bir etkisi olduğunu ve dökme demir fiyatlarının yaklaşık %27 oranında düştüğünü belirtiyor. ABD'de Jay Cooke & Co gibi bankalar özellikle demiryollarıyla ilgili tahvil satarak finansman sağladılar. Sonuç olarak, 20 Eylül'de New York Menkul Kıymetler Borsası ilk kez ticareti durdurmak zorunda kaldı. Beaud'a göre, Britanya'da ihracat %25 düşerken işsizlik neredeyse iki katına çıktı.Khan Academy'ye göre 24 Ekim 1929'da ABD borsası, 18 aylık spekülatif alımların ardından çöktü. Zayıf bankacılık sistemi, aşırı endüstriyel üretim ve tarım fiyatlarındaki çöküş birleştiğinde bu durum 'Büyük Buhran' olarak anılan bir finansal krizi tetikledi.Büyük Buhran'ın küresel ekonomi üzerinde büyük etkisi oldu. İngiltere'de ihracatın değeri yarıya indi ve işsizlik iki katına çıkarak %20'ye ulaştı. İngiliz Kütüphanesi'ne göre İngiliz ekonomisi ancak 1931'de, Sterlin 1931'de %25 oranında devalüe edildikten sonra toparlanmaya başladı.The Guardian'a göre 1960'ların sonlarında enflasyon dünya genelinde, özellikle de ABD ve Birleşik Krallık'ta yükseliyordu. Çatışma petrolde keskin bir yükselişi tetikledi. The Guardian, petrol krizinin 'küresel ekonomideki rüzgarı savurduğunu ve bir borsa çöküşünü tetiklediğini' bildirdi.1975 yazında İngiltere'de yaşam maliyeti %26'ya yükselmişti. Bu durum Ian Macleod tarafından icat edilen 'stagflasyon' olarak bilinen, ülkenin hem işsizlik hem de enflasyonun aynı anda yükselişini yaşadığı ilk olaydı.İlk olarak Hong Kong borsasında başlayan kayıp saat farkının da etkisiyle tüm dünyaya yayılmıştır. Dünya borsaları büyük bir düşüşle 'Kara Pazartesi'yi yaşamıştır ve bunun toplanabilmesi yaklaşık 3 yıllık bir zaman dilimini almıştır.Asya Mali Krizi, Temmuz 1997'de Tayland Borsasında başlayan ve Asya Kaplanları olarak bilinen birçok Doğu Asya ülkesini, para birimlerinin ve borsalarının çöküşüne kadar etkileyen ekonomik krizdir.ABD’deki Mortgage sisteminin çökmesi ve piyasalarda bir anlık nakit kıtlığı sonucunda büyük parasal şirketler batmaya başlamış ve bunun akabinde zincirleme olarak aniden Büyük Buhran’dan daha fazla etkili bir kriz baş göstermiştir. ABD doları bu süreçte oldukça değer kaybetti. Tüm dünyaya etki eden bu kriz AB ülkelerini derinden sarsmış ve İzlanda, İspanya, Portekiz, Yunanistan gibi ülkeler kriz çıkmazı içerisine girmiştir.

Dünya Çapında Şimdiye Kadar Yaşanan 7 Büyük Finansal Kriz

1. 1772 Kredi Krizi

2. 1873 Paniği ve Uzun Buhran

3. 1929 Büyük Buhran

4. 1970'ler Krizi

5. 1987 Kara Pazartesi

6. 1997'deki Asya Mali Krizi

7. 2008 - 2012 yılları arasında yaşanan küresel kriz

Yorum Yazın