Otuz Santim Boyu Var Türlü Türlü Huyu Var: 19 Maddede “Cookiecutter” Köpekbalığı
Latince ismi Isistius brasiliensis olan bu otuz santimlik, parazit köpekbalığına Türkçe “Hamur kesici köpekbalığı” deniyor. Bu ismi almasının sebebi avlarının üzerinde açtığı kurabiye şekilli yaralar. Bakmayın boyunun küçücük olmasına, en tehlikeli köpekbalığı türleri arasında başı çekiyor kendileri.
1. Bu sevimli yavrucak dünya genelindeki tüm okyanusların ılık sularında, özellikle adalara yakın kesimlerde yaşar.
Ayrıca 3.7 km derinliğe kadar indikleri kayda geçmiştir.
2. Latince adı, Isistius brasiliensis’tir, buradaki isis bildiğimiz ski Mısır ışık tanrısından, brasillens ise sıklıkla bulunduğu Brezilya sahillerinden gelir.
Neden ışık tanrısının adının verildiğini birazdan öğreneceğiz, sabır.
3. Cookiecutter (hamur kesici) denmesinin sebebi ise kurbanlarının üzerinde açtığı yaraların şeklinin kurabiye gibi yuvarlak görünmesidir.
4. Bazıları bu şekilden dolayı ona “puro köpekbalığı” da der ama aslında açtığı yara konik şekillidir ve bazı uzmanlara göre “dondurma külahı köpekbalığı” dense yeridir.
Gerçi otuz santimlik bir hayvanın adlandırmak için bu kadar uğraşmak yersiz, bu deniz biyologlarının da işi yok sanırım.
5. Bu sevimli şey, derisinin hemen altında bulunan ışık yayan organlar ve fotofor denilen derisi sayesinde parıl parıl parlar.
6. Bazı bilim insanları köpekbalığının ay ışığından da istifade ederek karanlıkta kurbanlarına alttan yaklaşmayı başardıklarını söylemektedir.
Ayrıca bu yeşile çalan ışık kurbanlarının da ilgisini çekerek avlanmasını kolaylaştırmaktadır. Yani hayvanın doğal el feneri var. Yine bu sebeple bazı bilim insanları bu arkadaşlara “parlayan köpekbalığı” da der. Bir türlü isim koyamadılar!
Şimdi neden eski Mısır ışık tanrısının adını verdiklerini anladık mı?
7. Beslenme alışkanlıkları da son derece yaratıcı, vantuzlu dudaklarıyla avına yapışıp, vücudunu döndürüp keskin dişleriyle delerek yiyorlar.
8. Bir nevi konserve açacağı gibiler yani. Isırıkları ölümcül değildir.
Sonra tekrar yeriz diye avlarını öldürmemeleri de son derece akıllıca.
9. Vücutları dikkate alındığında, cookiecutter tüm köpekbalıkları arasında en geniş dişlere sahiptir.
10. Bu dişler sayesinde kendilerinden kat kat büyük balinalar, yunuslar, beyaz köpekbalıkları, ton balıkları, vb. balıklar üzerinde delikler açıp beslenebilmektedirler.
11. Dişleri aşındığında, kırıldığında, köreldiğinde bu dişleri kalsiyum kaynağı olarak yiyip, sindirirler.
Kalsifikasyon adı verilen bu süreç iskeletlerini güçlendirir.
12. Alt çenelerinde 25-31 arasında geniş üçgen dişler, üst çenelerinde ise 30-37 arasında ince, keskin, kesici dişler bulunur.
13. Cookiecutter köpekbalığının, benzer türlerle kıyaslandığında, bol yağlı bir karaciğeri vardır, 3.7 km derinliğe kadar inebilmesine yardımcı olan şey budur.
14. Bu arkadaşların avları kendilerinden kat kat büyük ton balıkları, vatozlar, diğer köpekbalıkları, fok balıkları, balinalar, yunuslar ve diğer büyük deniz canlılarıdır.
15. Çok küçük oldukları için balıkçılar tarafından nadiren ve sıklıkla geceleri yakalanırlar.
16. Maddi bir değerleri yoktur, türleri tehlike altında değildir. Ancak balıkçıların yakalamaya çalıştığı avlara dadandıklarında, zaman zaman ekonomik kayıp yaşatmaktadırlar.
17. Cookiecutter köpekbalıkları insanlar için tehlikeli olarak kabul edilmezler.
Ancak yine de 2011 yılında ilk cookiecutter köpekbalığı saldırısı kayıtlara geçmiştir.
18. Geceleri, derin sulara dalan insanlara dikkatli olun uyarısı yapmakta fayda var.
Mesela Hawaii sahilinde gece gece yüzmek isteyen Mike Spaulding kurabiye şeklinde delinmiştir.
19. Bu arkadaşlar o kadar çılgın ki 1970’lerde Amerikan denizaltılarının Neopren kaplı sonarlarına saldırmışlar.
Bu sorunu çözmek in daha sonra sonarlar neopren yerine fiberglas lie kaplanmaya başlamış. Zaman zaman deniz altındaki telekomünikasyon hatlarına ve okyanus araştırmalarında kullanılan ekipmanlara halen saldırmaktalar.
İşte bu ufacık tefecik şeylerin kurbanlarından bazı örnekler.
