Dünya 1 Mayıs'ı Nasıl Kutluyor?
Dünya 1 Mayıs'ı Nasıl Kutluyor?
İşçilerin, günlük çalışma süresi konusunda küresel ölçekte dayanışmayla verdiği mücadeleden doğan 1 Mayıs, dünyanın birçok ülkesinde değişik şekillerde kutlanıyor.
Latin Amerika ülkelerinin büyük bölümünde resmi tatil olarak kutlanıyor. Çin'de 1 Mayıs'a özel etkinlik, kutlama ya da yürüyüş yapılmazken, ülkede halk, işçi bayramını uzun milli tatilllerden biri olması nedeniyle şehir ya da yurtdışına gezmeye giderek geçiriyor.
Rusya'da her yıl binlerce işçinin katıldığı geçit törenleri ve kutlamalar, işçi sendikaları, dernekler ve sivil toplum kuruluşları tarafından destekleniyor. Eski Sovyetler Birliği ülkelerinden Azerbaycan'da, Emek ve Dayanışma Günü nedeniyle her hangi birkutlama yapılmıyor.
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, İşçi Bayramı, tüm dünyada 4 Mayıs 1886'da ABD'nin Chicago kentindeki Haymarket olayını anmak için kutlanıyor. Güvenlik güçlerinin sekiz saatlik günlük çalışma süresini protesto etmek için genel greve giden işçileri dağıtmaya çalıştığı sırada bir kişi, polise bomba atmıştı.
Polisin işçilerin üzerine ateş açarak yanıt vermesi üzerine dört gösterici yaşamını yitirmişti. 1889'da Paris'te yapılan İkinci Enternasyonal toplantısı sırasında 1 Mayıs'ın Chicago'daki gösterileri anmak için kutlanması için yapılan öneri kabul edilmiş ve ilk kutlama 1890'da yapılmıştı.
1 Mayıs, 1891'deki İkinci Enternasyonal toplantısı sırasında da her yıl kutlanan İşçi Bayramı olarak kabul edilmişti. 1 Mayıs, Güney Amerika ülkelerinde İşçi Bayramı olarak kutlanıyor ve resmi tatil yapılıyor. Sendikalar, 1 Mayıs'ta çeşitli gösteriler düzenliyor.
AA
Arjantin
1 Mayıs, Arjantin'in resmi tatilleri arasında yer alıyor. İşçi Bayramı, Arjantin'de ilk kez 1890'da sosyalistlerin liderliğindeki sendikalar tarafından başkent Buenos Aires ve diğer büyük kentlerde düzenlediği törenlerle kutlanmaya başlandı. 1930'da dönemin devlet başkanı Hipolito Yrigoyen tarafından resmi tatil ilan edilen 1 Mayıs, 1946-1955 yılları arasında iktidardaki Juan D. Peron'un işçi kökenli hükümeti sırasında ülke genelinde kutlanan bayram haline geldi.
Arjantin'de sendikalar, her yıl 1 Mayıs'ta özellikle büyük kentlerde çeşitli gösteriler düzenliyor. İşçiler de geleneksel olarak birbirlerinin evinde ya da çalıştıkları yerlerde toplanıp yerel yiyeceklerle 1 Mayıs'ı kutluyor.
Brezilya
1 Mayıs'ın resmi tatil ilan edildiği Brezilya'da sendikalar, İşçi Bayramı'nı çeşitli etkinliklerle kutluyor. Yeni asgari ücret ve mesleklere göre maaşlar da geleneksel olarak İşçi Bayramı'nda belirleniyor.
Şili
Eski Devlet Başkanı Carlos Ibanez del Campo, 1931'de işçilerin itibarını yüceltmek için 1 Mayıs'ı resmi tatil ilan etti. Şili'de 1 Mayıs'ta tüm dükkanlar, işyerleri ve okullar kapanıyor. Merkezi Sendikalar Birliği'nde temsil edilen sendikalar, İşçi Bayramı'nı sabah mitingler düzenleyerek, öğleden sonra da kutlamalar ve pikniklerle kutluyor. Önde gelen siyasi partiler, 1 Mayıs'ta işçi haklarıyla ilgili konuların ele alındığı toplantılar düzenliyor.
