Geçen Üç Yılın Ardından 13 Başlık ile Bizim Büyük Çaresizliğimiz: Soma
13 Mayıs 2014, 15.30: Korkulan oldu...
Türkiye'de maden kazaları maalesef alışkın olmadığımız bir şey değil. Madenlerde iş güvenliği tartışmaları her maden kazasından sonra gündeme gelse de unutuluyordu. TBMM'ye verilen önergeler reddediliyor, maden işçilerinin kazaların ardından yaptıkları protestolar fazla ses getirmiyordu, duyulmuyordu...
Nitekim, 13 Mayıs 2014 günü Soma'da bulunan maden ocağında, Cumhuriyet tarihinin en büyük maden faciası meydana geldi. Yerin 400 metre altında, 787 işçinin ocakta olduğu esnada elektrik panolarından çıktığı öne sürülen yangın, facianın fitilini ateşledi.
Soma, 301 madenciye mezar oldu
Ana galerinin altında çıkan yangın, bir anda karbonmonoksit oranını yükseltince, içeride bulunan işçiler hayat mücadelesi verdi.
Madenin uzak kollarında bulunan işçilerin, kurtulmak için yaklaşık 1 km üzeri yolu çıkması gerekiyordu. İşin trajik tarafı ise, işçilere verilen gaz maskeleri onları 45 dakika korumaya yetecek donanıma sahipti.
Sığınabilecekleri bir yaşam odaları yoktu, yaşanan bu kaos ortamında kimse ne yapacağını bilemiyordu. Günlerce sürecek arama kurtarma çalışmaları sonucunda, ne yazık ki 301 maden işçisi kurtarılamadı.
Facia anı kameralara böyle yansıdı...
Soma'da herkesin yüreğini burkan o cümle "Çizmelerimi çıkarayım mı, sedye kirlenmesin"
İhmaller zinciri gözler önüne serildi...
Kazılmaması gereken bölgeler mi kazıldı?
Yaralı kurtulan işçiler 'Makine iki yıldır ötüyordu, kazılmaması gereken metan gazlı bölgeyi kazıyorduk.' diyor ve şöyle ekliyordu 'Gelen müfettişler yalnızca kolları geziyorlardı, bu detaylara kimse bakmadı'.
Göstermelik yaşam odaları
Madeni işleten firmanın sahibi Alp Gürkan, iki sene önce bir gazetede verdiği bir röportajda madende yaşam odalarının bulunduğunu, 500 kişinin 20 günlük oksijen ve gıda ihtiyaçlarının bu odalarda karşılanabileceğini söylemişti. Ancak işçilerin birçoğu o odayı görmemişti. Görenlerin yorumlarına göreyse, 'orada oksijen filan yoktu'. Yani birçok şey gibi, bu da göstermelikti.
Faciadan sonra önlem alma kültürü: 'Yaşam odaları yoktu, yeni yapıyoruz.'
Yaşam odaları, en tehlikeli meslekler arasında yer alan madenciliği daha az riskli kılmak, olası problemlerde madencilerin yaşam güvenliğini sağlamak için alınan tedbirlerden.
Şili'deki madenciler, yaşam odaları sayesinde 69 gün göçük altında kalabilmişlerdi. Yaşanan facianın ardından Soma'daki madeni işleten şirket yaptığı açıklamada acı itirafı paylaştı:
Yaşam odaları yoktu, yeni yapıyoruz.
İş arkadaşlarını kurtarmak için canı pahasına madene giren kahramanlar
Soma'da birçok arama kurtarma grubu çalıştı, ancak madencilerden de tekrar madene inip, arkadaşlarını kurtarmak için, arama çalışmalarına destek vermek için hayatını tehlike altına atanlar oldu.
Hatta maalesef bu uğurda hayatını kaybedenler de... Kurtulduğunda ilk önce arkadaşı Mahmut'u soran bir madenci, bu dayanışmanın, dostluğun en açık örneklerindendi.
Kurtulduğunda önce arkadaşını sordu Mahmut çıktı mı?
Soma'ya 'devlet' geldi
Maden kazasının ardından Bakan Taner Yıldız bölgeye ulaşmıştı, ardından siyasi parti liderleri, dönemin başbakanı Erdoğan da Soma'ya ayak bastı.
Ancak Soma kan ağlıyordu, Soma yastaydı. Zaman zaman protestolar oluyordu.
Bir başbakanlık müşavirinin, maden faciasıyla ilgili bir protestoda yer alan vatandaşa attığı bu tekme o günlere damgasını vuran ve hafızalara kazınan görüntülerden biri oldu.
Soma tüm yurtta: 'Kaza değil, katliam!'
301 maden işçisinin hayatını kaybetmesinin ardından, madenlerdeki iş güvenliği standartlarının düşüklüğünü, denetlemelerin yetersizliğini ve şirketlerin işçilerin can güvenliğinden çok 'en düşük maliyetle en yüksek gelir' odaklı anlayışını eleştiren binlerce kişi sokaklara döküldü.
İstanbul, Ankara, İzmir, İzmit, Bursa ve Aydın'daki protestolara polis müdahale etti.
432 çocuk babasız kaldı
Dönemin Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay , Soma’da 301 kişinin hayatını kaybettiği maden faciasında ölen madencilerden 217’sinin çocuğu olduğunu söyledi. Atalay, faciada 432 çocuğun babasız kaldığını belirtti...
'Madenci kana kana su içmek ister'
Soma'ya kamyonlarla tabut taşınıyordu, madenci yakınlarının onları teşhis etmesinin ardından cenazeler kaldırılıyordu. Toprağa verilen cenazelerin ardından, bazı mezarlara testi bırakıldı. Görevli bunu şöyle açıkladı; 'Madenci, kana kana su içmek ister'....
Ve Soma davasında 'sorumlular hesap soracak noktaya geldi...'
Türkiye tarihinin en ağır maden katliamının yaşandığı ve 301 işçinin yaşamını yitirdiği Soma faciasına ilişkin adalet arayışı sürüyor.
Faciadan 15 gün önce Meclis'te konuya ilişkin önergesi reddedilen, süreci başından beri takip eden CHP'li Özgür Özel, hayatını kaybeden madenci ailelerinin imkânsızlıktan artık duruşmalara gelemediğini, faciadan yaralı kurtulan işçilerin işlerinden olduğunu, uzayan yargılamanın şirket lehine geliştiğini, ölen işçilerin sadece öldüğüyle kalmayacağını, suçlu da çıkacaklarını belirtti ve ekledi:
'Büyük bir yılgınlık var. Soma'da yaşananların sorumluları, mağdurlardan hesap soracak ve zulmedecek bir noktaya geldi. Şirketin avukatları savunmayı bıraktı, saldırıya geçti.'
İddianame 2 Mart 2015’te, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. İddianamede, tutuklu 8 kişi için, 'Olası kastla öldürme' suçundan 301 kez 20-25 yıl, 'Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama' suçundan 162 kez 2-6 yıl hapis cezası istendi. Tutuksuz 38 sanık için ise , 'Bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümü ile birlikte birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma' suçundan 2-15 yıl hapisle cezalandırılmaları istendi. Yargılama süreci 13 Nisan 2015'te başladı.
Dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, Soma'daki madeni inceleyip olumlu rapor veren 2 müfettiş ile kamu çalışanlarına soruşturma izni vermedi.
Bugün Soma'da yaşanan acı olayın üçüncü yıl dönümü. Ancak acımız, hala taze.
Faciada can veren maden emekçilerimizi saygıyla anıyoruz.
