CERN'den Yeni Parçacık Açıklaması

Bilim insanları, dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısında yapılan en son deneylerde yeni bir parçacık keşfedildiğini açıkladı. Z(4430) adı verilen parçacığın, aynı zamanda ‘tetrakuark’ olarak adlandırılan bir maddenin delili olabileceği ifade edildi.

Avrupa Nükleer Araştırma Örgütü (CERN) bünyesinde bulunan Büyük Hadron Çarpıştırıcısında (LHC) yapılan deneyler, Z(4430) parçacığının varlığını doğruladı. Maddenin temel bileşenlerinden olan ve birleşerek hadronları oluşturan kuarkların bugüne kadar ikili ve üçlü parçacıklar halinde bir araya geldikleri biliniyordu. En son deneyler, dört kuarkın bir araya gelerek ‘tetrakuark’ adı verilen yeni bir parçacık oluşturduğunu ortaya koydu.

Tetrakuark keşfini henüz test etmek için karmaşık kuantum hesaplamalarının yapılmadığını belirten Maryland Üniversitesi’nden Thomas Cohen, ‘fizik kanunlarının tetrakuark’ın oluşmasına izin verip vermemesi gerektiğini hesaplamak için gereken büyüklükte bilgisayarların henüz bulunmadığını’ söyledi.

CERN’deki deneylerde yer alan ABD’nin Syracuse Üniversitesi’nden Tomasz Skwarnicki, “Tetrakuark’ın ve Z(4430)’un gerçek olduğunu kabul ettik” ifadesini kullandı. Bilim dünyası, tetrakuark’ın izine ilk olarak 2008 yılında, Japonya’nın Tsukuba kentinde bulunan KEKB hızlandırıcısındaki Belle dedektörüyle ulaşmıştı. Ancak California, Menlo Park’ta bulunan SLAC hızlandırıcısındaki BaBar dedektörünün parçacığı tespit edememesi araştırmaları sonuçsuz bırakmıştı.

Fransa-İsviçre sınırında bulunan 27 kilometrelik süper iletken mıknatıs LHC’de yapılan deneylerde ise tetrakuark’a ait olduğu belirtilen 4000 bin parçacığın izine rastlandı. Araştırmacılar, çember şeklindeki LHC’nin Belle ve BaBar dedektörlerine kıyasla 10 kat daha fazla veri analiz ettiğine dikkat çekti.

BaBar sözcüsü Michael Roney, CERN’de çok iyi bir sonuç elde edildiğini belirterek, ‘Z(4430)’u tespit etmeye yetecek veri miktarını elde edemedikleri için parçacığın kendilerine gözükmediğini’ söyledi.

‘Muhtemelen gerçek’

İsrail Tel Aviv Üniversitesi’nden Merel Karliner, ‘geçmişteki araştırmalarda tetrakuark’ı oluşturan parçacık çiftlerinin zayıf bağlara sahip olduğu için tespit edilememiş olabileceğini’ belirtti ve Z(4430)’un aynı özelliği taşımayan farklı kütleli bir parçacık olduğunu savundu.

Öte yandan tetrakuark için oluşturulan modellere göre Z(4430)’un 10 kat daha hızlı çözünmesi, yeni keşif hakkında soru işaretleri de doğurdu. Bilim insanları, yeni parçacığın çözünme hızı hakkında yeni bilgiler elde ederek keşfin tetrakuark veya başka bir maddeye işaret edip etmeyeceğini anlamaya çalışacak.

CERN ve New Scientist | Al jazeera