Kolombiya, Peru, Uruguay, Venezuela
1 Mayıs'ın resmi tatil ilan edildiği Kolombiya'da da İşçi Bayramı, sendikalar tarafından mitingler ve gösterilerle kutlanıyor.
1 Mayıs'ın resmi tatil kabul edildiği Uruguay'da kutlamalar, 1990 yılınından bu yana başkentteki Mayısın İyk Günü Meydanı'nda kutlanıyor.
Venezuela, 1936'dan bu yana 1 Mayıs'ı resmi tatil olarak kutluyor. İşçi Bayramı, 1938-1945 yılları arasında dönemin Devlet Başkanı Eleazar Lopez Contreras'ın emriyle 24 Temmuz'da kutlandı. 1941'de iktidara gelen Devlet Başkanı Isaias Medina Angarita, İşçi Bayramı kutlamalarını 1945'te yeniden tarihine aldı.
ABD
ABD'de diğer ülkelerder farklı olarak Emek Bayramı (Labor Day) her Eylül ayının ilk Pazartesi günü, işçilerin ekonomik ve sosyal hakları dolayısıyla kutlanan bayramdır.
Emekçilere saygı kapsamında 1894 yılında ABD Kongresi'nden çıkan bir kanunla resmiyete kavuşan Emek Günü, her yıl eylül ayının ilk pazartesi günü bütün eyaletleri kapsayan federal bir bayram olarak kutlanıyor. Ancak, dolayısıyla başta Newyork olmak üzere ülkenin değişik kentlerinde sendikalar ve çeşitli gruplar tarafından etkinlikler düzenleniyor.
Çin
Çin'de 1 Mayıs'a özel etkinlik, kutlama ya da yürüyüş yapılmazken, ülkede halk, işçi bayramını uzun milli tatilllerden biri olması nedeniyle şehir ya da yurtdışına gezmeye giderek geçiriyor.
Ülkede bu yıl işçi bayramı tatili 3 gün olarak belirlenirken, Çin'deki turistik merkezlerin yine dolup taşması bekleniyor.
Başta başkent Pekin'deki Çin seddi ve yasak şehir gibi turistik ve tarihi yerlere ilgininin yoğun olması beklenirken, Şanghay kentinde de şehrin silüeti olarak bilinen Huangpu nehri kıyısındaki sahil şeridi Vaytan, insan akınına uğrayacak.
Mao Zıdong'un 'dönemin feodal rejimine verdiği savaştan' galip çıkarak 1949'da Çin Halk Cumhuruiyeti'ni kurmasından bu yana 'Laodongcie'ye (İşçi Bayramı) Çin'de büyük bir önem veriliyor. Ancak ülkede dışa açılımın mimarı Dıng Şiaoping'ın ülkeyi açmasının ardından görkemli bir şekilde kutlanmıyor ve kitlesel bir etkinliğe sahne olmuyor.
Bu bağlamda da ülkede dev marka ve küresel tüketim ürünlerinin büyük kampanyalar ile tüketimi teşvik ettiği bir tatil durumuna gelmiş durumda. Diğer yandan önceleri 10 gün gibi uzun süre tatil yapılan İşçi Bayramı, kademeli olarak kısaltılıyor.
Almanya
Almanya’da resmi tatil olarak yıllardan beri kutlanıyor. Ülkedeki 1 Mayıs gösterilerine sendikalar, sosyal demokrat ve sol görüşlü partiler, solcu gruplar öncülük ediyor.
Almanya’daki eyalet sisteminden dolayı hemen hemen her eyalette kutlamalar organize ediliyor. Almanya Sendikalar Birliği (DGB) merkezi kutlamayı bu yıl Bremen kentinde yapacak. Berlin’de de sendikalar, siyasi partiler ve bazı gruplar Brandenburg Kapısı önünde gösteri yaparken, ayrıca 2003 yılından bu yana geleneksel olarak 1 Mayıs'ta 'Myfest' kutlaması düzenleniyor. Şiddet içeren protestolara karşılık olarak organize edilen 'Myfest' yabancıların ve sol görüşlü insanların ağırlıklı yaşadığı semtte yapılıyor.
