Uzay’da Çamaşırhane Var mı? Astronotlar Ay’da İç Çamaşırlarını Nasıl Temiz Tutuyor?
Ay görevleri için yeni uzay giysilerinin içini temiz tutma konusunda araştırmalar hız kesmeden devam ediyor. Bu giysiler, astronotların aşırı sıcaklık, uzay radyasyonu ve aşındırıcı toz gibi zorlu koşullara dayanabilecek özelliklerde olmalıdır. Aynı zamanda iç çamaşırı gibi giysilerin mikropların üremesini önlemesi de önemlidir, çünkü uzay giysileri farklı astronotlar arasında paylaşılacak ve uzun süreler boyunca kullanılacaktır.
Giysilerinizi yıkamak oldukça sıradan bir iştir, ancak deterjan ve çamaşır makinesi kullanarak Dünya'da kolayca gerçekleştirilebilir.
Giysilerinizi kuruması için dışarıya asmak en güzel kokuların ortaya çıkmasına neden olsa da, uzay giysinizi en yakın çamaşır makinesinden - hatta sudan - 384.400 kilometre uzakta temiz tutmak bambaşka bir seviyedeki zorluk.
Astronotlar planlanan Artemis göreviyle muhtemelen 2025'te Ay'a geri dönmeye hazırlanırken, bilim insanları astronotların sadece Ay'ın yüzeyindeki zorlu koşullarda hayatta kalmalarına değil, aynı zamanda yeni uzay giysilerinin içini temiz tutmalarına yardımcı olacak en iyi kumaşları araştırıyor.
Bu koşullar arasında aşırı sıcaklıklara, uzay radyasyonuna ve yüksek derecede aşındırıcı toza maruz kalmak yer alıyor.
Bu toz, Apollo uzay giysilerinin contalarının dışarıda sadece birkaç saat içinde tozla dolmasına neden olduğu için büyük bir sorun ve Artemis ekibi gelecekte Ay'ın yüzeyinde yaklaşık 2.500 saat geçirmeyi umuyor.
Plajda mayosuna kum kaçan herkes toz dolu bir uzay giysisinin ne kadar aşındırıcı olacağını tahmin edebilir.
Bir başka sorun da uzay giysisinin içinde mikrop üremesinin nasıl önleneceğidir, özellikle de uzay giysileri mürettebat üyeleri tarafından paylaşılabileceğinden.
'İç çamaşırınızı temiz tuttuğunuzu düşünün; deterjan, çamaşır makinesi ve kurutma makinesi sayesinde günlük olarak yeterince kolay bir iş. Ancak Ay'daki ya da ötesindeki habitatlarda uzay giysilerinin iç kısımlarını sürekli olarak yıkamak pek pratik olmayabilir,' diyor Avrupa Uzay Ajansı (ESA) malzeme ve süreç mühendisi Malgorzata Holynska yaptığı açıklamada.
"Uzay giysileri büyük olasılıkla farklı astronotlar arasında paylaşılacak ve kullanım arasında uzun süreler boyunca, potansiyel olarak mikroorganizmalar için elverişli koşullarda saklanacaktır.
Mikrobiyal büyümeyi önlemek için alternatif çözümler bulmamız gerekiyordu.'
ESA, Apollo döneminde var olmayan yeni uzay giysileri için uygun yeni tekstil ürünlerini değerlendirmek üzere çalışıyor.
Projelerden biri olan Avusturya liderliğindeki Mikrobiyal Aktiviteyi Azaltmak için Biyosidal Gelişmiş Kaplama Teknolojisi (BACTeRMA), esasen astronotların 'iç çamaşırı' olan giysilerin iç astarlarında mikropların büyümesini önlemeye yardımcı olacak yolları araştırıyor.
Bunu yapmak için "ateşe ateşle karşılık verme" yaklaşımını benimsemişler ve "ikincil metabolitler" olarak adlandırılan maddelere bakıyorlar.
Bunlar mikroplar tarafından üretilen, antibiyotik özellikler içeren ve mikropları farklı çevresel koşullara karşı korumaya yardımcı olan bileşiklerdir. Gümüş ve bakır gibi iyi bilinen anti-mikrobiyal malzemeler muhtemelen zamanla kararacak ve astronotların cildinin yanında rahat olmayacaktır.
Ekip, bu bakteriyel metabolitlerle kumaşları boyamak gibi işleme tekniklerini deneyerek bu ikincil metabolitlerden farklı özelliklere sahip malzemeler yarattı.
Bu anti-mikrobiyal tekstillerin başarısı, uzay giysileri için hayati önem taşısa da, gelecekte daha geniş uygulamalara sahip olabilir.
Avusturya Uzay Forumu Direktörü Gernot Grömer, "PExTex ve BACTeRMA'nın bulguları, antimikrobiyal işlemler ve akıllı tekstil teknolojilerinin entegrasyonu alanlarında gelecekteki gelişmelerin temelini oluşturuyor" dedi.
'Ayrıca bu projeler, özel özelliklere sahip yenilikçi tekstillerin geliştirilmesinin fizibilitesini ve önemini göstererek tekstil endüstrisi için daha geniş sonuçlar doğurabilir.'
Uzay iç çamaşırları için küçük bir adım, akıllı tekstil teknolojisi için dev bir adım diyebiliriz.
Yorum Yazın