Ay'a Gönderilen Robotun Hatası 100 Milyona Mal Oldu: Dünya’nın Uydusuna Yeni Krater Ekleyip Öyle Döndü!
Japon şirketi Ispace, Hakuto-R Ay'a inişi sırasında yanlış veri girişi nedeniyle Ay yüzeyine çarptı. Japon şirket bu olay yüzünden 100 Milyon kaybetti.
Her şey bir yana, robot bir krater tarafından şaşırtıldı.
Japon firması Ispace tarafından inşa edilen Hakuto-R Ay inişi, 20 Nisan'da 26 mil/saat hızla Ay yüzeyine doğru inerken, hafif bir dokunuştan yaklaşık 15 dakika uzakta olmalıydı. Bunun yerine, yakında yüzeye çarpacak ve Ay'a başka bir krater ekleyecekti.
Kazadan sonra uzaydan gelen ilk açıklama aracın yavaşlamasını sağlayan motorların yakıtının bittiği yönündeydi.
Peki aracın neden yeterli yakıtı yoktu? Bunun cevabı, aracı yönlendirmek için kullanılan yazılımda ve görev planlama sürecinin sonlarında hedefte yapılan bir değişiklikte yatıyor.
Ay'a iniş yapan robotik araç, üzerinde bir pilot olmadan kendi kendini yönetmek zorundadır.
Bunu yapmak için de iki temel bilgi kaynağına dayanır.
İlk bilgi kaynağı, atalet ölçüm birimi ya da IMU adı verilen bir cihaz tarafından yapılan konum tahminidir.
Bu cihazlar, uçuş boyunca başlangıç noktasına kıyasla uzay aracının konumundaki değişiklikleri ölçmek için gryoskoplar ve ivmeölçerler kullanır. İkinci kaynak ise robot ile Ay yüzeyi arasındaki gerçek mesafeyi ölçen bir lazer telemetredir.
Uçuş sonrası analizde, Ispace mühendisleri bu iki bilgi kaynağı arasında bir çelişki olduğunu fark ettiler: Ay üzerindeki tahmini irtifa ile lazer telemetre tarafından bildirilen mesafe 5 km farklıydı.
Mühendisler bunun arızalı bir sensörden kaynaklanmasının daha muhtemel olduğunu düşündüklerinden, robotun yönlendirme yazılımına bir tutarsızlık durumunda telemetreyi göz ardı etmesi talimatı verildi. Böyle yaparak, iniş aracı itici yakıtını çok hızlı bir şekilde yaktı ve ardından serbest düşüşte iki dakika geçirdi.
Asıl soru şu: Yazılım bu eşitsizliği neden beklemedi?
Ispace baş teknoloji sorumlusu Ryo Ujiie'ye göre sorun, robotun hedef iniş alanını Ay'da Lacus Somniorum adı verilen düz bir ovadan Atlas kraterine taşıma kararından kaynaklandı. İniş aracı kraterin ağzının üzerinden uçtuğunda, lazer telemetre tarafından ölçülen aşağıdaki irtifadaki ani değişiklik bir hata olarak yorumlandı.
Ujiie 26 Mayıs Cuma günü gazetecilere yaptığı açıklamada kratere iniş kararının Aralık 2022'deki fırlatmadan aylar önce ve aracın sistemlerinin tasarımındaki son adım olan kritik tasarım incelemesi tamamlandıktan sonra verildiğini söyledi.
İniş aracının yazılımını test etmek için tasarlanan simülasyonlar, iniş alanının belirli topografyasını hesaba katmamış, bu da çelişkili ölçümlere ve başarısızlığa yol açmıştır.
Aracın orijinal yerine inip inemeyeceği sorulduğunda Ujiie, "bu çok varsayımsal, ama evet, Ay'a başarılı bir şekilde inme şansımız olabilirdi" dedi.
Hedefteki değişiklik, görevin araçtaki faydalı yüklere sağlayacağı faydayı en üst düzeye çıkarma arzusundan kaynaklandı; kraterin, teleskopla daha kolay incelenebilen düzlüklerden bilimsel açıdan daha ilginç olduğu düşünüldü.
Deneyin, tekrar deneyin
Ispace, görevin başarısızlığı nedeniyle beklenen müşteri ödemelerinde 100 milyon Japon yeni (711.000 $) kaybetti, ancak CEO Takeshi Hakamada, şirketin görevdeki sigortacısı Mitsui Sumitomo'dan bir ödeme almayı beklediğini söyledi, ancak poliçenin miktarını veya maliyetini söyleyemedi.
Şirket, biri önümüzdeki yıl Hakuto-R tasarımına dayalı bir iniş aracıyla, diğeri de 2025'te NASA için Ay'a bilimsel araçlar götürme sözleşmesi olan bir ABD şirketi olan Draper Labs ile işbirliği içinde Ay'a ulaşmak için iki girişimde daha bulunmaya hazırlanıyor.
Draper bu görev için kullanılan iniş yazılımını tasarladı, ancak Ispace yöneticileri iniş aracının karşılaştığı sorunların görev yönetim ekibi tarafından kontrol edilen gereksinimler ve parametrelerden kaynaklandığını söyledi.
Ujiie, bir sonraki görev için şirketin daha spesifik arazi simülasyonlarıyla iniş aracı yazılımına ince ayar yapacağını ve daha iyi sensör verilerini dahil edeceğini söylüyor.
Şirket ayrıca nihai iniş hedefini ve simülasyon gereksinimlerini daha önceden belirleyecek.
Hakkında yaptığı açıklamada şunları söyledi ."Bunun bizim taahhüdümüz ve tüm paydaşlarımıza karşı görevimiz olduğuna inanıyoruz. Ay görevinden asla vazgeçmeyin!"
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Yorum Yazın
Hocam... 120 Nisan ne? 25 mil nasıl 75 km yapıyor?