Görüş Bildir
Haberler
Bilim Açıklıyor: Gece Vardiyası Kadınlar İçin Erkeklere Nazaran Çok Daha Zararlı

Bilim Açıklıyor: Gece Vardiyası Kadınlar İçin Erkeklere Nazaran Çok Daha Zararlı

Hepimiz yetersiz uykunun zihinsel yeterliliğimiz, dikkat ve reflekslerimiz, vücut ısımız ve daha pek çok şey üzerinde yaptığı olumsuz etkinin farkındayız. Peki bir de üzerine beynimizi gündüzleri uyuyup geceleri uyanık kalmaya zorladığımız zaman bünyelerimiz buna nasıl tepki veriyor? 

Dünya Ekonomi Forumu'nun haberleştirdiğiaraştırmadan çıkan sonuçlara göre, pek de iyi tepki vermiyor... Üstelik, bu durum kadınları erkeklere kıyasla çok daha kötü etkiliyor. Araştırmanın detaylarına beraber bakalım.

İçeriğin Devamı Aşağıda

Konuyu daha iyi kavrayabilmek için öncelikle beynin günlük işleyiş prensibini hatırlayalım.

Beyinlerimiz 24 saatlik bir rutin üzerinden çalışır ve bu rutin, uyku dahil günlük tüm aktivitelerimiz esnasındaki beyin fonksiyonlarına etki eder.

Beynin sirkadiyen ritmi: Yani “24 saatlik ritim”.

Beynin sirkadiyen ritmi: Yani “24 saatlik ritim”.

Bahsettiğimiz beyin rutinine sirkadiyen ritim (circadian rhythms) denir. Bu ritm, beyinlerimizin gün içerisinde daha çok, geceleri ise daha az aktif ve tetikte olmasını; dolayısıyla da gündüzleri uyanık kalıp geceleri uyuyabilmemizi sağlar. Gündüzleri daha yüksek olan vücut sıcaklığı geceleri düşer. Bu, beynin kendisini gün ışığı ve karanlığa adapte etme biçimidir.

Bizler gece vardiyasında çalışarak uyku - uyanıklık saatleri dengesini değiştirdiğimizde ise, beynin ritmi aynı vardiyaya geçmez.

Bizler gece vardiyasında çalışarak uyku - uyanıklık saatleri dengesini değiştirdiğimizde ise, beynin ritmi aynı vardiyaya geçmez.

Biz geceleri uyanık kalıp gündüzleri uyuduğumuzda ise, beyin halen, kendi kodlarında bulunan sirkadiyen ritm ile çalışma eğiliminde kalır ve geceleri uyku bekler. Gece vardiyalarını bu denli zor kılan da budur.

Yapılan araştırmalar, kadınların erkeklere kıyasla gece vardiyasından daha kötü etkilendiğini gösteriyor.

Yapılan araştırmalar, kadınların erkeklere kıyasla gece vardiyasından daha kötü etkilendiğini gösteriyor.

Bu çıkarımın yapılmasını sağlayan en önemli bulgulardan bir tanesi, Kanadalı kadın ve erkek işçilerden oluşan bir denek grubu üzerinde 6 yıl boyunca devam eden araştırmanın sonuçları. Bu araştırmadan çıkan sonuca göre, öncelikle kadınlarda gece vardiyalarında iş kazaları erkeklere göre çok daha sık görülmekte.

Bu etkinin bir başka sebebi ise, kadın ve erkek beyinlerinin doğaları gereği birbirinden farklılık gösteriyor olması.

Bu etkinin bir başka sebebi ise, kadın ve erkek beyinlerinin doğaları gereği birbirinden farklılık gösteriyor olması.

Sirkadiyen ritim araştırmacısı bilim insanı Rutger Wever bunu 1984'teki araştırmasıyla gösterdiğinden beridir biliyoruz ki, kadınların sirkadiyen ritmi erkeklere göre daha hızlı çalışıyor; dolayısıyla daha fazla uykuya ihtiyaç duyuyorlar.

İçeriğin Devamı Aşağıda

Peki beynin sirkadiyen ritmi gün içerisindeki beyin fonksiyonları açısından da cinsiyete göre farklılık gösteriyor mu?