Ülkede her yıl çeşitli aşırı sol gruplar yürüyüş yapıyor. Bu yürüyüşlerde polis ve göstericiler arasında çatışma da yaşanıyor. Burada sol grupların şişe, maytap ve taş atması veya yasa dışı flama ve afişler taşıması sonucu polis müdahalede bulunabiliyor.
Almanya’da açık havada bir gösteri veya yürüyüş düzenlenmek istendiği zaman gösterinin yapılacağı saatten en geç 48 saat önce polise ve ilgili daireye müracaatta bulunulması gerekiyor. Yapılmak istenen yürüyüş ve gösterinin kamu düzeni veya güvenliği için tehlike arz etmesi durumunda ilgili daire bu eyleme izin vermeyebiliyor veya belirli koşullar öne sürebiliyor. Belirli durumlarda ise gösterinin düzenlenmesi için 48 saat kuralı geçerli olmayıp, kısa sürede izin alınıp bir gösteri düzenlenebiliyor.
Gösteri ve eylemlerin anayasaya aykırı olduğu durumlarda devam eden gösteri ya da eylem iptal ediliyor. Anayasa aykırı olan parti ve organizasyonları destekleyen gösterilere izin verilmediği gibi yasa dışı parti ve derneklerin yapacağı gösterilere de izin verilmiyor. Gösterilerde üniforma giymek ve silah taşımak yasak. Nasyonal Sosyalizm dönemi için önem taşıyan yerlerde ve bu döneme kurban gidenlerin onuruna aykırı olan yerlerde toplanmak yasak. Polis, gösterinin düzenini bozan kişileri gösteriye katılma yasağı getirebiliyor.
Belçika
İşçi Bayramı dolayısıyla Belçika'da ve Avrupa Birliği kurumlarında resmi tatil ilan ediliyor ve ülkenin hemen her kentinde kutlamalar yapılıyor. İşçi sendikalarının öncülüğündeki etkinliklerde konuşmalar yapılıyor, konserler düzenleniyor.
Kutlamalarda bando takımları ve halk oyunları ekipleri de sahne alıyor. Bazı şehirlerde büyük caddeler yürüyüş alanı olarak belirlenip trafiğe kapatılıyor. Açılan standlarda broşürler dağıtılıyor, yiyecek ve içecek satılıyor. Gerçek bir bayram havasında, her yıl aynı meydanlarda düzenlenen etkinlikler için yerel yönetimler yer tahsisi yapıyor.
Fransa
Fransa'da her yıl ''işçi bayramı'' olarak kutlanıyor ve resmi tatil olarak ilan ediliyor. İşçi sendikaları, valilikten izin alarak gösteri yapıyor. Genelde gösteriler kent merkezinde, miting değil, bir gösteri yürüyüşü şeklinde gerçekleşiyor. Valiliğin verdiği izin sonrası polis gösteri yürüyüşünün gerçekleştiği parkurda gerekli güvenliği sağlıyor. İşçi sendikaları da, gösterilerin olaysız geçmesi için kendi görevlendirdiği kişilerle güvenliğin sağlanmasına yardımcı oluyor.
İngiltere
İşçi Bayramı, İngiltere'de 1880'den beri kutlanıyor. Kutlamalar dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi İngiltere'de de büyük bir coşkuyla geçiyor.
İşçi Bayramını kutlamak için her yıl Londra'nın simgelerinden Trafalgar Meydanı'nda toplanan binlerce kamu ve özel sektör çalışanları, işçi sendikası üyeleri, toplum temsilcileri, öğrenciler ve emekliler birlik ve dayanışma teması çerçevesinde kutlama yapıyorlar. İşçi sendikaları temsilcileri konuşma yapıyor.
