Dokunulmazlık Görüşmelerinde Referandum Sinyali

TBMM Genel Kurulunda dokunulmazlık maddelerinin görüşülmesini öngören oylamada evet oyu 348'de kaldı. Teklifin birinci maddesi için 350, ikinci maddesi içinse 357 evet oyu kullanıldı. CHP milletvekillerinin büyük oranda hayır oyu kullanarak yön verdiği oylamada gidişat, söz konusu tekliflerin ancak referandum ile değiştirilebileceği yönünde.

Teklifin akıbeti ise cuma günü yapılacak ikinci tur oylamada belli olacak. Oylamada 367’nin üzerinde evet oyu alınamazsa değişiklik referanduma gidecek.

HDP, Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş hakkındaki gensoruyu geri çekti. Böylece dokunulmazlık görüşmeleri başladı. Teklifin gece saatlerinde gündeme gelmesi bekleniyordu.

Gensoru önergesinin çekilmesinin ardından sırasıyla MHP, HDP, CHP ve AKP grubu adına 20'şer dakikalık konuşmalar yapıldı.

Başbakan Davutoğlu akşam saatlerinde AKP'lilerin alkışları eşliğinde genel kurula girdi. Davutoğlu, hükümet sıralarında başbakanlık koltuğu yerine AK Parti sırasının en önüne oturdu. Başbakan'ın buraya oturması üzerine bakanlar da milletvekili sıralarına geçmeye başladı.

Dokunulmazlık teklifinin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasıyla birlikte ilk tur oylamaya geçildi.

Oylamada 348 evet,  155 hayır, 8 çekimser ve 25 de boş oy çıktı.  330'un geçilmesi nedeniyle teklifteki maddelerin tek tek görüşülmesine başlanacak.

Bu sonuç, dokunulmazlık tekliflerinin görüşülmesini sağlarken asıl oylama sonucunda teklifin referanduma götürüleceğini gösterdi. 

330 ile 367 arasındaki evet oyu teklifi referanduma götürürken, 367 ve üstü direkt kabul edilmesini sağlıyor.

Oylamaya AK Parti'den, oy kullanamayan Meclis Başkanı ve Meclis Başkanıvekili dahil 3 milletvekili katılmadı. HDP'den 7, CHP'den ise 4 milletvekili oy kullanmazken MHP'nin tüm milletvekillere oylamaya katıldı. Yani oylamaya AKP'den 314, CHP'den 129, HDP'den 52 ve MHP'den 40 milletvekili katıldı.

Bu sonuca göre CHP milletvekillerinin büyük oranda hayır oyu verdiği, AKP-MHP bloğundan da bir miktar fire olduğu anlaşılıyor. Oylama öncesi AK Parti, CHP ve MHP yönetimi teklife evet oyu vereceklerini açıklamıştı.

AK Parti yöneticileri 3 kabul oyunun oy sandığına düşmesi sebebiyle boş sayıldığını, 3 milletvekilinin de çekimser oy vermiş olabileceğini düşünüyor. 

HDP'liler ise ilk oylamanın ardından dokunulmazlık oylamasında ret oylarının ikinci turda daha da artacağını ve teklifin referandum sınırı olan 330'un da altında bir evet oyu alarak reddedileceğini düşünüyor.

İlk oylamanın ardından anayasa değişiklik teklifinin maddelerinin görüşülüp oylanmasına geçildi.

Oylanan 1. madde 350 evet oyuyla kabul edildi. Oylamada 148 ret oyu verildi; 27 boş, 5 çekimser, 1 de geçersiz oy çıktı.

İkinci maddenin oylamasında ise 529 oy kullanıldı. 

İlk maddede 350 olan kabul oyları 357'ye çıkarken 149 ret, 17 boş ve 6 da çekimser oy atıldı.

Meclis’e gelen dokunulmazlık dosyasının sayısı 667.

En fazla dosya ise 405 ile HDP’ye ait. Aralarında partinin eş genel başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da bulunduğu pek çok HDP’li milletvekili için dosyalar Meclis’e gelmiş durumda.

HDP’yi, 192 dosya ile Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 46 dosya ile AKP ve 20 dosya ile Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) takip ediyor.

Bağımsız Ankara milletvekili Aylin Nazlıaka’nın da 5 dosyası bulunuyor.

Hakkında dosya düzenlenen toplam 138 milletvekili bulunuyor.

Dokunulmazlıkların kaldırılmasıyla ilgili Anayasa değişiklik teklifini AKP getirmiş, teklif komisyondaki tekmeli ve yumruklu tartışmalardan sonra 2 Mayıs gecesi kabul edilerek Genel Kurul’a gönderilmişti.

Bu değişikliğe göre, değişikliğin kabul edildiği tarihte Meclis’te dosyası bulunan milletvekilleri için Anayasa'nın yasama dokunulmazlığını düzenleyen 83. Maddesi uygulanmayacak.

Ancak AKP’nin teklifi, geçici bir madde ile bu uygulamayı geçici olarak askıya alıyor. Geçici madde olması nedeniyle bu Anayasa değişikliği bir kereliğine yürürlükte kalacak ve kalıcı olmayacak.

Anayasa’da geçici olsa da bir maddede değişiklik yapılabilmesi için iki ayrı oturumda iki ayrı oylama yapılması gerekiyor. Bu iki oylamanın birbirine etkisi bulunmuyor.

Geçici olarak askıya alınması teklif edilen Anayasa'nın 83. maddesi: 'Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili Meclis'in kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz.'

Bugünkü ilk oylamanın ardından ikinci tur oylamanın da 20 Mayıs Cuma günü gerçekleşmesi planlanıyor.

Birinci ve ikinci tur oylamalar arasında en az 48 saat olması gerekiyor. İlk tur oylamada salt çoğunluğun, yani oturuma katılanların yarısından bir fazlasının oyu yeterli olacak. Ancak bu teklifin kabul edildiği anlamına gelmiyor.

Nihai sonuç ikinci turda yapılacak olan oylamada belli olacak. Buna göre, değişikliğin referanduma gidilmeden kabul edilmesi için 367 oy gerekli. Değişiklik önerisinin referanduma gitmesi için ise en az 330 oy çıkması gerekiyor.

TBMM'de Meclis Başkanı İsmail Kahraman dışında AKP'nin 316, CHP'nin 133, MHP'nin 40, HDP'nin ise 59 milletvekili bulunuyor.

Rengin Arslan, BBC Türkçe ve Al Jazeera