Bilim Tarihine Damga Vurmuş Birbirinden Değerli 17 Bilim Kadını
Bilim dünyasında kadınların erkeklere göre hep daha geri planda kaldığı konuşulur, tartışılır. Doğru mu, değil mi; bilmiyoruz. Bildiğimiz şey ise bilim dünyasına bol bol katkılarda bulunmuş bir çok bilim kadınının var olduğu.
1. Marie Curie
1867-1934 yılları arasında yaşayan Polonya asıllı kimyager ve fizikçi Curie, Madam Curie olarak da bilinir. Radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalarla iki farklı alanda Nobel Ödülü kazanmıştır.
Uranyumla yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfeden Curie, bunun dışında toryumun radyoaktif özelliğini buldu ve radyum elementini ayrıştırdı. 1903 Nobel Fizik ödülü ve 1911 Nobel Kimya ödülü sahibi olmasının yanı sıra radyoloji biliminin de kurucusudur. Çalışmalarıyla bir çığır açan Curie, Nobel Ödülü'nü alan ilk kadın, bu ödülü iki kere alan ise ilk bilim insanı olmuştur.
2. Ada Lovelace
1815-1852 yılları arasında yaşamış İngiliz matematikçi ve yazardır. Esas olarak Charles Babbage'in erken dönem mekanik genel amaçlı bilgisayarı Analitik Motoru üzerindeki çalışmaları ile bilinir. Motor hakkındaki notları, bir makine tarafından işlenmek üzere yazılan ilk algoritmayı içerir. Bundan dolayı genel kanıya göre dünyanın ilk bilgisayar programcısı olduğu kabul edilir.
3. Jocelyn Bell Burnell
1943 yılında doğan Kuzey İrlandalı astrofizikçi, pulsarları keşfeden bilim insanı olarak tarihe geçti. Bunun yanı sıra büyük bir radyo teleskobunun yapılmasında emeği geçen Burnell, pulsarların düzenli olarak yaydığı radyo sinyalleri konusunda da araştırmalar yaptı.
4. Rachel Carson
1907-1964 yılları arasında yaşamış olan Amerikalı Rachel Carson, yayımladığı Sessiz Bahar isimli kitabı ile dünyada çevresel hareketi başlatan ve DDT adlı bir böcek ilacının zararlı olduğunu kanıtlayan çevre dostu bir bilim insanı. Rachel, DDT adı verilen maddeyi ölen kuşların yumurtasına bakarak keşfetmiştir. Carson, dünya genelinde çevre bilincini oluşturmuş ve dünyamızı zehirleyen bu tür kimyasal maddelerin kullanımına yasal olarak sınırlılık getirmiştir.
5. Grace Hopper
1906-1992 yılları arasında yaşamış olan Grace Murray Hopper Amerikalı bilgisayar bilimcisi ve ABD donanmasında rütbeli askerdir. Harvard Mark I bilgisayarının ilk programcılarından biri olan Hopper, bilgisayar programlama dilleri için ilk derleyiciyi geliştirdi. İlk modern programlama dillerinden biri olan COBOL'un da geliştiricilerindendi. Bilgisayar dilinde 'debugging' diye bilinen programı hatalardan temizleme konseptinin de ilk kullanıcılarındandı. Amerikan savaş gemisi USS Hopper (DDG-70) adını kendisinden almıştır.
6. Elizabeth Blackburn
1948 yılında doğan Elizabeth Helen Blackburn moleküler biyoloji alanında çalışmalar yapmıştır. Kromozomların uç kısımlarında bulunan ve kromozomları koruyan telomer isimli yapılarla ilgili çalışmalarıyla bilinir. Telomer yapımında etkin telomeraz enziminin kaşifleri arasındadır. Bu çalışmalarından dolayı 2009 yılında Carol W. Greider ve Jack W. Szostak ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır. Tıbbi etik üzerine de çalışmaları vardır.
7. Barbara McClintock
1902-1992 yılları arasında yaşamış olan Barbara McClintock 1983 yılı Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü sahibi olan Amerikalı bir bilim insanı. Dünyanın en önemli sitogenetikçilerinden biri olarak kabul edilen McClintock, 1927 yılında botanik dalında Cornell Üniversitesi'nden doktorasını almış ve burada mısır sitogenetiği dalında öncü çalışmalarda bulunmuştur.
1920'lerin sonundan itibaren McClintock, kromozomlar ve mısırda üreme sırasında nasıl değiştiğiyle ilgili çalışmalar yapmış, ilk kez mısırın genetik haritasını çıkarmıştır. Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü ise transpozonları keşfinden dolayı kazanmıştır.
8. Lise Meitner
1878-1968 yılları arasında yaşamış olan Lise Meitner Avusturyalı bir fizikçidir. Nükleer fizik ve radyoaktivite üzerine çalışmış olmasının yanı sıra fisyon olayının teorik yorumunu yapmıştır.
11 Şubat 1939'da Otto Frisch ile birlikte dünyayı değiştirecek bir makale yayınladılar: 'Uranyumun nötronlarla parçalanması: Yeni tip bir nükleer tepkime'. Bu makalelerinde Hahn ve Strassmann'ın deneylerini referans göstererek ve çekirdeğin damlacık modeli kullanarak; baryumun, uranyumun parçalanmasından ortaya çıktığını önerdiler. Bu olaya fisyon ismini koydular ve bir çekirdekte oluşan nükleer fisyon tepkimesinden yaklaşık 200 milyon elektron volt (200 MeV) enerji açığa çıktığını hesapladılar.