Önceki yıllarda Londra'daki kutlamalar sırasında yaşanan gerilimler nedeniyle Londra polisi her yıl geniş güvenlik önlemleri alıyor. İşçi Bayramı kutlamaları gibi büyük çaplı kutlamalarda, gösteriyi düzenleyenlerin planlanan gösteri gününden 6 gün önce polise etkinliğin yeri ve saatiyle ilgili bilgi vermesi gerekiyor.
ülkede resmi tatil sayılmazken, onun yerine İngiltere'de mayıs ayının ilk pazartesi günü resmi tatil yapılıyor.
İspanya
İspanya'da ise diktatör Franco'nun ölümünden sonra, 1978 anayasası ile özgür şekilde kutlanmaya başladı. Resmi tatil olan İşçi Bayramı'nda bu yıl sendikalar, ülkede yüzde 25,9 düzeyinde olan ve 6 milyon kişiye denk gelen işsizlerin durumuna odaklanacak.
Ülkenin iki büyük işçi sendikası CCOO ve UGT, dolayısıyla ülke genelinde 70 kentte gösteri organize edeceklerini açıkladı. Gösterilerin başkent Madrid ile Barcelona, Valencia, Burgos, Valladolid, Coruna, Bilbao, Sevilla, Malaga gibi önemli kentlerde yüksek katılımlı olması bekleniyor.
Sendikalar her yıl olduğu gibi gösteri yapmak istedikleri kent merkezlerindeki güzergahları, saat ve diğer detayları bulundukları illerdeki hükümete bağlı kamu yönetimi kurumlarından talep ederek, izinlerini aldı. Gösteriler sırasında güvenliği yerel ve ulusal polis sağlarken, şiddet, vandalizm gibi durumlarda polisin göstericilere müdahale etme hakkı bulunuyor.
'Kaliteli iş olmadan büyüme olmaz' sloganı altında yapılacak gösterilerde, 2008'den bu yana mücadele edilen ve hükümete göre 'geride kalan' ekonomik krizin gerçekten sona erip, İspanya'nın tekrardan ekonomik büyümeye başlamasından konuşmak için 'kaliteli iş ve istihdamın zorunlu olduğu' vurgulanacak.
Bu arada CCOO ve UGT liderleri, Avrupa İşçi Sendikaları Konfederasyonu (CES) genel sekreteri Bernardette Segol ile bugün İspanya Başbakanı Mariano Rajoy tarafından kabul edilecek ve CES'in hazırladığı bir istihdam planı Başbakan Rajoy'a sunulacak. Avrupa'da 11 milyon kişiye istihdam yaratmayı öngören planın sunumunun yanısıra 'ekonominin tekrardan aktif duruma getirilmesi, sosyal diyalogun teşvik edilmesi ve işçilerin yoksulluktan çıkmaları için onurlu bir maaş almaları' şeklindeki talepler de sendika liderleri tarafından İspanya Başbakanı'na iletilecek.
İsviçre
İşçi haklarının ilk ortaya çıktığı ülkelerden olan ve Uluslararası Çalışma Örgütü'ne de evsahipliği yapan İsviçre'de İşçi Bayramı ve resmi tatil olarak kutlanıyor.
Ülkedeki hemen her şehirde organize edilen kutlamaların bu yılki ana temasını, ülke genelinde asgari ücretin 4 bin Frank (yaklaşık 9 bin 600 Türk Lirası) olmasını öngören ve 18 Mayıs'ta referandumda oylanacak öneri oluşturacak.
Sendikalarca organize edilen kutlamaların en büyüğü Zürih'te gerçekleşiyor. Kortej oluşturularak yürüyüşle başlayan kutlamalar daha sonra açılan stantlar ve yapılan çeşitli gösterilerle şenlik havasına bürünüyor.
Cenevre'de şehir içinde başlayan yürüyüş Bastion Parkı'nda sona eriyor. Park alanında çeşitli ülkeler tarafından da stantlar açılıyor ve çocuklar için özel gösteriler yapılıyor.
