Basit Bir Canlıdan Fazlası: Algılarımızın 5 Duyuyla Sınırlı Olmadığını Ortaya Koyuyoruz
İlkokulda sık sık karşımıza çıkan '5 duyu' olayı esasında antik bir çıkarımdan ibaret. İşin doğrusu duyularımız bundan çok daha komplike. Ve kesinlikle 5 tane değil...
Geleneksel '5 duyu'yu hatırlayalım: Görme, işitme, koklama, dokunma ve tatma.
Bu tablonun çıkış kaynağı Aristoteles. Yani son derece eski...
Eski olan her şey geçersiz değil elbette. Aristo haklıydı. Yalnızca bunun duyulara getirilmiş yüzeysel bir ayrım olduğunu ifade edelim. Esasında duyularımız birbirinden farklı reseptörlerle işletilen pek çok farklı işleve sahip.
Şimdi geri kalan o duyulardan bazılarına bakalım:
1. Termosepsiyon
Sıcak ve soğuğu hissetme duyusu.
2. Propriyosepsiyon
Vücut bölgelerinin ve uzuvların nerede olduğun farkında olma duyusu.
3. Nosisepsiyon
Acı duyusu. Diğer duyuların aşırı bir yüklemesi olarak düşünülse de, farklı ve kendine özgü bir duyu.
4. Kimyasal duyu
Vücutta dolaşıma giren hormonlarla kimyasalların (örn. ilaçlar) ayrımını yapan duyu. Buna göre beynin medula bölgesini harekete geçirir. Refleks olarak kusmak bu duyuyla ilintilidir.
5. Gerinme duyusu
Duruma göre ciğerlerin, mesanenin, midenin ve diğer sistemlerin gerinmesini düzenleyen duyu. Baş ağrısıyla da ilişkilidir.
6. Denge duyusu
Vücudu dengede tutma ve çeşitli yönlerde hareket ettirebilme duyusu.
7. Kaşınma duyusu
Kaşınma hissi, dokunmayla ilgili diğer duyulardan farklı bir sistem tarafından gerçekleştirilir.
8. Susuzluk duyusu
Vücudun hidrasyon seviyesini ölçümleyip su ihtiyacına yol açan duyu.
9. Açlık duyusu
Susuzluğun aynısı. Ama beyne 'Acıktın' düşüncesini pompalar.
10. Zaman duyusu
Bu duyuyu kontrol eden kesin bir sistem bulunmuyor. Ama insanın zaman algısını yöneten ve vücudu da buna uygun davranmaya sevkeden bir duyunun varlığı şüphesizdir.
Yorum Yazın
Yeni tanıştığın kişinin gerçekte ne mal olduğunu hissetme duyusu da yok mu?
aşırı boş bi zamanım olmuştu dün '' beş duyudan dahası olmalı '' sonucuna varmıştım onedio da o duyuların adını verdi bu gün :D:D:D çok iyi ya
Zaman kavramı diye bir şey yok bende ansızın güneşin doğuşunu fark ediyorum, farkında olmadan güneş neden batıyor dediğim zamanlar oldu -.-
Kişiden kişiye ağırlığı değişir.