Petrol, Güveni Sarstı: Son Yıllarda Suudi Arabistan ve ABD İlişkileri Neden Gerginleşti?
70 yılı aşkın bir süredir ittifak halinde olan Suudi Arabistan ve ABD ilişkileri son yıllarda çıkmaza girmiş durumda. Bunca yıldır geniş petrol kaynaklarına karşılık güvenlik takası çerçevesinde süren dostluk Çin'in araya girmesi, Kaşıkçı cinayeti derken aşınmaya başladı. Gelin Suudi Arabistan ve ABD ilişkilerinin neden gerginleştiğini detaylıca keşfedelim! 👇
ABD ve Suudi Arabistan birbirlerine zıt değerleri olmasına rağmen bunca senedir 'petrol' çerçevesinde dostluklarını sürdürdüler.
ABD'nin Suudi liderlere güvenlik, krallığın da geniş petrol kaynaklarına erişim vaatleri üzerinden süren ittifakı zaman zaman krize girse de bir şekilde geride bırakılmıştı. Ancak son yıllarda gördüğümüz kadarıyla bu 'sarsılmaz' dostluğun temelleri aşınmaya başladı.
Artık ABD'nin petrol ihtiyacı için Suudi Arabistan'a bağımlılığı kalmadığı gibi Suudilerin de ABD'nin korumasına olan güveni azaldı.
Bu bağlamda bir zamanlar göz yumdukları anlaşmazlıklar, yerini potansiyel ve kalıcı uyuşmazlıklara bırakmış durumda. Peki ilişkiler hangi noktadan itibaren gerginleşmeye başladı? 👇
En büyük sebeplerden biri olarak petrol fiyatlarındaki artışı göstermek yanlış olmaz.
Küresel çaptaki enflasyona ek olarak üretimdeki kısıtlamadan dolayı Suudi Arabistan petrol fiyatlarını yükseltmişti. Dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı olarak bu hamlesinin üstüne liderliğini üstlendiği OPEC devletleri günde bir milyon varilden fazla üretmeyeceğini açıklayarak sürpriz bir üretim kesintisi kararı vermişti.
Ekim 2020 yılında OPEC o zamana kadar olan en büyük üretim kesintisini duyurduğunda ABD Başkanı Joe Biden bunu 'ihanet' olarak değerlendirdi.
Hatta bu kararın açıkça belirtmediği bazı sonuçları olacağını söyleyerek üstü kapalı tehditte bulundu. Tabii bu tehdidin altını doldurmakta da gecikmedi Biden; o güne kadar Muhammed Bin Selman'ı Cemal Kaşıkçı cinayeti konusunda sakınan ABD bu politikasını tersine çevirmeye karar vermişti.
ABD istihbarat bürosu Suudi Prens Bin Selman'ın Kaşıkçı'yı öldürme emrini veren isim olduğunu açıkladı.
Aslında Joe Biden bu hamleyle petrol fiyatlarında iyiye doğru bir değişimi tetikleyeceğini ummuştu; ne yazık ki 2022 Haziran'ında Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması sonucunda tüm umutlar çöpe gitti.
Savaştan dolayı petrol fiyatları fırlayınca Biden tükürdüğünü yalamak zorunda kaldı ve Suudi Arabistan'a bizzat giderek prensle görüştü.
Peki ABD gerçekte Suudi petrolüne ne derece bağımlı? Günümüzde ABD, kaya gazı ve petrolü sayesinde petrol üretiminin büyük bir kısmını elinde tutuyor. Ham petrol içinse artık Suudi Arabistan'dan ziyade Kanada birincil kaynak.
Ancak Biden'ın koşa koşa prense dönmesine bakılırsa Suudilerin halen petrol sektöründe büyük etkisi olduğu aşikar.
Suudi Arabistan, petrol fiyatlarının belirlenmesinde ciddi bir rolü olmasının yanı sıra OPEC içindeki en büyük üretici olarak uluslararası ham petrol ticaretinin yüzde 60'ını elinde tutuyor.
Bir de duruma Suudi Arabistan tarafından bakalım. Neden ABD'nin koruyuculuğuna olan güvenleri gitgide azaldı?
ABD'nin 2021 yılında Afganistan'dan çekilmesinin oradaki hükümetin yıkılışını hızlandırdığı düşünülüyor. Ayrıca Suudiler, 10 yıl önceki Mısır isyanlarında Hüsnü Mübarek'e olan desteğini çektiği için de ABD'yi suçluyor. Suudilerin bölgesel liderlikte rakibi olan İran'ın etkisini kısıtlamak adına ABD'nin neredeyse hiçbir şey yapmadığı da düşünülüyor. 2016 yılında ciddi şekilde bozulan Suudi Arabistan ve İran ilişkilerinde ABD yerine Çin'in aracılığıyla uzlaşma adımları atıldığını da belirtelim.
Ayrıca Joe Biden, Donald Trump'tan farklı olarak Suudi Arabistan'ın Yemen'e olan saldırgan tavrını desteklemiyor.
Prens Bin Selman'ın Yemen'e yönelik politikalarını kınarken, silah transferine dair konularda da geri planda kalmayı tercih ediyor. Üstelik ABD'nin yeni yasa tasarısı 'Petrol Üreten ve İhraç Eden Kartellere Hayır' yani 'NOPEC' de kafaları karıştırdı. Biden yönetiminin yasayı kabul edip etmeyeceği belirsiz olsa da Suudi Arabistan'la olan ilişkilerin ne ölçüde bozulduğunu gözler önüne seriyor.
Bu konuda siz neler düşünüyorsunuz? Haydi yorumlara! 👇
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Yorum Yazın