Bir Zamanlar Selanik’te Bulunan Avrupa’nın En Büyük Yahudi Mezarlığının Makûs Talihi
Antik dönemden Osmanlı’nın hükmünün sonlandığı yıllara kadar Selanik, tarih boyunca çok sayıda Yahudi’nin yaşadığı bir şehir idi. Öyle ki, şehirdeki Yahudi mezarlığı bir zamanlar Avrupa'nın en büyüğüydü. Ancak 20. yüzyılda başına gelmedik şey kalmayan bu kabristandan geriye pek bir şey kalmadı. Twitter kullanıcısı Kenan Cruz Çilli, Selanik’teki Yahudi Mezarlığına neler olduğunu bir Tweet dizisi ile anlatmış. Biz de kendisinin anlatımını sizin için çevirdik. Bu mezarlığa neler olduğunu merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
350.000'den fazla Yahudinin gömüldüğü Selanik'teki Yahudi Mezarlığı, Avrupa'daki en büyük Yahudi mezarlığıydı.
Mezarlığın yıkılma süreci iki dünya savaşı arasındaki dönemde Yunanistan'da uygulanan Yunanlaştırma politikasıyla birlikte başlarken, 1942'de Nazilerin şehri işgal etmesiyle bu süreç tamamlandı.
Mezarlıktaki mezarlar oldukça şık ve sadeymiş. 👇
Mezarlık savaş esnasında iki tarafın da ilgisini cezbetmiş...
Bu görselde, 1944 yılında mezarlıktan kalan mezarları inceleyen bir İngiliz askeri görülüyor.
Yahudi mezarlığı yıkılıp mezarlığın bulunduğu yer Aristo Üniversitesi'ne dâhil edildi.
Buna ek olarak Selanik'teki Dönme mezarlığı futbol sahasına, şehrin ana Müslüman mezarlığı ise uluslararası fuar alanına dönüştürüldü.
Yahudi mezarlığındaki mezarların büyük çoğunluğu Sefarad Yahudilerine aitti.
Ancak mezarlıkta çok sayıda Aşkenaz Yahudisi mezarının yanı sıra Roma zamanından kalma mezar taşları da bulunuyordu.
Yahudi mezarlığındaki mezar taşları Selanik'in Yahudi cemaatinin zengin tarihini ve dilsel arka planını ortaya koyuyordu.
Mezarlıkta İbranice, Yahudi İspanyolcası, Portekizce, İtalyanca, Fransızca, Yidiş, Türkçe ve Yunanca mezar taşları bulunuyordu.
Mezarlığı yıkma önerileri, 1917'deki büyük Selanik yangının ardından başladı.
Şehrin Yahudi cemaati tarihi, arkeolojik, siyasi ve kültürel gerekçeler öne sürerek önerilere karşı geldi. Buna rağmen 1936'da Metaxas yönetiminde kamulaştırma çalışmaları başladı.
Nihayetinde 1942'de Nazilerin Selanik'i işgali esnasında son darbe vuruldu.
Şehirdeki Yahudilerin ezici çoğunluğu toplama kamplarında öldürülürken mezarlık yerle bir edildi.
Yıkılan mezarlıktaki binlerce mezar taşı, Selanik'teki çeşitli inşaat projelerinde kullanıldı.
Bu taşlara hâlâ daha şehirdeki binalarda, parklarda, kiliselerde ve kaldırımlarda rastlamak mümkün.
İlk görselde İkinci Dünya Savaşı sırasında Selanik'in Yahudi mezarlığındaki levhalarla inşa edilmiş bir Alman hendeği görülüyor.
1944'te çekilen bu fotoğrafta mezar taşlarının başında bir İngiliz askeri olduğunu söylemiştik.
Şimdi yakında baktığımız ikinci fotoğrafta ise Yahudi mezar taşları kullanılarak inşa edilen bir yüzme havuzu bulunuyor. 👇
Yahudi mezar taşları, Aziz Demetrius Kilisesi'nin, Kuzey Yunanistan Ulusal Tiyatrosu'nun, Aristo Üniversitesi'ne ait birkaç binanın ve hatta Selanik Yat Kulübü kafeteryasının inşasında da kullanıldı.
2014'te bir zamanlar mezarlığın bulunduğu Aristo Üniversitesi arazisine Selanik Yahudileri anıtı dikildi.
Anıtta yalnızca Nazilerin mezarlıkta neden olduğu yıkımdan bahsediliyor.
Eleştirmenler, Yunan devletinin bu şekilde dikkatleri on yıllar boyunca sürdürdükleri mezarlığı yok etme girişiminden çekmeye çalıştığını belirtiyor.
Geçmişin böylesine medeniyet düşmanı eylemlerle dolu olması ne acı...
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda bizimle paylaşmayı unutmayın.
Yorum Yazın
Dönme dedikleri de Sabetaycılar muhtemelen...