Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Evrenin Gizemli ve Antik Objelerinden Olan Kara Deliklerin Kainatı Şekillendirdiği Biliyor muydunuz?
Yukarılarda, yıldızların arasında görünmez ve gizli bir kara delik sürüsü var. Zamanın ve evrenin başlangıcından beri sessiz bir şekilde etraflarını pek de etkilemeden uzayda geziniyorlar. Onlar olmasaydı, kozmosun harikalarına hayran kalacak yıldızlar, gezegenler ve yaşam olmazdı. Şimdi, tarihte ilk defa, onları bulup incelemek için gerekli araçlara sahip olabiliriz.
Kara delikler astronominin en ünlü objelerinden biridir ve yerçekimleri o kadar fazladır ki, çok yaklaştığı an ışık bile onlardan kaçamaz.
Kara deliklerin boyutları farklılık gösterir, ancak genellikle bu objeler kendi güneşimizden çok daha büyük devasa canavarlardır.
Genellikle gözden uzak olurlar, çünkü onları bize gösterecek hiçbir ışık, onların yer çekiminden kaçamaz.
Yine de, çarpışan kara deliklerden gelen sinyalleri algılayan LIGO ve VIRGO gibi yer çekimi dalgası dedektörleri sayesinde onları daha önce gördük. Her ne kakar kara delikleri direkt olarak görmek bir sorun olsa da, onların etkilerini gözlemlemek hiç de zor değil.
Bununla birlikte hala bir teori olan, uzun süredir devam eden kozmolojik bir bilmeceyi çözebilecek bir kara delik türü de vardır.
Büyük Patlama'dan hemen sonra, yeni doğmuş evrenin yoğunluğunda küçük dalgalanmalar oldu. Ortalamadan daha fazla veya daha az kütleye sahip bölgeler vardı. Kütlenin normun üzerinde olduğu bölgelerde, madde çökerek mini kara delikler oluşturdu. Evrenin kendisi kadar uzun süredir var oldukları için bu kara deliklere 'ilkel' kara delikler denilmekte.
Teorik modellere göre, ilkel kara delikler çok çeşitli kütlelere sahip olabilir.
Bunlar bir kirpikten daha hafif veya bir yıldızdan daha ağır olabilirler. Şimdiye kadar, ilkel kara delikler için iki olası kütle aralığı veya 'pencere' açarak bazı kütleleri gözlemler yoluyla elemeyi başardık. Yani, ilkel kara delikler için şimdilik iki olası kütle aralığı veya 'pencere' vardır.
İran'da bulunan Sharif Teknoloji Üniversitesinden bir astrofizikçi ve kozmolog olan Prof Sohrab Rahvar "İki pencere aralığı mevcut. Bunlardan bir tanesi, bir ay kütlesinden daha küçük ve bir tanesi de birkaç on güneş kütlesi kadar." diyor.
Bu gizli minyatür kara deliklerden evrende yeteri kadar varsa, o zaman karanlık maddenin bir kısmını veya tamamını açıklayabilirler. Karanlık madde ise kendi galaksimizde olduğu gibi, tüm galaksileri bir arada tutmaya yardımcı olduğu düşünülen görünmez yapıştırıcı bir kuvvettir. Bu, karanlık maddenin kökeni hakkında gözden düşen ama şimdi yeniden ilgi kazanan bir fikir. Özellikle de karanlık maddenin neyden yapıldığına ve nereden geldiğine dair geleneksel kavramlar ve teoriler bir bir çürütülürken.
İsviçre, Cenevre Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Gabriele Franciolini, bir gözü ile karanlık maddenin gerçek kimliğine bakarak Büyük Patlama'dan sonra ilkel karadeliklerin üretimini daha ayrıntılı olarak yeniden modelliyor.
Kendisi 'Kozmosta yüzlerce kat daha fazla ilkel kara delik olabilir” diyor. 'Var olan tüm karanlık maddeyi ilkel kara delikler aracılığıyla açıklayabilirsiniz.' Bunun olması için bu ilkel kara deliklerin alt pencerede, yani Ay'ın altında bir kütleye sahip olmaları gerekir. Bu da onları bir milimetrenin onda birinden daha küçük, yani yaklaşık bir insan saçı genişliği boyutunda yapıyor.
Bu teoride, her bir ilkel kara delik aşırı derecede küçüktür ancak çekim kuvvetleriyle ve sayılarıyla bütün galaksileri bir arada tutabilecek bir kuvvet oluşturabilirler.
Samanyolumuz gibi galaksiler ufacık yapışkan kara deliklerle doluysa, o zaman bunlar her yerde olmalılar. Harvard Üniversitesi'nden teorik bir astrofizikçi olan Amir Siraj, birinin Güneş Sistemimizin çevresinde gizlenmiş olma ihtimalinin bile olduğuna inanıyor.
Yaklaşık on yıldır gökbilimciler, Plüton'un ötesindeki küçük nesnelerin yörüngeleri karşısında şaşkına dönmektedirler.