9. Rosalind Franklin
1920-1958 yılları arasında yaşamış olan Rosalind Franklin DNA, virüs, kömür ve grafitin yapılarının anlaşılmasında büyük katkılarda bulunan İngiliz biyofizikçi ve kristallografçıdır. En çok Watson ve Crick'in DNA'nın yapısını keşfetmelerinden önce yaptığı X-ışını kırınımı çalışmalarıyla ve öne sürdüğü hipotezlerle tanınmıştır. Daha sonra ise tütün mozaik virüsü ve polio virüsler için yaptığı araştırmalarla dikkat çekmiştir.
10. Dorothy Crowfoot Hodgkin
1910-1994 yılları arasında yaşamış olan Dorothy Crowfoot Hodgkin, protein kristallografisi adlı bilim dalının kurucusu olan Britanyalı bir bilim insanıdır. Biyomoleküllerin üç boyutlu yapılarını belirlemek için kullanılan X ışını kristallografisi tekniğinin öncülüğünü yapmıştır. En önemli başarıları kolesterol, penisilin, B12 vitamini ve insülinin moleküler yapılarının keşfidir. B12 vitamini üzerine çalışması ile 1964 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülmüştür.
11. Maria Mitchell
1818-1889 yılları arasında yaşamış olan Maria Mitchell, 1847 yılında teleskop yardımıyla “Miss Mitchell Kuyrukluyıldızı” olarak da bilinen kuyrukluyıldızı keşfeden Amerikalı bir astronomdur. Mitchell bu keşfi sayesinde, Danimarka kralı 7. Frederick tarafından sunulan altın madalyaya layık bulunmuştur - ki bu ödülün o dönemde bir kadına verilmesi sıra dışı ve önemli bir durumdur. Mitchell, mesleği astronomluk olan ilk Amerikalı kadındır.
12. Mary Somerville
1780-1872 yılları arasında yaşamış olan İskoçyalı Somerville, bilim yazarı ve polimattır. Astronomi alanındaki çalışmalarıyla Caroline Herschel ile birlikte Kraliyet Astronomi Topluluğu'na kabul edilen ilk iki kadın üyeden biri olan Somerville, bunun yanı sıra matematik alanında çok önemli çalışmalara imza atmıştır.
13. Mary Anning
1799- 1847 yılları arasında yaşamış olan Mary Anning, Britanyalı bir fosil biriktiricisi ve paleontolojisttir. Henüz 10-12 yaşlarındayken dinozor kalıntıları keşfetmiş ve bu kalıntıları bir bütün olarak gün yüzüne çıkarmıştır. Fosil keşifleri ve incelemeleri sayesinde bu alanlarda dünyanın gelmiş geçmiş en önemli bilim insanlarından biri olduğu kabul edilmektedir.
14. Caroline Herschel
1750-1848 yılları arasında yaşamış olan Caroline Herschel, Alman-İngliz bir astronom ve kendisi gibi astronom olan William Herschel'in kız kardeşidir; iki kardeş tüm kariyerleri boyunca beraber çalışmıştır. Astronomiye en önemli katkısı, bazı kuyruklu yıldızları keşfetmesi olmuştur; bunların içinden özellikle kendi adını taşıyan periyodik kuyruklu yıldız 35P/Herschel-Rigollet'nin keşfi önemlidir.
Herschel, Mary Somerville ile birlikte Kraliyet Astronomi Derneği Altın Madalyası'nı kazanan ve Kraliyet Astronomi Derneği'nin onursal üyeleri arasına giren ilk kadındır. Ayrıca, Kraliyet İrlanda Derneği'nin de onursal bir üyesi olmuştur. Prusya Kralı, Herschel'e 96. doğum günü şerefine bir Bilim Altın Madalyası vermiştir.
15. Sophie Germain
1776-1831 yılları arasında yaşayan Marie-Sophie Germain Fransız asıllı matematikçi, fizikçi ve filozoftur. Elastiklik teorisinin öncülerinden biri olarak konuyla ilgili yazdığı tez ona, Paris Academy of Sciences tarafından verilen büyük bir ödül kazandırdı. Fermat'ın son teorisi hakkında çalışan matematikçilere kaynak sağladı. Kadınlara olan önyargılar sebebi ile kariyerini matematik üzerinden yapamadı; fakat bağımsız olarak matematik üzerine hayatı boyunca çalıştı. Matematiğe olan katkıları sonucu ölümünden 6 yıl sonra Göttingen Üniversitesi tarafından fahri doktorluk ünvanı aldı. The Academy of Sciences tarafından her yıl verilen The Sophie Germain Prize adlı bir ödül bulunmaktadır.
16. Hypatia
370-415 yılları arasında yaşamış olan ve döneminin oldukça ötesinde olan Hypatia; Yunan filozof, matematikçi ve astronomdur. İskenderiye Kütüphanesi'nde felsefe, matematik ve astronomi üzerine dersler vermiştir. Yeni Platonculuk öğretisine bağlı olan Hypatia, Atina Akademisi'nin Eudoxus'ün başını çektiği Matematik geleneğine üye idi. Hypatia doğayı; mantık, matematik ve deney ile açıklamaya çalıştı.
17. Sonja Kowalewsky
1850-1891 yılları arasında yaşamış olan Sonja, ilk büyük kadın Rus matematikçisidir. Analiz, diferansiyel denklemler ve mekanik alanlarına birçok orijinal katkıda bulunmuştur. Kuzey Avrupa'da ilk kez tam profesörlük alan kadındır. Ayrıca bilimsel bir dergide editör olarak çalışan ilk kadınlardandır.