Depremin Büyüklüğü ve Şiddeti Aynı Anlama mı Geliyor? Deprem Büyüklüğü ve Şiddeti Nedir?
Bir deprem söz konusu olduğu zaman 'depremin büyüklüğü' veya 'depremin şiddeti' kelimelerini kullanırız. Örneğin 'Kahramanmaraş'ta 7.7 büyüklüğünde/şiddetinde bir deprem meydana geldi.' cümlesinde olduğu gibi. Fakat deprem büyüklüğü ve deprem şiddeti aynı kavramlar değildir. Depremin şiddeti ve depremin büyüklüğü aynı anlama gelecek şekilde kullanılmamalıdır. Peki depremin büyüklüğü ve şiddeti nedir, arasındaki fark nedir? Bir depremin etkisini anlatmak için hangi kavram kulkanılmalıdır?
İşte detaylar...
'Depremin büyüklüğü' ve 'depremin şiddeti' birçoğumuz tarafından aynı anlama gelecek şekilde kullanılıyor.
Meydana gelen bir depremin büyüklüğünü anlatmak için bazen depremin büyüklüğü bazen de depremin şiddeti kelimelerini kullanıyoruz. Örneğin;
Kahramanmaraş'ta 7.7 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi.
Kahramanmaraş'ta 7.7 şiddetinde bir deprem meydana geldi.
Halbuki depremin büyüklüğü ve şiddeti birbirinden farklı kavramlardır. Eğer deprem sonucunda ortaya çıkan enerjiyi ifade etmek istiyorsak (yukarıdaki örnekte olduğu gibi) 'depremin büyüklüğü' ifadesini kullanmamız gerekir. Büyüklük, depremde ortaya çıkan enerjinin büyüklüğüdür. Gelin bunu detaylandıralım.
Depremin büyüklüğü nedir?
Bir depremin büyüklüğü o deprem sırasında açığa çıkan enerjiyi ifade eder. İngilizce'de 'magnitude' olarak tanımlanan bu terim, ilk olarak Amerikan Profesör C.Richter tarafından kullanılmıştır. 1930'lu yıllarda geliştirilen bir yöntemle depremlerin ortaya çıkardığı enerji ölçülmüştür. Richter ölçeği de buradan gelmektedir.
Profesör Richter, sert bir zemine yerleştirilmiş özel bir sismograf aracılığıyla ölçümü gerçekleştirmiştir. Bugüne kadar kaydedilen depremler istatistiksel olarak incelendiğinde en büyük depremin 8.9 büyüklüğünde olduğu görülür.
Peki deprem şiddeti ne demektir?
Depremin şiddeti ise herhangi bir büyüklükte meydana gelen depremin yeryüzünde insanlar, çevre ve doğa üzerinde meydana getirdiği etkilerin derecelendirilmesidir. Yani depremin şiddeti aslında sadece gözlem yoluyla öğrenilir. Depremin şiddeti, depremin büyüklüğüne, derinliğine, uzaklığına ve yapıların depreme karşı dayanıklı olup olmamasına göre değişkenlik gösterir.
Deprem şiddeti terimini kullandığımız zaman, deprem büyüklüğü hakkında net bir bilgi sağlayamayız. Büyüklüğü çok olmayan bir depremde bile, binalar fazla hasar gördüğünde depremin şiddeti çok olacaktır. Öte yandan, dayanıklı binaların olduğu bir bölgede, örneğin Japonya'da meydana gelen büyük depremlerin şiddeti daha azdır.
Depremin şiddeti nasıl hesaplanır?
Depremin şiddeti 'hafif, orta, şiddetli, yıkıcı ve afet' olarak sınıflandırılabilir. Deprem şiddeti, deprem şiddet cetveline göre değerlendirilir. Bu ölçek, uzun yıllar boyunca meydana gelen diğer depremler göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Bir deprem meydana geldiğinde ilk olarak o bölgedeki etkiler araştırılır. Daha sonra bu etkiler şiddet cetveline uygun olarak sınıflandırılır.
Mercalli Cetveli ve Medvedev-Sponheur-Karnik günümüzde kullanılan başlıca şiddet cetvelleridir. Bu cetvellerde şiddeti V ve daha küçük olarak ölçülen depremler genellikle hasar meydana getirmezler. Şiddeti VI-XII arasındaki depremler ise meydana getirdikleri hasar ve arazide oluşturdukları heyelan gibi durumlarla birlikte değerlendirilirler.
Kısaca belirtmek gerekirse, depremin enerjisini ifade etmek için 'deprem büyüklüğü' terimi kullanılmalıdır.
Yorum Yazın