Kutlamalar başkent Bern'de ise Federal Meclis binası önünde yoğunlaşıyor. Çeşitli sendikalar ve sivil toplum örgütleri burada bir araya geliyor. Buradaki kutlamalarda konuşmalar yapılıyor ve marşlar söyleniyor.
İsviçre'deki kutlamalar için kutlamaların yapılacağı şehrin bağlı olduğu kantondan izinler alınıyor ve kutlamaların izinlerin alındığı çerçevenin dışına çıkması halinde polis müdahale ediyor.
İtalya
İtalya'da da İşçi Bayramı olarak kutlanan 1 Mayıs, resmi tatil günlerinden biri. Ülkede, çeşitli kentlerde etkinliklerle kutlanıyor. Bu etkinlikler genellikle bir protesto yürüyüşünden ziyade konser gibi organizasyonlar şeklinde oluyor.
Başkent Roma’da işçi ve sendikaların toplanma yeri, sol tandanslı kurumların mitinglerini gerçekleştirdikleri yer olan ve bu nedenlerle sembolik önemi olan San Giovanni meydanında, önceki bayramlarında olduğu gibi bu yıl da çeşitli grupların katılımıyla konserler düzenlenecek.
İtalya'da bu tarz etkinliklerin düzenlemesine sendikalar öncülük ediyor ve kutlamalar bayram havasında geçiyor. Gösteri, yürüyüş ya da konser gibi etkinlikler için yetkili kurumlardan izin alınmasında sıkıntı yaşanmazken, etkinlik sırasında güvenlik güçleri kendilerince yeterli önlemleri alıyor.
1 Mayıs'ta, devlet kurumları ve fabrikalar gibi basın sektörünün de tatil yapması nedeniyle ülkede 2 Mayıs günü herhangi bir gazete basılmıyor.
Rusya
işçi bayramında en renkli ve coşkulu kutlamaların yapıldığı ülkelerin başında Rusya geliyor. Sovyetler Birliği döneminde ülkenin en önemli bayramlarından kabul edilen işçi bayramı geleneği, Rusya Federasyonu'nda sürdürülüyor. Her yıl binlerce işçinin katıldığı geçit törenleri ve kutlamalar, işçi sendikaları, dernekler ve sivil toplum kuruluşları tarafından destekleniyor.
Rusya'nın işçi kesiminde uzun yıllardır büyük öneme sahip olan 1 Mayıs, imparatorluk döneminde de kutlandı. Yirminci yüzyılın başlarında dönemin siyasi karakterinin de etkisiyle simge haline dönüşen 1 Mayıs, Şubat Devrimi'nden sonra ilk kez açıkça kutlanmaya başlandı.
Milyonlarca işçinin katıldığını kutlamları, 1917 yılında Ekim Devrimi'nden sonra resmi bir statü kazandı. Sovyetler Birliği döneminde kutlamalarının adresi tarihi Kızıl Meydan'dı. 1992 yılında 1 Mayıs'ın adı, 'İlkbahar ve emek' olarak değiştirildi. 1993 yılında 76 yıl aradan sonra Rusya'da gösterilerine ilk kez müdahale edildi. Olaylarda çok sayıda kişi yaralandı.
1 Mayıs'ta havalarında ısınmasıyla sokaklara sadece işçiler değil bugünün coçkuşunu yaşamak isteyenler herkes katılıyor. İşçi bayramında Rusya Komünist Partisi başta olmak üzere diğer siyasi partiler de etkinlikler düzenleyecek, ülkenin farklı şehirlerinde geçit törenleri, mitingler ve çeşitli aktiviteler yapılacak.
Geçen sene 1 Mayıs'da Moskova'nın merkezi caddelerinden Tverskaya'da düzenlenen geçit törenine yaklaşık 70 bin kişi katılmıştı.
İşçi Bayramı Ruysa'da resmi tatil. Bu sene perşmebe gününe denk gelen bayram dolayısıyla, perşembe ve cuma günü Ruslar tatil yapacak. Buna iki gün hafta sonu da eklenince İşçi Bayramı'nda 4 gün tatil yapılacak.
