İnsanlar Dışında İlk Kez İşaret Dilini Kullanan Şempanze Washoe'nun İlham Verici Hayat Öyküsü
Tarihte bir ilke imza atan şempanze Washoe bizi anlıyor, sıra bizde...
Bu içerik hazırlanırken Sanatla Art ve Friends of Washoe sitelerinden yararlanılmıştır.
İnsan dilini kavrayan ilk şempanze Washoe'nun çarpıcı hayat öyküsünü duymuş muydunuz?
Nevada Üniversitesi’nde araştırmacı olan Dr. Allen ve Beatrix Gardner’ın yanına verilen Washoe, insan bir çocuk gibi yetiştirildiği için kısa sürede birçok insana özgü davranış biçimini kavradı.
İnsanlara en yakın tür olarak geçse de şempanzelerin ses telleri insanlarda olduğu gibi bir işleve sahip değil.
Washoe şanslıydı derdini anlatması ve konuşma fırsatı elde edebilmesi için ona Amerikan işaret dilini öğretmeye hazır araştırmacı ebeveyne sahipti.
Onu sahiplenen ve bebekleri yerine koydukları ailesi ile iletişme geçebilmek için işaret dilini öğrenen Washoe, o zamana kadar dilimizin insanlara özel olduğu sanılan teorileri bir bir yıktı ve bu başarısıyla ilk olarak tarihe geçti!
Asıl ilginç olan, sadece taklitten ziyade Washoe öğrendiği kelimeler arasında bağlantı kurup, kelimeleri bölerek bile anlatabiliyordu.
İnsan dilini ilk kez öğrenen şempanze zamanla akıcı bir şekilde işaret dilini kavrayarak bakıcıları ile konuşmaya başladı.
Bilmediği ve tarif edemediği kelimeleri iki veya üç farklı kelimeye bölerek anlatmaya kadar uzanan dil kabiliyetinin yanı sıra 250'den fazla kelimeyi öğrenen Washoe aynı şekilde ailesinin anlatımlarını da anlayarak geri dönüşler yapabilir hale oldukça kısa bir sürede geldi.
Bazen hiçbir sözcük böyle bir durumu anlatamaz...
Bir dönem araştırmacısı Kat'ten ayrı kalan Washoe, düzenin değişmesine anlam veremeyerek bakıcısına tavırlı bir şekilde yaklaşım sergiledi. Ardından Kat işaret diliyle 'Bebeğim öldü.' şeklinde neden gittiğini açıkladıktan sonra, Washoe işaret dilinde gözyaşını tarif ederek, kendisi de bebeklerini kaybeden bir anne olarak 'Lütfen insan sarıl!' manasına gelen işaret diliyle acısını paylaştı.
"Bebek, benim bebeğim!"
Araştırmacı Kat'i anlayan biri varsa o da Washoe idi. Sadece işaret diliyle değil, Washoe'da bir zamanlar anneydi ve bir çocuğunu doğumdan hemen sonra kalbindeki bir hastalıktan, bir diğerini de doğduktan 2 ay sonra enfeksiyon nedeniyle kaybetti.
Bir bebek yetiştirmesini isteyen ailesi, Louis isminde on aylık bir şempanzeyi evlatlık olarak Washoe'ya teslim ettiler. İlk kez bebeği gören Washoe 'Bebek! Benim bebeğim!' tepkisini, kaybettiği bebeği sandığı için verdi.
Annelik her dilde tarifsiz kalır! Washoe çok kısa sürede Louis'i kabul etti ve kendi bebeği yerine koydu.
Tıpkı kendi bakıcıları gibi Washoe da Louis'e işaret dilini öğretti. 8 gün sonra ilk kelimesini öğrenen Louis zamanla Washoe gibi akıcı bir şekilde işaret dilini öğrenip, iletişim kurmaya başladı. 2007 yılında hayata veda eden Washoe, bilim dünyasında isminden söz ettirmeye devam ediyor.
Her geçen gün bir kez daha hayran kaldığımız hayvanların gizemli dünyasında bakalım daha neler göreceğiz? 🐒
Yorum Yazın
ortalama bir çomardan daha çok kelime bilip, ifade ettiği kesin.
Tüm canlıların ortak dili acıdır, keşke mutluluk olsaydı
Acının kaynağı da sevgidir. Sevmediğin bir şey için acı duymazsın...
Bence bu hayvanlar insanlar gibi gelişebilirler ama ihtiyaç duymuyorlar gibi :) Bize baktıkça gereksiz bir şey oldugunu düşünüyor olabilirler.