Anlaşmalı Boşanma Davası Nedir, Nasıl Açılır?
Evliliğin hukuki statüsü bir sözleşmedir. Evlilik için imza atarken aslında bir sözleşmeye imza atmaktayız. İnsanlar bu imzanın ciddiyetini o esnada pek düşünmese de esasen hukuki açıdan medeni halimizde ve buna bağlı olarak hayatımızı etkileyen alanların birçoğunda bir statü değişikliği yapıyor ve çeşitli yükümlülükler altına giriyoruz. Evliliğimizi sona erdirmemiz gereken olay ve durumlar ortaya çıktığında ise neden kolayca sona erdiremediğimizi sorgulayıp hayıflanıyor, sitem ediyoruz. Okumakta olduğunuz bu yazı boşanmayı düşünen evli çiftlerin bu konuda daha bilinçli hareket etmelerine yardımcı olacaktır.
Evlilik sözleşmesini sona erdirebilmek için hukuk haklı bir sebep aramaktadır.
Yasal sebepler olmadan, keyfi olarak bir evliliği sona erdirmek hukukumuzda mümkün değildir. Evlilik birliğini sona erdirmek bir mahkeme işi olduğundan ve evliliği hakim sona erdirdiğinden yasal bir sebep aranmaktadır. Pratikte de bu nedenlerle senelerce süren boşanma davaları karşımıza çıkmaktadır. Evliliğin doğal sona erme sebebi olan ölüm ile istisnai birkaç sebebini (gaiplik, cinsiyet değişikliği vd.) saf dışında tutarsak evliliği ihtiyari olarak bitirmenin hukuki süre açısından en makul yöntemi anlaşmalı boşanmadır. Bu yazımızda sizlere anlaşmalı boşanmanın hukuken ne anlama geldiğini, şartlarının neler olduğunu, boşanma protokolünün nasıl hazırlandığını ve sürecinin nasıl ilerlediğini ve hangi durumlarda ne kadar sürdüğünü aktaracağız. Keyifli okumalar.
Boşanmayı hukuken en basit biçimde tanımlamak gerekirse; kanuna uygun şekilde kurulmuş evlilik birliğindeki eşlerin yine kanundaki sebeplere dayanmak suretiyle mahkeme kararı sonucu evlilik birliğini sonlandırmasıdır, diyebiliriz. Boşanma için aranan kanuni sebeplerin hepsine değinmeye gerek olmamakla birlikte anlaşmalı boşanmanın kanunda boşanma sebebi olarak düzenlendiğini belirtmek gerekmektedir. Medeni Kanun’a göre boşanma davası iki şekilde açılabilir: Bunlardan biri çekişmeli boşanma davası iken, diğeri anlaşmalı boşanma davasıdır. Bir başka deyişle anlaşmalı boşanma, tek başına boşanma sebebi olabilen ayrıksı ve daha kısa süreci olan ikincil bir yöntemdir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Nedir?
Anlaşmalı boşanma davası, evlilik birliğini sonlandırmak isteyen eşlerin; iştirak ve yoksulluk nafakası, maddi ve manevi tazminat, menkul ve gayrimenkul malların paylaşımı, çocuğun velayeti ve çocukla şahsi ilişki kurulması gibi konuları düzenleyerek bir protokol imzalamaları ve bu protokolü gerekli talepler çerçevesinde mahkemeye sunmaları ile tek celsede boşanabildikleri bir boşanma davası türüdür.
Anlaşmalı boşanma 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinin 3. fıkrasında hükme bağlanmıştır:
“Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hakimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.”
Anlaşmalı Boşanma Davası Açabilmek İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
Anlaşmalı boşanma her ne kadar daha kısa sürede sonuçlanan ve daha az baş ağrıtan bir boşanma yöntemiyse de bu davayı açabilmek için kanun belli bazı şartlar aramıştır. Bu şartlar şu şekildedir:
1)Evlilik en az bir yıldır sürüyor olmalıdır.
2)Taraflar mahkemeye birlikte başvurmalıdır ya da taraflardan birinin anlaşmalı boşanma davası açma talebini bir dilekçe ile ilgili mahkemeye iletmesi gerekmektedir.
3)İkinci maddedeki ilk durumda davalı gösterilen taraf boşanma iradesini beyan ve davayı kabul etmelidir.
4)Taraflar anlaşmalı boşanma davalarının duruşmalarında mahkeme huzurunda boşanma iradelerinde mutabık olduklarını beyan etmelidirler. Boşanma da evlilik gibi kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan bu irade beyanları avukat aracılığı ile mahkemeye sunulamaz. Avukatlar duruşmada bulunabilir ve dilekçe ile protokolleri hazırlayıp diğer bütün hukuki süreçleri yönetebilir ancak kabul beyanlarını boşanmak isteyen taraflar kendileri mahkeme huzurunda bulunmak suretiyle dile getirmelidirler.
