Tüm Dünyayı Etkileyen Modern Zamanların En Büyük Ölçekli Güneş Fırtınası: Carrington Olayı
Her ne kadar günlük hayatta çoğu kişinin umrunda olmayan bir tehlike olsa da, güneş fırtınaları yaşamı felç etmeye yönelik en büyük felaket olasılıklarından biri. Hatta zaten daha önce de dünya çapında böyle etkileri olmuş bir felaket türü. İşte o etkilerin en büyüğünün meydana geldiği Carrington Olayı'na gelin beraber göz atalım.
Sizlerle 1800'lerin ortalarına doğru bir zaman yolculuğuna çıkıyoruz.
1 Eylül 1859 günü öğlene doğru, İngiltere'de dönemin en ünlü astronomlarından biri olan Richard Carrington, kendine özel gözlemevinde sıradan bir gün geçirmektedir. Birkaç dakika sonra tarihin gördüğü en büyük güneş fırtınasının oluşumuna tanık olacağından haberi yoktur.
Carrington bir anda Güneş'in üzerinde bazı leke oluşumları olduğunu fark eder.
Bu güneş lekelerinin boyutları hayli büyüktür. Daha sonra aniden iki adet inanılmaz parlak ışık patlaması yaşanır, bu parlak noktaların boyutu giderek büyür ve Carrington'ın kendi tabiriyle böbrek şekline gelirler.
Çok nadir ve beklenmeyen bir şeye tanık olduğunu anlayan gök bilimci, o anları daha sonra notlarına şöyle kaydeder:
'Parlaklıkları gördüğüm anda hemen koşup olayı benimle izleyecek birilerini aradım. 1 dakika içinde dönmeme rağmen, şekillerin çoktan değiştiğini ve zayıfladığını gördüm.' Buna rağmen Carrington ve çağırdığı kişi birlikte beyaz parlak noktaları yok olana kadar izlerler. 11:18'de başlayan olaydan, 11:23'te geriye hiçbir iz kalmamıştır.
Olayın olduğu günün gecesinde, sabaha doğru bütün dünyada gökyüzü kırmızı, yeşil ve mor auroralar ile kaplanır.
Bu auroralar, güneş fırtınasının inanılmaz kuvvetli ve büyük olması nedeniyle öylesine güçlü ve parlakmış ki, insanlar sanki gün ışığındaymış gibi gazete veya kitaplarını okuyabiliyorlarmış.
Tabii bu devasa manyetik patlama, gökyüzündeki inanılmaz görsel şovun yanında kötü etkilere de sahip.
Nitekim olay esnasında ve sonrasında dünya çapında tüm telgraf sistemleri bozulur ve her şey birbirine girer. Yoğun elektromanyetik bombardıman nedeniyle kablolara elektrik veren bataryalar çıkarıldığında bile kablolardan mesajlar iletilmeye devam eder. Çoğu telgraf makinesi yanar ve kullanılamaz hale gelir.
Peki o günkü patlamanın şiddetinde başka bir patlama, günümüzde yaşanırsa neler olabilir?
Uzmanlara göre etki, sandığımızdan çok daha yıkıcı olabilir. Yakın zamanda bu duruma örnekler de var. 1989'da gerçekleşen bir güneş fırtınası, Kanada'nın neredeyse tamamında 9 saatlik bir elektrik kesintisine sebep olur ve 6 milyon insanı etkiler. O olay esnasında ABD'nin bazı bölgelerinde güç transformatörleri erir.
2005'in Aralık ayındaki başka bir olayda ise, tüm dünyada GPS sistemleri 10 dakikalığına devre dışı kalır.
10 dakika uzun bir süre gibi görünmeyebilir, ama GPS teknolojisi günümüzde öylesine önemli ki, özellikle o esnada gökyüzünde bulunan binlerce uçağın 10 dakika boyunca konum bilgisi alamadığı düşünüldüğünde bir facianın eşiğinden dönüldüğünü söylemek yanlış olmaz.
Üstelik şunu da akılda tutmak önemli: Carrington Olayı esnasında gerçekleşen patlama, tüm bu patlamaların onlarca katı büyüklüğündeydi.
Son 500 yılın en büyük patlaması olduğu düşünülen o olay, günümüzde hayatımıza daha da entegre olan elektronik sistemleri yerle bir eder gibi duruyor. Telefon ve internet kablolarının yanabileceği; radar, cep telefonu sinyalleri, GPS sistemleri gibi sistemlerin tamamen çökebileceği gibi olayların ihtimalleri bir hayli yüksek. Daha da kötüsü, uzmanlara göre bizi güneş fırtınalarından koruyacak bir sistem geliştirmemiz mümkün bile değil.
Bunlar yetmediyse bir kötü haber daha verelim: Böyle bir patlamanın ne zaman oluşacağına dair pek bir fikrimiz yok.
Ve oluştuğunda, uzaydaki binden fazla uydunun tamamını etkileyerek dünyayı 1 trilyon dolara yakın bir zarara uğratacak.
Uzmanların Güneş patlamalarını tahmin etmeye yönelik sistemler geliştirmeye çalışıyor olduğunu da ekleyelim; fakat şimdilik elimizde çok ciddi bir bilgi birikimi maalesef yok. Umalım ki böyle bir olay, biz en azından kısmen de olsa hazır olana kadar yaşanmasın...
Yorum Yazın
NASA en son olarak geçen sene "Güneşte bir daha ciddi büyüklükte bir patlama yaşanması ihtimalinin düşük olduğunu" açıklamıştı. Fakat sürpriz olur mu? Neden ... Devamını Gör
patlama olursa revolution dizisi gibi oluruz artık