Bu yer çekimi ilkel bir kara delik tarafından sağlanıyorsa, bu objenin çapı bir greyfurt kadar olmalı. Ancak bu teorinin doğru olması durumunda, bu kara delik küçük boyutuna rağmen Dünya’dan yaklaşık 10 kat daha ağır olurdu. Eğer gerçekten olan buysa o zaman dış Güneş Sistemindeki bölgelerin taramalarının şu ana kadar boş görünmesi şaşırtıcı değil.
Siraj, "Doğrudan aramalar başarısız olmaya devam ederse, ilkel bir kara delik olması kuvvetli bir seçenek haline gelir" diyor.
Sonuçta, Arthur Conan Doyle'un kurgusal dedektifi Sherlock Holmes'un ünlü bir şekilde dediği gibi, imkansız olanları elediğinizde geriye kalan şey ne kadar olanaksız görünse de gerçeğin ta kendisidir.
Plüton'un ötesindeki nesnelerin kümelenmiş yörüngelerini hesaba katmak için ne kadar yerçekimine ihtiyacımız olduğunu biliyoruz.
Bu yer çekimi ilkel bir kara delik tarafından sağlanıyorsa, bu objenin çapı bir greyfurt kadar olmalı. Ancak bu teorinin doğru olması durumunda, bu kara delik küçük boyutuna rağmen Dünya'dan yaklaşık 10 kat daha ağır olurdu. Eğer gerçekten olan buysa o zaman dış Güneş Sistemindeki bölgelerin taramalarının şu ana kadar boş görünmesi şaşırtıcı değil.
Oralarda ilkel bir kara delik ortaya çıkarsa, bu obje oraya Güneş sisteminin galaktik merkez etrafından attığı tur sırasında girmiş olabilir.
Tamam diyelim ki bu kara delik bir nedenden dolayı oralarda sıkışıp kaldı, ama ilkel bir kara delik daha ileri gidip Güneş Sistemi'nin iç bölgelerine doğru girebilir mi? Rahvar kesinlikle bunun mümkün olduğunu düşünüyor.
"Bunun olasılığı, bir milyar yılda bir kara delik geçişidir" diyor.
Eğer haklıysa, Dünya geçmişte dört ayrı olayda ilkel bir kara delik tarafından vurulmuş demektir. Rahvar'ın hesaplamaları, karanlık maddenin hepsinin Ay altı kütleli ilkel kara deliklerden oluştuğunu varsayıyor. Bunlar evrendeki karanlık maddenin sadece dörtte birini oluştursalar bile, Dünya daha önce bir ilkel kara delik ile karşılaştı ve muhtemelen tekrar karşılaşacak.
Gezegenimizin bir kara delik tarafından vurulması kulağa bir kıyamet senaryosu gibi gelebilir, ancak mutlaka öyle olmak zorunda değildir.
En kötü sonuç, ilkel kara deliğin Dünya'nın çekirdeğine yerleşmesidir. Rahvar, 'Sonra kara delik Dünya'nın tüm maddesini yutmaya başlar, büyür ve yavaş bir süreç sonunda Dünya bir kara deliğe dönüşür' diye açıklıyor. Neyse ki Rahvar'ın hesaplamaları, Dünya'nın çekirdeğine bir kara delik kaçma olasılığının neredeyse sıfır olduğunu ortaya koyuyor. Çok daha muhtemel olan şey, kara deliğin doğrudan gezegenin bir tarafından girmesi ve diğer taraftan çıkıp, hiçbir şey olmamış gibi uzayda yolculuğuna devam etmesidir. Bununla birlikte, ilkel kara delik sizin yakınınızdan geçerse, sonuçları hoş olmayabilir.
Peki ilkel bir kara delik çok yakınınızdan geçseydi ne olurdu?
Öncelikle, muhtemelen tüm insanlık tarihinin en şanssız insanı olurdunuz. Rahvar'a göre, Dünya 4.54 milyar yıllık hayatında en fazla dört ilkel kara delik tarafından vuruldu. Bunlardan birinin yaşamınız boyunca Dünya'dan geçmesi neredeyse imkansızken, bulunduğunuz yere denk gelen bir metrelik dar alandan geçmesi akılalmaz bir ihtimaldir. Bunu demişken, eğer bu ihtimal başınıza gelecek kadar şanssız biriyseniz, sıkıntılı bir süreç geçirmek üzeresiniz diyelim. İlkel kara delik vücudunuzda yalnızca 10 mikrosaniye kalacak, ancak 160km/s (ışık hızının yüzde 0.05'i) hızla hareket edecek. Bu kara delik bir atomdan yalnızca bin kat daha büyük olmasına rağmen, objenin çekim gücünün ne kadar şiddetli olduğunu hatırlayın. Harvard Üniversitesi'nden saygın teorik fizikçi Prof Avi Loeb'e göre bu çekim gücü, vücudunuzu birkaç santim küçültmek için yeterli bir kuvvettir. Kara delik, içinde bulunduğu uzayın ve maddenin dokusunu bükerek tüm iç organlarınızı bozup, onlara zarar verip acı verici bir şekilde ölümünüze yol açacaktır.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
Yorum Yazın