5)Boşanmanın mali sonuçlarını da içeren anlaşmalı boşanma protokolü, taraflarca imza altına alınmak suretiyle mahkemeye sunulmalıdır.
Anlaşmalı Boşanma Davalarıyla İlgilenen Mahkeme Hangisidir?
Usul Hukuku’nda görev, mahkemenin hangi türde davalara baktığı ile; yetki ise hangi yerdeki mahkemenin baktığı ile ilgilidir. Boşanma davalarının tümüne aile mahkemeleri bakmakla görevlidir. Ancak ülkemizde aile mahkemelerinin olmadığı mahaller de mevcuttur. Bu mahallerde anlaşmalı boşanma davalarına asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla bakmaktadır. Yetki hususunda ise boşanma davalarında genel kural; taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesi veya tarafların son altı ay içerisinde beraber yaşadıkları yer mahkemesinin yetkili olduğu şeklindedir. Fakat anlaşmalı boşanma davasında kesin yetkili mahkeme bulunmamaktadır. Dolayısıyla tarafların mutabık olduğu herhangi bir yerdeki aile mahkemesinde, aile mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesinde bu dava açılabilmektedir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?
Boşanma protokolü ya da anlaşmalı boşanma protokolü bir sözleşme türüdür. Anlaşmalı boşanma protokolü, boşanmak isteyen ve boşanmanın mali olan olmayan tüm hukuki sonuçlarında mutabık olan eşlerin mahkemenin hükmünü buna göre kurması talebiyle taraflarca hazırlanmış ve imzalanmış basit bir sözleşmedir. Evlilik birliği sona erdikten sonra ortaya çıkacak durumlarda neler yapılacağı bu protokolde gösterilir.
Bu protokolün; çocuk varsa çocuğun velayeti nasıl düzenlenecek, velayeti olmayan tarafla şahsi ilişkisi ne şekilde, hangi zaman aralıklarında, hangi düzen dahilinde ve nerede kurulacak, taraflardan biri diğerine çocuğun giderlerine katılma maksadıyla iştirak nafakası ödeyecek mi, ödeyecekse hangi mecra üzerinden hangi miktarda ödeyecek, bunun yanında diğer tarafa yoksulluk nafakası ödenecek mi ödecekse nereye ve nasıl ödeme yapılacak; evlilik birliği içinde edinilen menkul ve gayrimenkul mallar ile varsa ortaklıkların ve alacak, hak ve borçların paylaşımı nasıl olacak; maddi ve manevi tazminat talebi mevcut ise bu ne şekilde düzenlenecek gibi soruları yanıtlayan maddeleri ihtiva etmesi gerekir. Bu maddeler vaz edilip taraflarca onaylandıktan ve imza altına alındıktan sonra dava dilekçesinin eki olarak mahkemeye sunulur ve dilekçenin talep kısmında evlilik birliğinin sona erdirilmesinin ardından gerçekleşeceği muhakkak ve gerçekleşmesi muhtemel olay ve durumlarda uygulanmak üzere kurulacak hükümlerin bu sözleşmeye göre kurulması talebi mahkemeye iletilir. Muhtevası yukarıda bahsettiğimiz şekilde olan bu protokolün hakim incelemesi sonrası hukuka aykırı olmadığı kanaati var ise bu protokol hükümleri doğrultusunda tarafların boşanması yönünde hüküm kurulacaktır. Hakim bu protokol hükümlerini uygun gördüğü ölçüde, taraflar arasındaki taksimin hakkaniyeti ile çocuğun üstün yararı ilkesini gözetmek suretiyle düzenleyebilir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?
Eğer boşanma protokolü hukuka aykırı değilse ve taraflar istinaf kanun yoluna başvurma hakkından feragat ettiyse hakimin takdiri de önemli olmakla beraber anlaşmalı boşanma davaları davanın açıldığı mahkemeye ve mahkemenin bulunduğu şehre göre değişmekle birlikte genellikle 1-3 ay arasında bir süre içerisinde tek celsede sonuçlanmaktadır. Ancak taraflardan biri anlaşma iradesinden ayrılıp davayı istinafa taşımak ister istinaf da bu talebi kabul ederse işbu süreç hayli uzayacaktır.
Anlaşmalı Boşanma Protokolünü Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Bir Husus:
Anlaşmalı boşanma davasını açmak ve anlaşmalı boşanma protokolünü hazırlamak kolay gibi görünse de protokoldeki ve dilekçedeki en küçük detay sizi hayatınızın kalan kısmında büyük zorluklara sürükleyebilecek ciddiyettedir. Bu sebeple protokol ile dilekçeyi bir avukat ile birlikte hazırlamanız sizin yararınıza olacaktır.
Yorum Yazın