Peki beynin sirkadiyen ritmi gün içerisindeki beyin fonksiyonları açısından da cinsiyete göre farklılık gösteriyor mu?

Proceedings of the National Academy of Sciences'da yer alan Mart 2016 tarihli araştırmanın sonucuna göre, evet. 

Sosyal yaşam ve ailevi gereksinimler de bir araya geldiğinde, kadınların daha fazla işi aynı anda yapmaları gerekliliği sebebiyle beyinleri erkeklere göre daha hızlı çalışıyor. Haliyle, sirkadiyen ritim bozulduğunda ve yeterli uyku alınamadığında, kadınlar erkeklere göre daha olumsuz etkileniyor.

Ünlü uyku araştırmacısı Nathaniel Kleitman’ın 1930’larda yaptığı meşhur uyku deneyini hatırlayalım:

Ünlü uyku araştırmacısı Nathaniel Kleitman’ın 1930’larda yaptığı meşhur uyku deneyini hatırlayalım:

Kleitman, denekleri günler boyunca doğal ışığın hiç girmediği ve haliyle saatin asla bilinemediği bir ortamda gözlemleyerek, beynin sirkadiyen ritminin gece / gündüz, karanlık / aydınlık ayrımı olmaksızın nasıl işlediğini araştırmıştı ve sonradan bu deney Wever dahil pek çok başka araştırmacı tarafından da tekrarlandı.

Nayantara Santhi ve Derk-Jan DijkWe'nin aynı deneyi ise, kadınlar ve erkekler arasındaki farklılığa yoğunlaşıyor.

Nayantara Santhi ve Derk-Jan DijkWe'nin aynı deneyi ise, kadınlar ve erkekler arasındaki farklılığa yoğunlaşıyor.

Deney için 16 erkek ve 18 kadın, 10 gün boyunca gün ışığından ve saat mefhumundan tamamen muaf bir ortamda, gün 28 saatmiş gibi bir uyku-uyanıklık döngüsü içinde gözlemleniyor. Her iki grupta da, normalde 24 saatlik bir dengesi olan beynin ritmi 28 saatte şaştığından dolayı kendileri uyansa bile beyinleri buna aynı şekilde adapte olmuyor.

Deney şöyle devam ediyor:

Uyanık oldukları her 3 saatte bir, deneklerin dikkat, hafıza ve motor becerileri test ediliyor; ve her defasında, bunun için harcadıkları eforu da puanlamaları isteniyor. Aynı zamanda katılımcılardan uykuya duydukları ihtiyaç ve o anki modlarını da puanlamaları isteniyor.

Katılımcılara bu testler, zaman zaman beyin o anda gece zannederken, zaman zaman da gündüz zannederken soruluyor (gerçekte gece mi gündüz mü bilemiyoruz).

Sonuçlar çarpıcı.

Sonuçlar çarpıcı.

Her iki cinsiyet için de hafıza, dikkat ve motor becerileri beynin bozulan ritmiyle beraber bozulma gösterse de, kadınlardaki düşüş erkeklere kıyasla %30'a yakın bir oranla daha fazla. Özellikle de, uzun saatler ayakta kaldıktan sonra beynin artık sabah olduğunu düşündüğü saatlerde - ki bu da, tam olarak gece vardiyası çıkışı etkisine denk geliyor.

İçeriğin Devamı Aşağıda

Deneyden çıkartılan temel sonuç, gece - gündüz dengesindeki sapmanın kadınları erkeklere kıyasla çok daha olumsuz etkilediğini ortaya koyuyor.

Yine de Santhi ve DijkWe, sıkı kontrol altındaki bir laboratuar ortamında gerçekleşen bu deneyin, daha geniş bir katılımcı kitlesiyle gerçek hayatta da tekrarlanmasının, sonuçların geçerliliği açısından çok önemli olacağı görüşünde.

Yorumlar ve Emojiler Aşağıda
BU İÇERİĞE EMOJİYLE TEPKİ VER!
28
14
6
3
2
2
1
ONEDİO ÜYELERİ NE DİYOR?
Yorum Yazın
CİSİM

Şimdi İş Kanunu'nda neden Kadın ve Çocukları korumaya yönelik maddeler olduğunu çözmüş olduk. Hadi hayırlı olsun :)