Süpernova Nedir? Süpernova Türleri Nelerdir?
Süpernova olayı, evrendeki akıl almaz olaylardan biridir. Büyük yıldızlar yaşamlarının sonuna geldiği zaman meydana gelen patlamadır. Bu patlama sonucunda diğer galaksiler gölgede kalır ve aşırı ışık ve parlaklık ortaya çıkar.
Süpernovaya iki ana mekanizme sebep olur.
Beyaz ve küçük yıldızlarda yaşanan termonükleer patlamalar veya büyük yıldızların kütleçekimsel çöküş yaşaması süpernovaya sebep olabilir. Beyaz cüce yıldızlar yüzünden süpernova oluştuğunda kontrol edilmeyecek nükleer füzyon sürecine yol açılabilir ve büyük bir kitleye ulaşılır. Büyük yıldızlarda ise, nükleer yakıtın bitmesi ile çekirdek çökmesi meydana gelebilir.
Kendine ait özellikleriyle birkaç tane süpernova türü vardır.
Tip Ia: Beyaz cücenin, Chandrasekhar sınırına kadar gelen yıldızdan madde biriktirdiği ikili yıldız sisteminden oluşur. Sınır, beyaz cücenin kuvvetli derecede termonükleer patlamaya maruz kalmasına ve enerji açığı oluşturmasına neden olur.
Tıp Ib ve Ic: Hidrojen ve helyum katmanlarını kaybeden büyük yıldızların çökmesiyle oluşur. Çekirdek çökmesi meydana gelir ve süpernova patlaması oluşur.
Tıp II: Büyük yıldızların ölümüyle bağlantılıdır. Yıldızlar, nükleer yakıtlarını bitirir ve yerçekimsel çökümle karşılaşırlar. Ağır elementlerin dağılımı için bu tür süpernovalar çok önemlidir.
Denge bozularak yıldız ölümü gerçekleşir ve milyarlarca yıldızın parlaklığı kadar enerji salımı vardır.
Yıldız nükleer yakıtını tüketirken, yerçekimi ve radyasyon kuvvetleri arasındaki denge bozulur. Yıldızın çekirdeği yerçekimine karşı gelemez ve çökerek süpernova patlaması başlar. Yıldızın kütlesine bağlı olarak çöküşün hızı ve özellikleri değişiklik gösterebilir.
Olağanüstü enerji salınımlarıyla bilinen süpernovalar, milyarlarla yıldızın parlaklığıyla eşdeğer ya da daha fazla parlaklığa sahiptir. Enerji salımı sayesinde çevresini aydınlatır.
Süpernovalar, kozmik mesafeleri ölçer ve ağır elementlerin sentezi için önemlidir.
Tip Ia süpernovalar, iyi bir parlaklığa sahip olduğu için mesafe ölçümlerinde parlaklığı sayesinde kullanılır. Gözlemlenen ve içsel parlaklığını karıştırarak, Dünya ile mesafesi belirlenebilir.
Demirden bile ağır elementler var ve bu elementlerin sentezi için süpernovalar gereklidir. Patlama sırasında altın, gümüş ve uranyum gibi ağır elementler ortaya çıkıyor. Bu elementler uzaya dağılarak yeni yıldızların parçası oluyor.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.
Süpernova Patlamalarına Benzeyen M&M Şekerlerinin Erimesi
İbni Sina'nın Bin Yıllık Süpernova Gözlemleri Ortaya Çıktı
Yorum Yazın